Galerida

Galerida – rodzaj ptaków z rodziny skowronków (Alaudidae).

Galerida
Boie, 1828[1]
Dzierlatka dekańska (G. deva)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	skowronki
Rodzaj	Galerida
Typ nomenklatoryczny
Alauda cristata Linnaeus, 1758
Synonimy Calendula Swainson, 1837[2] Erana G.R. Gray, 1840[3] Heterops[a] Hodgson, 1844[4] Galerita[b] Cabanis, 1853[5] Spizalauda Blyth, 1855[6] Heterops[c] Hodgson, 1855[7] Golerida[d] Hartlaub, 1872[8] Heliocorys Sharpe, 1890[9] Ptilocorys[e] Madarász, 1899[10] Corydus[f] Dresser, 1902[11]
Gatunki
6 gatunków – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i Afryce^[12][13].

Morfologia

Długość ciała 14–19 cm, masa ciała 18–50 g^[13].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1828 roku niemiecki zoolog Friedrich Boie w artykule poświęconym uwagom na temat kilku nowych rodzajów ptaków, opublikowanym w czasopiśmie Isis von Oken^[1]. Gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)^[14] dzierlatka zwyczajna (G. cristata).

Etymologia

• Galerida (Golerida) i Galerita: łac. galerita, galeritus, galerius lub avis galerita ‘skowronek z czubem’, albo ‘dzierlatka zwyczajna’, albo ‘skowronek zwyczajny’, od galerum ‘czapka’, od galea ‘hełm’^[15].
• Calendula: wątpliwe łac. calandra ‘kalandra szara’, od gr. καλανδρος kalandros ‘kalandra szara’; łac. przyrostek zdrabniający -ula^[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Alauda magnirostris Stephens, 1826.
• Erana: gr. εραννος erannos ‘piękny’, od εραμαι eramai ‘kochać’^[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Alauda crassirostris Vieillot, 1816 (= Alauda magnirostris Stephens, 1826).
• Spizalauda: gr. σπιζα spiza ‘zięba’ (tj. grubodzioby), od σπιζω spizō ‘ćwierkać’; łac. alauda ‘skowronek’ , od celt. al ‘wielki’; aud ‘śpiew’^[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mirafra hayi Jerdon, 1845 (= Alauda deva Sykes, 1832).
• Heterops: gr. ἑτερος heteros ‘inny, różny’; ωψ ōps, ωπος ōpos ‘twarz’^[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Heterops cristatus Linnaeus, 1758.
• Heliocorys: gr. ἡλιος hēlios ‘słońce’; nowołac. corys ‘skowronek’, od gr. κορυδος korudos ‘dzierlatka’, od κορυς korus, κορυθος koruthos ‘hełm’^[20]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Galerita modesta von Heuglin, 1864.
• Ptilocorys:
• Corydus: gr. κορυδος korudos ‘dzierlatka zwyczajna’, od κορυς korus, κορυθο koruthos ‘hełm’^[21].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[22]:

• Galerida modesta von Heuglin, 1864 – dzierlatka rdzawa
• Galerida magnirostris (Stephens, 1826) – dzierlatka wielkodzioba
• Galerida deva (Sykes, 1832) – dzierlatka dekańska
• Galerida theklae A.E. Brehm, 1857 – dzierlatka iberyjska
• Galerida malabarica (Scopoli, 1786) – dzierlatka malabarska
• Galerida cristata (Linnaeus, 1758) – dzierlatka zwyczajna

Uwagi

1. Nomen nudum.
2. Nowa nazwa dla Galerida Boie, 1828 ze względu na puryzm; młodszy homonim Galerita Fabricius, 1801 (Coleoptera).
3. Młodszy homonim Heterops Blanchard, 1842 (Coleoptera).
4. Niepoprawna późniejsza pisownia Galerida Boie, 1828.
5. Nowa nazwa dla Galerita Cabanis, 1853.
6. Nowa nazwa dla Galerita Cabanis, 1853; młodszy homonim Corydus Billberg, 1828 (Alaudidae).

Przypisy

1. F. Boie. Bemerkungen über mehrere neue Vogelgattungen. „Isis von Oken”. 21, s. kol. 321, 1828. (niem.).
2. W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 292, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
3. Gray 1840 ↓, s. 48.
4. B.H. Hodgson: Catalogue of Nipalese Birds, collected between 1824 an 1844. W: J.E. Gray: The zoological miscellany: to be continued occasionally. London: Published by Treuttel, Wurtz and Co., G.B. Sowerby, W. Wood, 1844, s. 86. (ang.).
5. J. Cabanis: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 1: Singvögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1850–1851, s. 123. (niem.).
6. E. Blyth. Report of Curator, Zoological Department, for April Meeting, 1855. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 24, s. 258, 1855. (ang.).
7. B.H. Hodgson. Catalogue of Nipalese Birds, collected between 1824 and 1844. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 24, s. 579, 1855. (ang.).
8. G. Hartlaub. Bericht über die Leistungen in der Naturgeschichte der Vögel während des Jahres 1871. „Archiv für Naturgeschichte”. 38 (2), s. 36, 1872. (niem.).
9. R.B. Sharpe: Catalogue of the Passeriformes, or Perching Birds, in the Collection of the British Museum. Cz. 13. Printed by order of the Trustees: London, 1890, s. 513, 623, seria: Catalogue of the Birds in the British Museum. (ang.).
10. G. Madarász: Magyarország Madarai; hazai madárvilág megismerésének vezérfonala. Cz. 2. Budapest: 1899, s. 48. (węg.).
11. H.E. Dresser: A manual of palæarctic birds. Cz. 1. London: Autor, 1902, s. 390. (ang.).
12. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-12-19]. (ang.).
13. D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Larks (Alaudidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Galerida, DOI: 10.2173/bow.alaudi1.01 [dostęp 2023-10-12] (ang.).
14. Gray 1840 ↓, s. 47.
15. The Key to Scientific Names ↓, Galerida [dostęp 2023-10-12].
16. The Key to Scientific Names ↓, Calendula [dostęp 2024-12-19].
17. The Key to Scientific Names ↓, Erana [dostęp 2024-12-19].
18. The Key to Scientific Names ↓, Spizalauda [dostęp 2024-12-19].
19. The Key to Scientific Names ↓, Heterops [dostęp 2024-12-19].
20. The Key to Scientific Names ↓, Heliocorys [dostęp 2024-12-19].
21. The Key to Scientific Names ↓, Corydus [dostęp 2024-12-19].
22. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Alaudidae Vigors, 1825 - skowronki - Larks (wersja: 2024-05-31). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-12-19].

Bibliografia

• G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 47. (ang.).
• The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Identyfikatory zewnętrzne (takson):

• GBIF: 2490666
• identyfikator iNaturalist: 7355
• ITIS: 557692
• NCBI: 215305
• identyfikator taksonu Fossilworks: 368976
• CoL: 62SST