Ewald Gawlik

Ewald Gawlik (ur. 1919, zm. 1993) – górnośląski malarz, członek Grupy Janowskiej.

Ewald Gawlik

Data urodzenia	1919
Data śmierci	1993
Dziedzina sztuki	malarstwo
Ważne dzieła
„Ciepło rodzinne” „Życie rodzinne” „Emeryci”

Głównym tematem jego twórczości było życie codzienne Ślązaków, przedstawiał przede wszystkim dzielnice bliskie jego sercu – Nikiszowiec, Giszowiec i Szopienice. Malował także obrazy o tematyce religijnej. Był zafascynowany malarstwem van Gogha i Toulouse-Lautreca. Jego obrazy były najbardziej zaawansowane warsztatowo spośród prac wszystkich członków grupy. W latach 70. ubiegłego stulecia zaproponowano mu wstąpienie do ZPAP, którego nie przyjął, nie chcąc poddawać się ocenie profesjonalistów.
Bywał nazywany Van Goghiem z Nikisza.

Galeria w oknie: praca Ewalda Gawlika „Katowice”

Tablica informacyjna na fasadzie tzw. „Gawlikówki” w Katowicach–Giszowcu

Życiorys

Urodził się w Nikiszowcu (obecnie dzielnica Katowic). Edukację plastyczną rozpoczął Gawlik będąc uczniem gimnazjum męskiego w Królewskiej Hucie, pod kierunkiem Józefa Bimlera, znanego malarza, absolwenta Akademii w Monachium. Mając piętnaście lat zrezygnował z nauki w gimnazjum i nie zdawszy matury podjął pracę w warsztacie ślusarskim. Nie zaprzestał jednakże dalszej edukacji plastycznej – zapisał się na prywatne lekcje rysunku i malarstwa u Pawła Stellera. Następnie od 1937 roku kształcił się w prywatnej szkole malarskiej im. Gierymskiego w Katowicach, będącej odpowiednikiem dzisiejszego liceum plastycznego, prowadzonego przez wybitnego kolorystę Czesława Rzepińskiego. Miał tam opinię jednego z najzdolniejszych uczniów{^[1]. Zamierzał studiować w ASP w Krakowie.

Plany te udaremnił wybuch wojny. Gawlik wywieziony na przymusowe roboty w okolice Drezna, wolny czas spędzał w Galerii Drezdeńskiej, studiując dzieła wielkich mistrzów. Tam zafascynowało go malarstwo Vincenta van Gogha, pod wpływem którego pozostał do końca życia. W 1940 roku, dzięki interwencji swojego ojca, zwolniony został z przymusowej pracy u bauera i po pomyślnie zdanych egzaminach przyjęto go do Drezdeńskiej Akademii Sztuk Pięknych. Lecz po zaledwie kilku miesiącach nauki, powołany został z kolegami i kadrą pedagogiczną do Wermachtu. Skierowano go na placówkę wartowniczą do Laponii, poza krąg polarny, gdzie przebywał dwa lata. W tym czasie zainspirowany piękną przyrodą Laponii, intensywnie pracował twórczo, między innymi zaczął wykonywać akwarele. W roku 1943 walczył na froncie wschodnim, gdzie został ciężko ranny, odbył kurację w Czechosłowacji, potem służył w jednostkach gospodarczych w Lotaryngii, a po wyzwoleniu Francji przez aliantów dostał się do niewoli. Wrócił do kraju w 1947 roku. Pragnął podjąć studia w Krakowie. Jednak ten zamiar się nie spełnił. Władza komunistyczna uznała go za element niepewny politycznie i narodowo. Był torturowany i szykanowany przez UB. Musiał podpisać oświadczenie, że wyrzeka się studiów i do końca życia będzie pracował fizycznie. Podjął więc pracę w kopalni Wieczorek i wstąpił do zespołu plastycznego zwanego Grupa Janowską. Twórczość malarza przez wiele lat była niedoceniana. Dopiero w 1974 roku miał swoją pierwszą wystawę w Katowicach. Następne 3 wystawy malarza odbyły się z inicjatywy Seweryna Aleksandra Wisłockiego – antropologa kultury i krytyka sztuki. W latach 80. XX wieku dyrektor kopalni „Staszic” Zdzisław Sender oddał do dyspozycji malarza w Klubie Seniora pracownię i materiały plastyczne do pracy. Obecnie Izba Śląska z galerią tzw. Gawlikówką jest udostępniona do zwiedzania i można w niej oglądać jego prace.

Wybrane prace

• „Ciepło rodzinne”
• „Życie rodzinne”
• „Emeryci”
• „Pastuszkowie kolędnicy”
• „Śląska chłopieńka”
• „Elektrownia Jerzy przy kopalni”
• „Balkan Express”
• „Odpust w Janowie”
• „Z życia cyrku”
• „Furman z węglem”
• „Domek z kolejką”
• „Zima
• „Jesień”
• „Lato”
• „Wiosna”
• „Fotel”

Wykaz wystaw indywidualnych

• 1974, Katowice, Klub Międzynarodowej Prasy i Książki
• 1979, Katowice, Galeria Uniwersytetu Śląskiego, „Ewald Gawlik, malarstwo”
• 1979, Katowice, Galeria UŚ, „Dziecko w malarstwie nieprofesjonalnym”
• 1979, Bytom, KMPiK, „Ewald Gawlik, malarstwo”
• 1980, Katowice, galeria „Za Kowadłem”, „Ewald Gawlik, malarstwo”
• 1994, Katowice, Muzeum Historii Katowic, „Ewald Gawlik 1919-1993”
• 1994, Saint-Étienne, Francja, Muzeum Górnicze, „Ewald Gawlik 1919-1993”
• 2002, Katowice, Muzeum Historii Katowic, Ewald Gawlik „Kraina możliwości”
• 2003, Katowice, Muzeum Śląskie, „Ewald Gawlik Van Gogh z Nikisza”

Przypisy

1. Kronika Katowic- Seweryn A. Wisłocki "Z Ewaldem Gawlikiem intymne rozmowy o sztuce i próba szerszej refleksji" str. 51 ISBN 83-87727-27-X.

Bibliografia

• Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 40. ISBN 83-60353-11-5.
• Kronika Katowic – Seweryn A. Wisłocki „Z Ewaldem Gawlikiem intymne rozmowy o sztuce i próba szerszej refleksji” ISBN 83-87727-27-X.
• Z katalogu wystawy Ewald Gawlik Van Gogh z Nikisza, Muzeum Śląskie w Katowicach 11.09 – 31.10.2003.(Maria Fiderkiewicz)
• Joanna Tofilska: Katowice Nikiszowiec. Miejsce, ludzie, historia. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2007, s. 140, 141. ISBN 978-83-87727-68-0.

Linki zewnętrzne

• Galeria Gawlikówka. mdk.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-16)].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000056658064
• VIAF: 81151503
• LCCN: no2012139528
• GND: 136879764
• Open Library: OL255188A
• PLWABN: 9810682322005606
• NUKAT: n2002095461