Loading AI tools
wymarły rodzaj dinozaura Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Eoneophron – rodzaj wymarłych dinozaurów gadziomiednicznych z rodziny cenagnatów, żyjących w kredzie późnej na terenie Ameryki Północnej. Skamieliny jedynego dotąd odnotowanego gatunku, Eoneophron infernalis, znaleziono w formacji Hell Creek w Dakocie Południowej[1].
Skamieniałości Eoneophron zostały wydobyte na terenie formacji Hell Creek, w hrabstwie Meade, w stanie Dakota Południowa (USA). Fragmenty prawej tylnej kończyny zostały spreparowane i w 2020 r. wystawione na sprzedaż w sieci, gdzie wykupił je Kyle Atkins-Weltman za kwotę 5000 dolarów[2]. Następnie Atkins-Weltman przekazał skamieniałości do Muzeum Historii Naturalnej w Pittsburgu do dalszych badań. Wstępna obserwacja wykazała, że skamieliny mogą należeć do młodego osobnika Anzu, spokrewnionego z Eoneophron, żyjącego w tym samym paleośrodowisku cenagnata[1]. Na podstawie badań histologicznych ustalono, że materiał należał do osobnika dojrzałego. Na podstawie obserwacji linii zahamowania wzrostu (LAG) oszacowano, że w chwili zgonu okaz miał 6 lat[1].
W 2024 r. Atkins-Weltman z zespołem opisali nowy rodzaj i gatunek owiraptorozaura, nazwany Eoneophron infernalis[1]. Na holotyp o oznaczeniu CM 96523 składają się: prawa kość udowa, piszczelowa, połączone kości skokowa i piętowa oraz trzecia i czwarta kości śródstopia[1].
Nazwa rodzajowa „Eoneophron” stanowi połączenie dwóch pochodzących ze starogreckiego wyrazów: „èos” oznaczającego świt oraz „Neophron”, określenia ptaka ścierwnika zwanego również kurczakiem faraonów[3]. Atkins-Weltman nadał taką nazwę, aby upamiętnić swojego zmarłego wcześniej warana nilowego o imieniu Faraon[2]. Epitet gatunkowy „infernalis” (łac. piekielny) odnosi się do miejsca znalezienia skamielin – formacji Hell Creek (ang. piekielny strumień). Pełna nazwa dwumianowa jest nawiązaniem do określenia „kurczak z piekła rodem”, jakim prasa ochrzciła pokrewnego Eoneophron rodzajowi Anzu wyliei[4].
Po uwzględnieniu zniekształceń tafonomicznych Atkins-Weltman et al. ustalili, że kość udowa Eoneophron miała za życia obwód 10,58 cm. Na tej podstawie oszacowano, że masa dinozaura wynosiła ok. 78 kg – więcej niż u znanych cenagnatów, takich jak Anomalipes, Apatoraptor, chirostenot i Elmizaur ważących mniej niż 70 kg[1]. Eoneophron nie był jednak największym przedstawicielem cenagnatów, ustępując znacznie cięższemu Anzu[1].
Unikalnymi cechami Eoneophron są niewystępujące u krewnych cenagnata połączenie kości skokowo-piętowej z piszczelową oraz dobrze rozwinięty wyrostek na jednej z kości stopy[5].
Na podstawie analizy filogenetycznej Atkins-Weltman et al. zidentyfikowali Eoneophron jako takson siostrzany kladu obejmującego Citipes i Elmisaurus. Poniższy kladogram obrazuje umiejscowienie Eoneophron w świetle badań Atkinsa-Weltmana[1]:
Oviraptorosauria |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ekosystem na obszarze formacji Hell Creek w epoce kredy późnej znacząco różnił się od współczesnego stepowego. W okresie, gdy występował tam m.in. Eoneophron, region był równiną zalewową z obszarami leśnymi[6].
Odkrycie Eoneophron pozwoliło paleontologom przyjąć, że pod koniec kredy cenagnaty były stosunkowo zróżnicowaną grupą dinozaurów. Atkins-Weltman zauważył, że znalezione w formacji Hell Creek trzy cenagnaty: największy Anzu wyliei, średni Eoneophron infernalis i najmniejszy, nieopisany jeszcze takson posiadały swoje odpowiedniki w innych ekosystemach. W formacji Dinosaur Park w Albercie były to Ceanagnathus collinsi, Chirostenotes pergracilis oraz Citipes elegans. Zdaniem naukowca twierdzenie, jakoby różnorodność dinozaurów w końcowym okresie kredowym malała, jest wynikiem nie faktycznej degradacji, a niewystarczająco dużej liczby pozyskanego materiału[5].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.