Loading AI tools
zlikwidowany bank centralny w Stanach Zjednoczonych Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Drugi Bank Stanów Zjednoczonych (ang. Second Bank of the United States) – bank centralny w Stanach Zjednoczonych, z siedzibą w Filadelfii, działający w latach 1816–1836, a jako bank prywatny do 1841 roku.
 | |
| Data założenia |
1816 |
|---|---|
| Data likwidacji |
1841 |
| Państwo | |
| Siedziba | |
| Prezes | |
| Rodzaj banku | |
| Strona internetowa | |
Kadencja Pierwszego Banku zakończyła się w 1811 roku, kiedy to Kongres odmówił przedłużenia mu licencji[1]. Jednak w wyniku prowadzonej w 1812 roku wojny z Wielką Brytanią, decydenci w Stanach Zjednoczonych zdali sobie sprawę, że jedynie posiadając bank centralny, są w stanie obsłużyć wydatki państwa[1]. Powstało wówczas około 150 mniejszych banków, jednakże żaden z nich nie był w stanie sprostać temu zadaniu[1]. Dlatego też, Henry Clay przeforsował w Izbie Reprezentantów ustawę o powołaniu Drugiego Banku w 1816 roku[2]. Zarówno prezydent James Monroe, jak i jego poprzednik, James Madison byli w przeszłości przeciwnikami takiego rozwiązania, jednakże zmienili zdanie[1]. Do grona zwolenników dołączyli także finansiści John Jacob Astor i Stephen Girard[1]. Bank dokapitalizowano kwotą 35 milionów dolarów, z czego 1/5 pochodziła z funduszy federalnych i formalnie był instytucją prywatną, powiązaną z administracją centralną[3]. Miał prawo obracać zdeponowanymi funduszami publicznymi na nieoprocentowanym rachunku i wyłączne prawo obsługi depozytów państwowych[3]. Otrzymał 1,5 miliona dolarów (w postaci rocznego ryczałtu) na dokonywanie przelewów rządowych[3]. Ponadto miał prawo emisji pieniądza papierowego[4]. Pierwszym prezesem został William Jones[5], który niebawem został zastąpiony przez Langdona Chevesa[6].
Banki podlegające kontroli Drugiego Banku nierzadko nadużywały prawa emisji pieniądza, poprzez produkcję banknotów, niemających pokrycia w kruszcu[3]. Były one wykorzystywane głównie przy pożyczkach na spekulacje gruntami, przy wysokich oprocentowaniach[3]. Kryzys z 1819 roku sprawił, że banki przejmowały ziemie obciążone hipoteką od pożyczkobiorców, niezdolnych do spłaty kredytów[3]. W ten sposób bank zdobywał środki na spłacenie długu za zakup Luizjany, lecz został obarczony winą za depresję gospodarczą[3]. Recesja doprowadziła do upadku wielu banków stanowych i fabryk[7]. W 1823 roku prezesem Drugiego Banku został Nicholas Biddle, który organizował sprzedaż obligacji państwowych i przechowywał fundusze federalne[8]. Ponadto pilnował, by banki nie udzielały kredytów przy zawyżonych oprocentowaniach i nie emitowały pieniędzy ponad limit, dzięki regularnym żądaniom konwersji banknotów na kruszec[8]. Mimo skutecznych zabiegów, bank centralny był ostro atakowany, głównie przez dłużników z rolniczego Południa i Zachodu – zwolenników „miękkiego pieniądza”, domagających się większej dostępności kredytów[9]. Na Północy także krytykowano jego działalność, gdyż zwolennicy „twardego pieniądza” sprzeciwiali się emisji banknotów[9]. Banki stanowe protestowały przeciwko kontroli ze strony banku centralnego, natomiast nowojorscy finansiści nie zgadzali się, że siedziba Drugiego Banku znajduje się w Filadelfii[9].
W 1832 roku Henry Clay i Daniel Webster, sądząc że mimo powszechnej krytyki, Drugi Bank ma więcej zwolenników niż wrogów, namówili Biddle’a, by zwrócił się o przedłużenie licencji banku (mimo że jego mandat wygasał dopiero w 1836 roku)[9]. Niechętny większości instytucji finansowych, Andrew Jackson zawetował ustawy uchwalone w lipcu przez Kongres[10]. Stwierdził, że bank jest niekonstytucyjny, zbędny i niebezpieczny[10]. Kwestia banku stała się dominującym tematem, odbywających się wówczas wyborów prezydenckich[11]. Po zwycięstwie wyborczym i uzyskanej reelekcji, prezydent postanowił doprowadzić do jak najszybszego zamknięcia banku centralnego[11]. Nakazał wówczas wycofanie wszelkich depozytów federalnych i wpłacenie ich do wybranych przez siebie banków stanowych[11]. Dokonać mógł tego jedynie sekretarz skarbu, jednak dwaj kolejni politycy zajmujący to stanowisko, odmówili wykonania tego polecenia[12]. Zostali za to zdymisjonowani i dopiero Roger Brooke Taney posłuchał prezydenta i wycofał depozyty, bez podania Izbie Reprezentantów uzasadnienia[12]. Wobec tego, Senat nie zatwierdził Taneya na stanowisku sekretarza skarbu, a ponadto 28 marca 1834 roku, udzielił prezydentowi nagany[13].
Biddle postanowił wówczas wstrzymać udzielanie kredytów i egzekwować spłatę tych, które zostały już zaciągnięte[14]. Miał nadzieję, że dzięki temu wzbudzi presję ekonomiczną, która zmusi Jacksona do zmiany zdania[14]. Jednakże prezydent wykorzystał sytuację, jako kolejny argument przeciwko istnieniu banku centralnego[14]. Nicholas Biddle zaprzestał swojej działalności latem 1834 roku[14]. Mimo to, działania obu stron doprowadziły do upadku wielu mniejszych banków, bankructwa klientów, spirali inflacyjnej i w ostateczności – recesji gospodarczej w 1837 roku[13]. Licencja Drugiego Banku Stanów Zjednoczonych wygasła w 1836 roku i został on przekształcony w instytucję całkowicie prywatną[14]. Z powodu kłopotów finansowych, zbankrutował pięć lat później[14].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
