Dekret z Kanopos

Dekret z Kanopos – inskrypcja z czasów Ptolemeusza III Euergetesa, w dwóch językach: egipskim i greckim, oraz w trzech zapisach: hieroglificznym, demotycznym i alfabetem greckim. Spisana na steli zwanej Kamieniem z Kanopos, odnalezionym w 1866 w ruinach Sais^[1] (dzisiejsze Sa el-Hagar).

Treść

Dekret z Kanopos jest jednym z dwóch dokumentów wyrytych na stelach z czasów ptolemejskich, które posłużyły w XIX wieku do odczytania egipskiego pisma hieroglificznego. Drugi to dekret z Memfis spisany na słynnym Kamieniu z Rosetty. Stela (Kamień z Kanopos) wykonana była z wapienia, tradycyjnie zaokrąglona na górze, a jej wymiary to ok. 2,5 m na 1 m^[2].

Dekret został wydany przez zgromadzenie egipskich kapłanów, które zebrało się w Kanopos w 7. dniu macedońskiego miesiąca apellaios, któremu odpowiadał 17. dzień egipskiego miesiąca tybi, 9. roku panowania Ptolemeusza III Euergetesa, czyli 7 marca 238 p.n.e.^[3] Językiem, w którym go spisano była greka, a egipski był językiem tłumaczenia^[1].

Dokument stanowi wyliczenie dobrodziejstw jakich doświadczyli Egipcjanie pod rządami władcy i jego małżonki Berenike, m.in.: fundacji świątynnych i kultowych, obniżenia podatków w czasie klęski głodu oraz związanego z nią zakupu ziarna z prywatnych środków. Poza tym w dekrecie odniesiono się również do tego co powinno zostać zrobione w przyszłości^[1] (zalecenia dla władcy), co według znawców świadczy o potędze jaką posiadali kapłani i ich znaczeniu w utrzymaniu posłuchu w państwie Ptolemeuszów^[4][5].

Reforma kalendarza

Najbardziej istotną informacją zawartą w dekrecie jest jednak postanowienie o reformie kalendarza. Chociaż nie podano jej konkretnej daty, zmiana miała uwzględniać rok przestępny i wprowadzała święto z pięciodniowym festiwalem na cześć królewskiej pary, z dodatkowym 6. dniem festiwalowym co cztery lata. Z niewiadomych powodów reformy jednak nie wprowadzono, a zmian dokonano dopiero w okresie dominacji rzymskiej, za rządów cesarza Augusta (por. kalendarz juliański)^[3].

Przypisy

1. E.W.E. Budge: The Decrees of Memphis and Canopus in III Volumes. The Decree of Cnopus Vol.III. Nowy Jork: Oxford University Press, 1904, s. 1-14.
2. J. Ray: The Rosetta Stone and the Rebirth of Ancient Egypt. Londyn: Profile Books, 2008, s. 133-134. ISBN 978-1-86197-339-9.
3. The Canopic reform. [w:] Egyptian Dates [on-line]. tyndalehouse.com. [dostęp 2013-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-01)]. (ang.).
4. J.G. Manning: The Last Pharaohs. Egypt under the Ptolemies, 305-30 B.C.. Princeton, Oxford: Princeton University Press, 2010, s. 60-63. ISBN 978-0-691-14262-3.
5. I. Shaw: The Oxford History of Ancient Egypt. Oksford: Oxford University Press, 2000, s. 407. ISBN 978-0-19-280458-7.

Kontrola autorytatywna (dekret):

• LCCN: sh85036354
• J9U: 987007287358305171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/Decree-of-Canopus