Loading AI tools
Część Krakowa Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Czyżyny – obszar Krakowa wchodzący w skład Dzielnicy XIV Czyżyny, dawna wieś.
Państwo | |
---|---|
Miasto |
Kraków |
Poprzednia nazwa |
Dzielnica XLIV Czyżyny |
Położenie na mapie Krakowa | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
50°04′19″N 20°00′34″E |
Na terenie Czyżyn znajdują się bloki mieszkalne wielorodzinne 5-15-kondygnacyjne wraz z infrastrukturą społeczną (przedszkole, szkoła, plac zabaw, przychodnie lekarska, park), jak i Muzeum Lotnictwa Polskiego z czynnym od 2003 r. lądowiskiem Kraków-Czyżyny z betonową drogą startową o wymiarach 720 × 60 m, które powstało na byłym lotnisku Kraków-Rakowice-Czyżyny.
Wieś Czyżyny była własnością książęcą. Od połowy XIII wieku należała do mogilskiego zakonu Cystersów. Lokowana na prawie niemieckim w 1294 przez Wacława II. Lokację potwierdził Kazimierz Wielki w 1336[1]. Ze wzmianek XIV-wiecznych wiadomo o moście nad prądnickimi bagnami i karczmie na terenie Czyżyn. Wieś duchowna Czerzyny, własność Opactwa Cystersów w Mogile, położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie proszowskim województwa krakowskiego[2]. W 1787 szlachta ziemi krakowskiej witała tu przybywającego do Krakowa króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pod koniec XVIII wieku głównymi obiektami Czyżyn był dwór z folwarkiem oraz karczma, a w Czyżynach z przyległym Łęgiem notowano około 600 mieszkańców i 100 domów. W drugiej połowie XIX wieku wieś liczyła ponad 800 mieszkańców. Funkcjonowała w niej jednoklasowa szkoła ludowa.
Dalszy rozwój terenu wiązał się z rozbudową Twierdzy Kraków – zbudowany został fort Pszorna. Stacjonował tu oddział balonowy 2 Pułku Artylerii Fortecznej twierdzy Kraków. W 1912 dowództwo austriackie utworzyło na tym terenie Flugpark 7 razem z całym zapleczem technicznym. Fort nie przetrwał do naszych czasów – został zburzony w 1951 w związku z budową Alei Planu 6-letniego (obecnie Alei Jana Pawła II), jego pozostałościami są ziemne stoki na terenie Parku Lotników.
W latach 1936–1939 w Czyżynach wzniesiono kościół św. Judy Tadeusza, a w 1951 erygowano parafię.
18 stycznia 1945, wraz z Olszą i Rakowicami, Czyżyny włączone zostały do Krakowa.
W 1899 roku wybudowano linię kolejową Kraków – Kocmyrzów dla ułatwienia transportu osobowego i dostarczania płodów rolnych do Krakowa z okolicznych wsi, tzw. „Kocmyrzówkę”. W Czyżynach znajdowała się stacja kolejowa (w okolicy obecnego Ronda Czyżyńskiego, w miejscu gdzie obecnie mieści się stacja paliw). W 1900 wybudowano odgałęzienie linii do Mogiły. W 1930 Polskie Koleje Państwowe wykupiły linie od prywatnych właścicieli.
W latach powojennych linia ta i stacja Czyżyny służyły do transportu i przeładunku materiałów budowlanych dla wznoszonego, kilkaset metrów dalej, miasta Nowa Huta.
W latach sześćdziesiątych XX wieku linia do Kocmyrzowa straciła znaczenie ekonomiczne i została zlikwidowana, a tory i stację rozebrano.
Lotnisko Kraków-Rakowice-Czyżyny powstało w 1912 w związku z rozwojem lotnictwa Austro-Węgier. W 1917 roku stało się jednym z punktów etapowych pierwszej w Europie regularnej pocztowej linii lotniczej łączącej Wiedeń z Kijowem i Odessą. Początkowo zajmowało obszar 55 hektarów i obejmowało bazę oddziału lotniczego. Po odzyskaniu niepodległości i przejęciu obiektów lotniska przez polskie władze następowała stopniowa rozbudowa i wzrost znaczenia lotniska jako drugiego co do wielkości w kraju. W czasie II wojny światowej lotnisko przejęli Niemcy, a po jej zakończeniu straciło swoje znaczenie ze względu na rozwój urbanistyczny okolicznych terenów. W 1963 zostało zlikwidowane.
Pozostałościami infrastruktury lotniska są Park Kultury i Wypoczynku utworzony w 1966 na niezabudowanych terenach polotniczych (obecnie Park Lotników Polskich) oraz obiekty należące obecnie do Muzeum Lotnictwa Polskiego, które organizuje rokrocznie w tym miejscu Małopolski Piknik Lotniczy. Część (zachodnia) pasa znajdującego na terenie Muzeum Lotnictwa cieszy się dużą popularnością w gronie niezrzeszonych krakowskich modelarzy RC.
W latach 1977–1988 wybudowano osiedle Dywizjonu 303, a w latach 1978–1990 osiedle 2 Pułku Lotniczego (według projektu W. Cęckiewicza). Wzniesiono budynki mieszkalne cztero- i jedenastokondygnacyjne w technologii wielkopłytowej (według projektu M. i J. Chronowskich, S. Golonki). Na osiedlach powstały ponadto 2 szkoły, 4 przedszkola, żłobek, 2 przychodnie lekarskie oraz pawilony handlowo-usługowe.
W latach 70. powstały domy studenckie Politechniki Krakowskiej (według projektu T. i M. Mańkowskich), a w 1980 budynki Wydziału Mechanicznego Politechniki (według projektu W. Cęckiewicza z zespołem). W 1972 rozpoczęto budowę Kampusu Akademii Wychowania Fizycznego (według projektu L. Filara).
W latach 80. wybudowano budynki mieszkalne pięcio- i jedenastokondygnacyjne w technologii wielkopłytowej (według projektu K. Szopińskiej). Natomiast w latach 90. powstały kolejne zespoły mieszkaniowe, ale już z niższymi budynkami cztero- i pięciokondygnacyjnymi, krytymi skośnymi dachami (według projektu H. Pięty, J. Barnasia, W. Gilewicza, E. Dworzak-Żak, A. Rutkowskiego). W tym czasie wybudowano także wieżowce obok kompleksu AWF i Ronda Czyżyńskiego.
W latach 1937–1938 we wschodniej części Czyżyn wybudowano Wytwórnię Tytoniu Przemysłowego, wykorzystującą uprawy tytoniu w Proszowicach, Wawrzeńczycach i Nowym Brzesku, należącą do Polskiego Monopolu Tytoniowego. Wytwórnia nie przerwała działalności w czasie II wojny światowej, będąc przejętą przez Niemców. W latach 1949–1953 zmodernizowano wytwórnię, tworząc Zakłady Przemysłu Tytoniowego w Krakowie-Czyżynach. W 1961 przy zakładach utworzono Zakład Konstrukcji i Budowy Urządzeń dla Przemysłu Tytoniowego. Obecnie właścicielem zakładów jest koncern Philip Morris.
Bezpośrednim impulsem budowy Muzeum Lotnictwa i Astronautyki (pierwotna nazwa; obecnie muzeum nosi nazwę Muzeum Lotnictwa Polskiego) była zorganizowana w 1964 przez Aeroklub Krakowski wielka Wystawa Lotnicza na terenie byłego lotniska wykorzystująca pozostałości parku technologicznego lotniska i eksponaty zwożone specjalnie na wystawę.
Po zakończeniu wystawy stworzono Ośrodek Ekspozycji Sprzętu Lotniczego, który zaopiekował się ekspozycją. W 1967 Ośrodek został przejęty przez Naczelną Organizację Techniczną i nazwany „Muzeum Lotnictwa”, a w 1971 muzeum znalazło się w gestii Ministerstwa Komunikacji. W zbiorach muzeum znajdują się: samoloty, szybowce, śmigłowce, pociski przeciwlotnicze oraz silniki lotnicze. Wśród licznych eksponatów znajdują się samoloty będące unikatami na skalę światową.
W 2003 roku przywrócono działalność lotniczą. Utworzono lądowisko Kraków-Czyżyny na części dawnej betonowej drogi startowej dla samolotów do 7500 kg i śmigłowców.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.