Biszcza

Biszcza (do 30 grudnia 1999 Biszcza Pierwsza) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Biszcza^[6][4]. Leży na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, nad rzeką Łazowną.

Biszcza

wieś
Dawna cerkiew prawosławna, obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Najświętszego Serca Jezusa
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	biłgorajski
Gmina	Biszcza
Liczba ludności (2021)	1841[1][2]
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	23-425[3]
Tablice rejestracyjne	LBL
SIMC	0886469[4]
Położenie na mapie Polski Biszcza
Położenie na mapie województwa lubelskiego Biszcza
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego Biszcza
Położenie na mapie gminy Biszcza Biszcza
50°24′43″N 22°38′27″E[5]

Urząd Gminy w Biszczy

Wieś królewska Biescza, położona była w 1589 roku w starostwie niegrodowym krzeszowskim w ziemi przemyskiej województwa ruskiego^[7].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Biszcza. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy wiejskiej Biszcza. Na terenie wsi utworzono dwa sołectwa Biszcza Pierwsza i Biszcza Druga^[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1876 mieszkańców i była największą miejscowością gminy^[9].

W obszar wsi wchodzą:

Integralne części wsi Biszcza[6][4]
SIMC	Nazwa	Rodza
1061311	Biszcza-Kolonia	część wsi
1061328	Biszcza-Osiedle	część wsi
0886475	Folwark	część wsi
0886481	Glinki	część wsi
0886498	Koniec	część wsi
0886506	Kopytek	część wsi
0886512	Kucharze	część wsi
0886529	Plebania	część wsi
0886535	Podmajdanie	część wsi
0886541	Za Mechlowym Wygonem	część wsi
0886558	Żyły	część wsi

Historia

Pomnik w centrum

XIX-wieczne nagrobki na cmentarzu prawosławnym

Biszcza powstała na przełomie XV i XVI wieku jako część starostwa krzeszowskiego, z którym w 1588 roku została oddana przez Sejm kanclerzowi Janowi Zamoyskiemu i jego spadkobiercom. W dokumentach jeszcze do połowy XVIII miejscowość funkcjonuje pod nazwą Biescza. Wieś, położona w powiecie przemyskim, była własnością Stanisława Koniecpolskiego, została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672 roku^[10]. Do XX wieku Biszcza była ośrodkiem klucza dóbr ordynackich, a 1 stycznia 1867 została stolicą gminy w nowo utworzonym powiecie biłgorajskim.

W czasie okupacji hitlerowskiej, hitlerowcy wymordowali biszczańskich Żydów, natomiast polskich mieszkańców wysiedlono. Na ich miejsce, również przymusowo, sprowadzeni zostali przez Niemców Ukraińcy^[11]. We wsi powstał posterunek Ukraińskiej Policji Pomocniczej^[12].

Po II wojnie światowej w Biszczy powstało duże Państwowe Gospodarstwo Rolne.

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki – parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa
• Świadkowie Jehowy – zbór Biszcza (Sala Królestwa w Harasiukach)^[13][14]

Znane osoby

W Biszczy urodziła się w 1949 roku Genowefa Tokarska, od 2007 wojewoda lubelski, a wcześniej wielokrotny wójt gminy Biszcza.

Infrastruktura i kultura

Biszcza składa się z dwóch części – Biszczy-Osiedla (dawniej Biszczy Pierwszej) na południu Biszczy-Kolonii (dawniej Biszczy Drugiej) na północy oraz Biszczy-Trzeciej zwanej Kopytkiem. Miejscowość liczy około 2000 mieszkańców. W Biszczy znajduje się Gminny Ośrodek Zdrowia, poczta, przedszkole i szkoła podstawowa. Działa tu Gminny Ośrodek Kultury (z zespołem śpiewaczym Rutyna) oraz Gminna Biblioteka Publiczna. Sport oparty jest o drużynę piłki nożnej Albatros.

Zabytki i turystyka

Głównym zabytkiem Biszczy jest kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Jezusa z 1912 (lub 1911^[15]). Wzniesiony jako cerkiew prawosławna, w 1919 roku został zrewindykowany na rzecz Kościoła katolickiego. We wsi znajdują się czynne cmentarze prawosławny oraz rzymskokatolicki^[16].

W centrum wsi, przed Urzędem Gminy znajduje się pomnik ku czci legionistów poległych w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Epitafium na budynku Urzędu Gminy upamiętnia pacyfikację mieszkańców wsi w 1945 r.

W Biszczy mieści się także prywatne muzeum militariów Antoniego Kurowskiego, dowódcy plutonu kawalerzystów im. 3 Pułku Ułanów Śląskich (tzw. Izba Pamięci).

Okolice Biszczy mają warunki naturalne do rozwoju turystyki wypoczynkowej i agroturystyki. Biszcza praktycznie nie posiada bazy noclegowej; najbliższe ośrodki zapewniające nocleg i wyżywienie znajdują się w Żarach i w Wólce Biskiej, bądź w Tarnogrodzie.

Szlaki turystyczne

Rowerowy Szlak im. Józefa Złotkiewicza

Ludzie związani z Biszczą

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Biszczy.

Przypisy

1. Wieś Biszcza w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-15], liczba ludności na podstawie danych GUS.
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 67 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
4. GUS. Rejestr TERYT
5. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 164669
6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 24.
8. Strona gminy, sołectwa [dostęp 2023-12-10]
9. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
10. Andrzej Gliwa, Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku : (cz. I), w: Prace Historyczno-Archiwalne, Tom 13 (2003), Rzeszów 2003, s. 141.
11. M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 111-112.
12. M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 115.
13. Nasza wiara nie jest ciężarem, tylko naszą otuchą [online], Nowa Gazeta Biłgorajska [dostęp 2011-09-20] [zarchiwizowane z adresu 2010-09-04].
14. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-24].
15. Інтерпеляція посла д-ра Степана Барана до Пана Премієра Ради Міністрів. „Diło”. 161 (14.992), s. 3, 28 lipca 1938. (ukr.)
16. D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994, s. 29.

Linki zewnętrzne

• Biszcza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 240., s. 240.
• Historia Żydów w Biszczy na portalu Wirtualny Sztetl