Batalion KOP „Berezwecz”

Batalion KOP „Berezwecz” – odwodowy pododdział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.

Batalion KOP „Berezwecz”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1937
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	„Berezwecz”
Organizacja
Kryptonim	123[uwaga 1]
Dyslokacja	Berezwecz
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”^[2]. Jej wynikiem było między innymi utworzenie batalionu odwodowego KOP „Berezwecz”^[3]. Zarządzeniem dowódcy KOP gen. bryg. Jana Kruszewskiego w sprawie zmian w kwatermistrzostwie KOP, dniem 1 kwietnia 1939 utworzone zostało podkwatermistrzostwo batalionu^[4]. Pod względem gospodarczym przydzielony został do batalionu KOP „Podświle”^[4]. Tym samym zarządzeniem, z dniem 1 kwietnia 1939 utworzono w batalionie etat adiutanta w stopniu kapitana^[5].

Batalion zmobilizowano w ramach mobilizacji częściowej zarządzonej 23 marca 1939^[6] i przesunięto w rejon: Żywiec, Chabówka, Nowy Sącz^[7]. Zmobilizowany batalion został włączony w struktury 1 Brygady Górskiej, jako I batalion 2 pułku piechoty KOP, dzieląc losy innych jednostek Armii Kraków (Bitwa pod Węgierską Górką).

Po odejściu batalionu przeznaczonego dla 1 Brygady Górskiej, garnizon i kadra jednostki w Berezweczu nie odtworzyła batalionu i skoncentrowała się na wsparciu organizacyjnym dla odtwarzanych batalionów „Łużki” i „Podświle”.

Struktura organizacyjna

Siedziba batalionu, klasztor w Berezweczu

Dowództwo batalionu^[8]

• 1 kompania szkolna strzelecka^{[uwaga 2]}
  • drużyna gospodarcza
  • trzy plutony strzeleckie po trzy drużyny
• 2 kompania szkolna strzelecka^{[uwaga 3]}
  • drużyna gospodarcza
  • dwa plutony po trzy drużyny
• kompania szkolna ckm^{[uwaga 4]}
  • drużyna gospodarcza
  • dwa szkolne plutony ckm po trzy drużyny
  • 3 szkolny pluton broni towarzyszących

Stan osobowy^[8]

• oficerów – 12
• podoficerów zawodowych – 29
• podoficerów nadterminowych – 11
• podoficerów i szeregowców służby zasadniczej – 346

Razem – 398 żołnierzy

Żołnierze batalionu

Dowódcy batalionu

• mjr Kazimierz Czarkowski^{[uwaga 5]} (24 II 1937^[11]-1939)^[12]

Obsada personalna w marcu 1939

Ostatnia „pokojowa” obsada personalna batalionu^{[13][uwaga 6]}:

• dowódca batalionu – mjr Kazimierz Władysław Czarkowski
• adiutant batalionu – por. Bohdan Antoni Zygfryd Beuth
• kwatermistrz – vacat
• oficer materiałowy – vacat
• oficer płatnik – vacat
• lekarz medycyny – kpt. dr Bolesław Węgrzynowski
• dowódca plutonu łączności – por. Stanisław Mazur
• dowódca 1 kompanii szkolnej strzeleckiej – kpt. Aleksander II Chrzanowski^{[uwaga 7]}
• dowódca plutonu – por. Bawej Władysław
• dowódca plutonu – por. Jarczewski Józef
• dowódca 2 kompanii szkolnej strzeleckiej – por. Tadeusz Kade^{[uwaga 8]}
• dowódca plutonu – por. Chyczewski Janusz Paweł
• dowódca plutonu – por. Pietraszkiewicz Ryszard
• dowódca kompanii szkolnej karabinów maszynowych – kpt. Mikołaj Krzyński^{[uwaga 9]}
• dowódca plutonu – por. Szalay Jerzy Wacław
• dowódca plutonu – por. Anioł Antoni Julian
• dowódca plutonu – chor. Władysław Sak

Żołnierze batalionu – ofiary zbrodni katyńskiej

Osobne artykuły: zamordowani w Katyniu, zamordowani w Charkowie, zamordowani w Kalininie, zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej (ULK) i zamordowani z Białoruskiej Listy Katyńskiej (BLK).

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego^[17]

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Szulikowski Józef	podporucznik rezerwy	nauczyciel	kier. szkoły w Ahalmicy	Katyń
Biały Tadeusz Edward	podporucznik rezerwy			Katyń
Kopaliński Franciszek	podporucznik rezerwy	urzędnik	praca w samorządzie w Głebokiem	Katyń
Mohl Andrzej	podporucznik rezerwy	handlowiec	Izba Przemysłowo-Handlowa w Wilnie	Katyń
Pietraszkiewicz Ryszard[18]	porucznik	żołnierz zawodowy		Katyń
Wojnicz Franciszek	podporucznik rezerwy	nauczyciel	szkoła w Pietkuniszkach	Katyń
Wyrzykowski Mieczysław	podporucznik rezerwy	nauczyciel	szkoła powszechna w Głębokiem	Katyń
Lutyński Józef	podporucznik rezerwy	urzędnik		Charków

Uwagi

1. Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP^[1].
2. Przemianowana z dotychczasowej szkolnej kompanii strzeleckiej pułku KOP „Głebokie”^[9].
3. Przemianowana z dotychczasowej kompanii odwodowej pułku KOP „Głebokie”^[9].
4. Przemianowana z dotychczasowej szkolnej kompanii ckm pułku KOP „Głebokie”^[9].
5. Kazimierz Włodzimierz Czarkowski, mjr piech., w KOP od 1932. Do marca 1939 dowódca baonu odwodowego KOP „Berezwecz”. We wrześniu 1939 dowódca I baonu piechoty 2 pułku piechoty KOP. Ranny w walkach z Niemcami pod Dachnowem 15 września 1939^[10].
6. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[14].
7. Aleksander II Chrzanowski, kpt. piech., w KOP od 1936. Do marca 1939 dowódca 1 kompanii szkolnej baonu odwodowego KOP „Berezwecz”. W kampanii wrześniowej dowódca 1 kompanii piechoty I batalionu piechoty 2 pułku piechoty KOP^[10].
8. Tadeusz Kade, por. piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dowódca 2 szkolnej kompanii strzeleckiej baonu KOP odwodowego „Berezwecz”. We wrześniu 1939 dowódca 2 kompanii piechoty I batalionu piechoty 2 pułku piechoty KOP. Ranny w walkach z Niemcami 3 września 1939 pod Węgierską Górką^[15].
9. Mikołaj Krzyński (1902-1940), kpt. piech., w KOP od 1938. Do mobilizacji dowódca szkolnej kompanii ckm baonu odwodowego KOP „Berezwecz”. We wrześniu 1939 dowódca kompanii ckm I baonu 2 pułku piechoty KOP. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD^[16].

Przypisy

1. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 425.
2. Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 157.
3. Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 1.
4. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 624.
5. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 625.
6. Prochwicz 2003 ↓, s. 71.
7. Prochwicz i 4/1994 ↓, s. 5.
8. Prochwicz 2003 ↓, s. 351.
9. Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 4.
10. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 713.
11. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 669.
12. Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 12.
13. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 927.
14. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
15. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 723.
16. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 728.
17. Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
18. Księgi Cmentarne – wpis 2837.

Bibliografia

• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. WarszawaPułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• IwonaI. Wiśniewska IwonaI., KatarzynaK. Promińska KatarzynaK., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno»”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
• Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937. (sygn.177/132.)