Angielszczyzna standardowa

Angielszczyzna standardowa, angielszczyzna ogólna^[1] , język ogólnoangielski^[2], angielszczyzna literacka^{[3][4][uwaga 1]} (ang. Standard English, SE^[2]) – zespół form języka angielskiego pełniących funkcję dialektu prestiżowego i standardu językowego w krajach anglojęzycznych, zwłaszcza w kontaktach publicznych i oficjalnych. Odróżniają się one od form niestandardowych, ograniczonych pod względem zasięgu terytorialnego lub używanych przez warstwy społeczne o niższym statusie^[5]. Standard English to odmiana angielszczyzny, która funkcjonuje jako norma porozumiewawcza w najważniejszych instytucjach społecznych, takich jak rząd, sądy czy środki masowego przekazu, a także jest promowana i nauczana w szkołach^[6]. Pełni funkcję grafolektu, czyli ustabilizowanego standardu piśmienniczego^[7].

Standard English

Obszar	Afryka, Ameryka Południowa, Ameryka Północna, Australia i Oceania, Azja, Europa
Pismo/alfabet	łacińskie
Klasyfikacja genetyczna
Języki indoeuropejskie Języki germańskie Języki zachodniogermańskie Języki anglofryzyjskie Języki angielskie Język angielski Język angielski standardowy
Status oficjalny
Organ regulujący	brak
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Właściwości angielszczyzny standardowej są głównie kwestią gramatyki, słownictwa i norm ortograficznych, nie zaś wymowy; przyjmuje się bowiem, że obejmuje ona wiele rodzajów akcentów^[6][8]. Nawet pod względem struktury gramatycznej język ogólnoangielski nie wykazuje pełnej homogeniczności: jego warianty narodowe preferują różne formy językowe (np. bieżąca norma brytyjska każe mówić I’ve just got a letter, amerykańska zaś akceptuje I’ve just gotten a letter)^[9]. Ponadto koncepcja angielszczyzny standardowej nie jest rozumiana w sposób jednolity, a różni autorzy podkładają pod to pojęcie różne treści^[10]. W odróżnieniu od wielu innych języków standardowych Standard English nie podlega regulacji ze strony rady językowej^[11] i ewoluuje w sposób bardziej spontaniczny, na podstawie konsensusu użytkowników^[12].

Zdecydowana większość osób anglojęzycznych w charakterze pierwszego języka przyswaja lokalne odmiany angielszczyzny, mniej lub bardziej odmienne od języka standardowego^[13]. Mimo że język ogólnoangielski jest powszechnie zrozumiały, w sytuacjach codziennych posługuje się nim tylko mała część społeczeństwa^[6]. Wielu użytkowników angielszczyzny operuje dwoma lub kilkoma dialektami, przełączając się między nimi w zależności od sytuacji komunikatywnej^[14]. Pewne formy dialektalne są dobrze znane użytkownikom Standard English za sprawą wpływu muzyki, filmów czy też kontaktu międzygrupowego^[15].

Wariantywność stylistyczna

Angielszczyzna standardowa dominuje w piśmiennictwie, komunikacji formalnej i publicznej; nie jest jednakże bytem jednolitym stylistycznie^[16]. W jej obrębie wyróżnia się bowiem szereg rejestrów (stylów funkcjonalnych), właściwych dla różnych okoliczności sytuacyjnych (np. w języku ogólnym można użyć zarówno książkowego sformułowania She must be taller than I, jak i mniej formalnego She must be taller than me). Zakres pojęciowy angielszczyzny standardowej nie musi być zatem równoznaczny z językiem formalnym czy książkowym^[17].

Funkcjonalne zróżnicowanie Standard English uwidacznia się m.in. przy porównywaniu artykułu w gazecie z pracą naukową. Zasadnicza różnica w zakresie formalności istnieje również między językiem mówionym a językiem pisanym. Niemniej styl nieformalny to domena nie tylko swobodnej mowy, ale także gazet i czasopism, które zwykle dopasowują styl w zależności od poruszanej tematyki^[17].

Poza angielszczyzną standardową istnieją liczne dialekty nieliterackie, które są mniej ustabilizowane od skodyfikowanych standardów oraz szybciej akceptują nowe formy gramatyczne i słownikowe. Standardy języka angielskiego charakteryzują się ogólnie przyjętymi zestawami reguł, których duża część wywodzi się z przepisów ustanowionych przez XVIII-wiecznych gramatyków normatywnych^[18]. Słabiej zdefiniowany jest natomiast zasób słownictwa języka standardowego^[19].

Uwagi

1. Pojęcie „języka literackiego” (termin ze słowiańskiej tradycji lingwistycznej; zob. Starý 1993 ↓, s. 89) bywa traktowane jako równoznaczne z „językiem standardowym”, ale w innymi znaczeniu rozumie się pod tym terminem pewien wariant funkcjonalny języka (podobnie jak np. język prawniczy; zob. Vajdičková 2013 ↓, s. 189).

Przypisy

1. Zarzycki 2013 ↓.
2. Zarzycki 2013 ↓, s. 109.
3. Semantyka a gramatyka, wyd. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 227.
4. Standard English, [w:] Angło-russkij sowriemiennyj słowar, academic.ru, 2014 (ros.).
5. The American Heritage Guide to Contemporary Usage and Style, Boston: Houghton Mifflin Harcourt, 2005, s. xiv, ISBN 978-0-618-60499-9, OCLC 858902831 (ang.).
6. DavidD. Crystal DavidD., What is Standard English?, „Concorde”, 24 (6), 1994, s. 24–26 [zarchiwizowane z adresu 2015-09-23] (ang.).
7. Walter J.W.J. Ong Walter J.W.J., Technologizace slova: mluvená a psaná řeč, vyd. české 1, Praha: Karolinum, 2006, s. 18, ISBN 80-246-1124-4, OCLC 85715882 (cz.).
8. Greenbaum i Nelson 2009 ↓, s. 3.
9. Trask 2004 ↓, s. 203.
10. Vajdičková 2013 ↓, s. 189.
11. SuzanneS. Romaine SuzanneS., Language in Society: An Introduction to Sociolinguistics, Oxford: Oxford University Press, 1994, s. 85, ISBN 978-0-19-875133-5, OCLC 28665456 (ang.).
12. JohnJ. Algeo JohnJ., What Makes Good English Good?, [w:] L. MillerL.M. Cleary, M.D.M.D. Lin (red.), Linguistics for Teachers, New York: McGraw, 1993, s. 473–482, ISBN 0-07-037946-7, OCLC 26402975 (ang.).
13. Trask 2004 ↓, s. 200.
14. Greenbaum i Nelson 2009 ↓, s. 4.
15. Huddleston i Pullum 2005 ↓, s. 2.
16. Greenbaum i Nelson 2009 ↓, s. 3–4.
17. Huddleston i Pullum 2005 ↓, s. 3.
18. JeremyJ. Smith JeremyJ., An Historical Study of English: Function, Form and Change, London–New York: Routledge, 1996 (ang.). Brak numerów stron w książce
19. Huddleston i Pullum 2005 ↓, s. 1–2.

Bibliografia

• SidneyS. Greenbaum SidneyS., GeraldG. Nelson GeraldG., An Introduction to English Grammar, wyd. 3, Harlow: Pearson Longman, 2009, ISBN 978-1-4058-7412-0, OCLC 312626462 [dostęp 2019-10-05] (ang.).
• RodneyR. Huddleston RodneyR., Geoffrey K.G.K. Pullum Geoffrey K.G.K., A Student’s Introduction to English Grammar, Cambridge: Cambridge University Press, 2005, ISBN 978-0-521-84837-4, OCLC 254146907 (ang.).
• ZdenekZ. Starý ZdenekZ., The Forbidden Fruit is the Most Tempting or Why There is no Czech Sociolinguistics, [w:] EvaE. Eckert (red.), Varieties of Czech: Studies in Czech Sociolinguistics, Amsterdam: Rodopi, 1993, s. 79–95, DOI: 10.1163/9789004657243_007, ISBN 978-90-5183-490-1, ISBN 978-90-04-65724-3, OCLC 231575518 (ang.).
• Robert LawrenceR.L. Trask Robert LawrenceR.L., Language: The Basics, wyd. 2, London–New York: Routledge, 2004, ISBN 0-415-34019-5, ISBN 978-1-134-63598-6, OCLC 263580081 (ang.).
• RenataR. Vajdičková RenataR., Anglický odborný jazyk v globálnom kontexte a ako súčasť výučby na stredných odborných školách, [w:] AlenaA. Ďuricová (red.), Od textu k prekladu, t. VIII, Praha: Jednota tlumočníků a překladatelů, 2013, s. 186–198, ISBN 978-80-7374-095-5 (słow.).
• ŁukaszŁ. Zarzycki ŁukaszŁ., Wpływ form dialektalnych na angielszczyznę ogólną, „Folia Linguistica”, 47, 2013, s. 106–115, DOI: 10.18778/0208-6077.47.08.

Linki zewnętrzne

• The Development of Standard English Cambridge University Press (ang.)