Loading AI tools
gwiazda pulsująca w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Alkor (80 Ursae Majoris, 80 UMa) – gwiazda w konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy. Jest oddalona o około 81 lat świetlnych od Słońca.
| g UMa | |||||||||||||||||||
.jpg) Alkor (z lewej) i Mizar widziane przez teleskop; składniki nie są rozdzielone | |||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
13h 25m 13,543s[1] | ||||||||||||||||||
| Deklinacja |
+54° 59′ 16,70″[1] | ||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
−28,56 ± 0,32 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
−8,90 ± 0,90 km/s[1] | ||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy |
gwiazda podwójna | ||||||||||||||||||
| Typ widmowy | |||||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||
| Prędkość obrotu |
218 km/s[4] | ||||||||||||||||||
| Temperatura |
8000 K[4] | ||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||||
| Półoś wielka |
9145[2] pc | ||||||||||||||||||
| Mimośród |
0,2244[2] | ||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Tradycyjna nazwa gwiazdy, Alkor, pochodzi od zniekształconego arabskiego słowa الجون al ǧaūn, oznaczającego „czarny koń”[4][5][6] lub „byk”[5]. To samo pochodzenie ma nazwa gwiazdy Alioth[4][5]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 formalnie zatwierdziła użycie nazwy Alkor dla określenia tej gwiazdy (ściśle – jej jaśniejszego składnika 80 UMa A)[7].
Jest to gwiazda słabo widoczna gołym okiem w sąsiedztwie dużo jaśniejszego Mizara w załamaniu „dyszla” Wielkiego Wozu. Gwiazdy te dzieli na niebie 11,8 minuty kątowej. Dla Arabów para ta była „jeźdźcem i koniem”, a rozróżnienie gwiazd stanowiło test dobrego wzroku[4][6].
Alkor to biała gwiazda ciągu głównego należąca do typu widmowego A5 o temperaturze około 8000 K i jasności 12 razy większej niż jasność Słońca. Gwiazda ta ma masę 1,8 razy większą niż Słońce i szybko obraca się wokół osi (ponad 100 razy szybciej niż Słońce), przez co w jej atmosferze zachodzi mieszanie materii i nie jest ona osobliwa chemicznie. Alkor wykazuje niewielkie pulsacje. Towarzyszy jej czerwony karzeł, reprezentant typu M3–M4 o masie 0,25 razy mniejszej od Słońca[4][3].
Alkor i Mizar, będący gwiazdą poczwórną, razem tworzą układ sześciokrotny[4][8]. To, czy Alkor i Mizar są związane grawitacyjnie, długo stanowiło przedmiot kontrowersji; wykazują one taki sam ruch własny, ale pomiary paralaksy z sondy Hipparcos nie pozwalały wykluczyć możliwości, że są one położone w różnych odległościach od Słońca i wspólny ruch wynika tylko z przynależności do luźnej Gromady Wielkiej Niedźwiedzicy[4]. Według najnowszych pomiarów sondy Gaia gwiazdy te mają jednakową paralaksę, z dokładnością do niepewności[1][9]. Tak duża odległość sprawia, że jeden obieg Alkora wokół centralnej czwórki gwiazd trwa co najmniej 750 tysięcy lat[4].
Układ ten ma także wiele optycznych towarzyszek[10]. Jedna z nich, gwiazda o wielkości 7,6m, która oglądana przez teleskop zdaje się leżeć bliżej Mizara niż Alkor, zyskała nazwę Sidus Ludoviciana lub Stella Ludoviciana („Gwiazda Ludwika”); ma ona jednak inny ruch własny i znajduje się w znacznie większej odległości od Słońca[6][4][11].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
