Alfabet irlandzki

Alfabet irlandzki – alfabet oparty na alfabecie łacińskim, służący do zapisu języka irlandzkiego. Po irlandzku nazywany 'cló Gaelach' (kɫ̪oː ˈɡeːɫ̪əx). Używany od 1571 do II połowy XX wieku. Obecnie stosowany jako element dekoracyjny szyldów reklamowych – szczególnie litery a, g oraz t, które zapisuje się w tradycyjnej formie.

Znaki

Składa się z następujących liter:

A, Á, B, C, D, E, É, F, G, H, I, Í, L, M, N, O, Ó, P, R, S, T, U, Ú

Pozostałe litery (J K Q V W X Y Z) są używane bardzo rzadko i to tylko w wyrazach zapożyczonych w niedalekiej przeszłości lub w terminach naukowych.

Jedynym obecnie stosowanym znakiem diakrytycznym jest ´ (znak akcentu akutowego, po irlandzku síneadh fada – "znak długości" lub po prostu fada) i służy do oznaczania samogłosek długich z natury (Áá Éé Íí Óó Úú).

Nazwa miasta "Corcaigh" zapisana alfabetem irlandzkim w wersji z bardziej czytelną literą R.

Litera h występująca po spółgłosce oznacza, że spółgłoska ta uległa lenicji. W czcionce gaelickiej kropka nad spółgłoską oznacza lenicję (Ḃḃ Ċċ Ḋḋ Ḟḟ Ġġ Ṁṁ Ṗṗ Ṡṡ Ṫṫ). Lenicja nie występuje przy spółgłoskach h, l oraz r.

W tradycyjnym alfabecie irlandzkim wyróżnia się inne, niż w obecnym, oznaczenie łącznika agus (i, oraz); odpowiednio: & oraz tradycyjny ⁊.

Po 1913 roku litery s, r zostały zastąpione bardziej zlatynizowanymi.

Unikod

System Unikod dla alfabetu irlandzkiego przewiduje następujące znaki:

• Ᵹ ᵹ (U+A77D, U+1D79)
• Ꝺ ꝺ (U+A779, U+A77A)
• Ꝼ ꝼ (U+A77B, U+A77C)
• Ꝿ ꝿ (U+A77E, U+A77F)
• Ꞃ ꞃ (U+A782, U+A783)
• Ꞅ ꞅ (U+A784, U+A785)
• Ꞇ ꞇ (U+A786, U+A787)

Przykłady

Duibhlinn (czcionka w postaci cyfrowej z 1993 roku, bazująca na Monotype Series 24 A, 1906)

Chuaigh bé mhórshách le dlúthspád fíorfhinn trí hata mo dhea-phorcáin bhig,
Ċuaiġ bé ṁórsháċ le dlúṫspád fíorḟinn trí hata mo ḋea-ṗorcáin ḃig,
W wolnym tłumaczeniu: 'Bardzo zadowolona kobieta weszła z prawie białym szpadlem we łbie mojej małej dobrze utuczonej świnki.'

Galeria

• 
  Tabliczka na ratuszu w Dublinie.
• 
  Brama do Pontifical Irish College w Rzymie.
• 
  Przykład z nagrobka w Kerry.
• 
  Alfabet irlandzki na obiekcie zabytkowym.