Akcent ostry

Akcent ostry (akut, akcent silny) – znak diakrytyczny w postaci ukośnej kreski, o kształcie prostym lub nieznacznego klina, wznoszącej się od lewej do prawej (np. τό). Stosowany w alfabecie łacińskim, cyrylicy tylko do oznaczania akcentu i w alfabecie greckim tylko w samogłoskach.

Á	á
Ą́	ą́
Ć	ć
É	é
Ǵ	ǵ
Í	í
Ĺ	ĺ
Ḿ	ḿ
Ń	ń
Ó	ó
Ṕ	ṕ
Ŕ	ŕ
Ś	ś
T́	t́
Ú	ú
Ẃ	ẃ
Ý	ý
Ź	ź
Ѓ	ѓ
Ќ	ќ

Przyporządkowanie fonetyczne

Samogłoski

W przypadku samogłosek ten diakrytyk oznacza wydłużenie (á [aː]) lub przykładany do niej akcent np. hiszpańskie ánimo ['ɑ.ni.mo] (nastrój, duch), animo [ɑˈni.mo] (witam) i animó [ɑ.ni.'mo] (powitał). Inne miejsce litery Á świadczy o zmianie znaczenia wraz ze zmianą akcentu.

Ten diakryt może zmieniać stopień otwarcia samogłoski, np. è [ɛ] i é [e] oraz ò [ɔ] i ó [o] w katalońskim i włoskim. Również w języku francuskim akut (fr. accent aigu), zapożyczony z pisowni greckiej, używany nad literą e (np. l’été), oznacza zmianę barwy samogłoski.

Jako oznaczenie tonu

W niektórych językach służy również do oznaczania sylaby akcentowanej wypowiadanej w intonacji wznoszącej. Termin pierwotnie stosowany w odniesieniu do greki klasycznej (akcent toniczny w języku greckim już w starożytności został zastąpiony akcentem dynamicznym). Akcent akutowy spotykany był także m.in. w języku prasłowiańskim.

Spółgłoski

W języku słowackim litery L i R oznaczają spółgłoski sylabotwórcze, które zachowują się w niektórych wypadkach jak samogłoski, więc występują też ich wydłużone odpowiedniki Ĺ i Ŕ.

W języku dolnołużyckim Ŕ oznacza miękkie r, np. cołnaŕ: (dopełniacz) cołnarja – pol. czółnarz.

W języku polskim i w łacince białoruskiej litery Ć [ʨ] Ń [ɲ] Ś [ɕ] Ź [ʑ] to zmiękczone odpowiedniki T(choć pisane przez C) N S Z.

W łacince ukraińskiej litery Ć D́ Ĺ Ń Ś T́ Ź to zmiękczone odpowiedniki C D L N S T Z.

Użycie

• język polski: Ć Ń Ó Ś Ź
• łacinka białoruska: Ć Ń Ś Ź.
• łacinka ukraińska: Ć D́ Ĺ Ń Ś T́ Ź.
• język czeski, język islandzki: Á É Í Ó Ú Ý
• język słowacki: Á É Í Ĺ Ó Ŕ Ú Ý
• język francuski: É
• język górnołużycki: Ć, Ń, Ó
• język dolnołużycki: Ć, Ń, Ŕ, Ś, Ź, Ó
• język hiszpański, kataloński, portugalski i galicyjski: Á É Í Ó Ú
• język angielski, język szwedzki, bokmål: É
• język turkmeński: Ý

W Unikodzie akcent ostry występuje w wersjach:

Znak	Unicode	Kod HTML	Nazwa unikodowa	Nazwa polska
´	U+00B4	´ lub ´ lub ´	ACUTE ACCENT	akcent ostry
ˊ	U+02CA	ˊ lub ˊ	MODIFIER LETTER ACUTE ACCENT	akcent ostry modyfikujący
́	U+0301	́ lub ́	COMBINING ACUTE ACCENT	akcent ostry dostawny

Przypisy

Linki zewnętrzne

Zobacz hasło akut w Wikisłowniku

Kontrola autorytatywna (accent symbol):

• GND: 7712123-5

Encyklopedie internetowe:

• SNL: akutt_aksent
• Catalana: 0219387