Aglomeracja poznańska

Aglomeracja poznańska – aglomeracja monocentryczna w zachodniej Polsce, w województwie wielkopolskim, obejmująca miasto centralne Poznań oraz okoliczne zurbanizowane gminy.

W zależności od koncepcji i przyjętych kryteriów delimitacji obszarów liczba ludności zamieszkującej aglomerację wynosi od ponad 0,8 mln^[1] do 1,18 mln osób^[2].

Według koncepcji przedstawiających zakres obszarowy aglomeracja poznańska obejmuje powierzchnię od 2161,8 do 3719 km².

Miasta zaliczane do aglomeracji poznańskiej: Poznań, Swarzędz, Luboń, Mosina, Puszczykowo, Pobiedziska, Kórnik, Murowana Goślina, Stęszew, Kostrzyn, Buk, Oborniki, Szamotuły i Śrem.

Poznań

Pobiedziska

Kórnik

Szamotuły

Buk

Śrem

Swarzędz

Luboń

Mosina

Puszczykowo

Murowana Goślina

Stęszew

Kostrzyn

Oborniki

Miasta zaliczane do aglomeracji poznańskiej na mapie województwa wielkopolskiego

Koncepcje aglomeracji poznańskiej

Aglomeracja według P. Swianiewicza i U. Klimskiej

Mapka powiatu poznańskiego i Poznania (koncepcja Swianiewicza i Klimskiej)

W 2005 r. Paweł Swianiewicz oraz Urszula Klimska wyznaczyli obszar aglomeracji poznańskiej obejmującej Poznań oraz wszystkie 17 gmin w powiecie poznańskim. Obszar ten w 2002 r. zamieszkiwało 846 tys. osób. Przy wyznaczaniu aglomeracji przeprowadzono delimitację obszarów przyległych, uwzględniając saldo migracji w latach 1998–2002, gęstość zaludnienia (w 2002 r.), współczynnik zatrudnienia związany z natężeniem dojazdów^[3].

Zgodnie z tą koncepcją obszar aglomeracji poznańskiej obejmuje powierzchnię 2161,8 km², który w 2021 r. zamieszkiwało 979,2 tys. osób.

Gminy aglomeracji poznańskiej według P. Swianiewicza i U. Klimskiej

Gmina	Liczba ludności (31 marca 2021)[4] [osób]	Powierzchnia (1 stycznia 2014)[5] [km²]	Gęstość zaludnienia (31 marca 2021)[4] [osób/km²]
Poznań	546 859	261,85	2088,4
Buk (gmina)	12 691	90,58	140,1
Czerwonak (gmina)	27 869	82,48	337,9
Dopiewo (gmina)	32 854	108,02	304,1
Kleszczewo (gmina)	10 512	74,46	141,2
Komorniki (gmina)	36 159	66,41	544,5
Kostrzyn (gmina)	19 370	154,81	125,1
Kórnik (gmina)	33 831	186,12	181,8
Luboń	33 024	13,51	2444,4
Mosina (gmina)	34 787	171,43	202,9
Murowana Goślina (gmina)	16 896	172,23	98,1
Pobiedziska (gmina)	20 940	189,58	110,5
Puszczykowo	9470	16,39	577,8
Rokietnica (gmina)	22 270	79,30	280,8
Stęszew (gmina)	15 373	175,02	87,8
Suchy Las (gmina)	19 889	116,01	171,4
Swarzędz (gmina)	55 221	101,78	542,6
Tarnowo Podgórne (gmina)	31 208	101,75	306,7
Razem (aglomeracja)	979 223	2161,73	453,0

Aglomeracja według J. Paryska

W 2008 r. Jerzy Jan Parysek przedstawił, że w skład aglomeracji poznańskiej wchodzą okoliczne miasta i wsie Poznania, w tym: Luboń, Swarzędz, Mosina, Murowana Goślina, Puszczykowo i inne miejscowości. Podał, że obszar aglomeracji zamieszkiwało ponad 800 tys. osób^[1].

Inne koncepcje

Wiele publikacji podaje liczbę mieszkańców aglomeracji, nie przedstawiając zarazem jej zakresu obszarowego:

• według programu ESPON obszar funkcjonalny Poznania (FUA, ang. Functional Urban Area) w 2002 r. zamieszkiwało 919 tys. osób^[6],
• według Eurostat w 2001 r. (LUZ Poznan, ang. Larger Urban Zone) – 1 009 958 mieszkańców i obszar 3719 km²^[7][2], które dane przyjął też T. Markowski^[8],
• według Eurostat w 2004 r. (LUZ Poznan, ang. Larger Urban Zone) – 1 018 511 mieszkańców^[2][7],
• według Eurostat 1 stycznia 2012 r. (LUZ Poznan, ang. Larger Urban Zone) – szacunkowo 963 332 mieszkańców^[9].

Współpraca samorządów, związki samorządów

15 maja 2007 r. w Sali Renesansowej poznańskiego ratusza podpisano Porozumienie o współpracy pomiędzy samorządami aglomeracji poznańskiej. Na mocy tego porozumienia powołano Radę Aglomeracji będącą stałą konferencją wójtów i burmistrzów gmin powiatu poznańskiego oraz Prezydenta Poznania i starosty powiatu poznańskiego. W czerwcu 2008 r. do porozumienia przystąpiły gminy: Śrem i Szamotuły^[10], zaś w dniu 28 listopada 2008 porozumienie podpisały także władze gminy Skoki^[11].

Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej

30 września 2010 r. powstał związek międzygminny „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej” zrzeszający 9 gmin: Buk, Czerwonak, Kleszczewo, Kostrzyn, Murowana Goślina, Oborniki, Pobiedziska, Poznań, Swarzędz^[12]. Przedmiotem działalności jest współpraca samorządów w zakresie gospodarki odpadami^[13].

Transport Aglomeracji Poznańskiej

Od 9 listopada 2010 r. władze Poznania, gminy Dopiewo, Lubonia, gminy Mosina, Puszczykowa są w trakcie ustanawiania związku międzygminnego „Transport Aglomeracji Poznańskiej”. Związek ma być nowym organizatorem transportu zbiorowego na terenie gmin go tworzących^[14].

Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu organizujący komunikację miejską w Poznaniu wyznaczył strefę taryfową B, która obejmuje 38 podmiejskich miejscowości oraz strefę C, która obejmuje kolejne 25 miejscowości^[15]. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. usprawnią podróżowanie w obrębie aglomeracji poznańskiej. Przeprowadzona modernizacja taboru kolejowego, umożliwi pociągom rozwijać prędkości do 100 km/h^[16].

Metropolia Poznań

18 lutego 2011 r. odbyło się spotkanie założycielskie stowarzyszenia „Metropolia Poznań”, które powstało na bazie Rady Aglomeracji Poznańskiej działającej w oparciu o porozumienie z 2007 r.^[17][18] Stowarzyszenie podjęło sobie za cel wspierać idee samorządu terytorialnego oraz chronić wspólne interesy członków stowarzyszenia, a w szczególności wspierać rozwój społeczno-gospodarczy aglomeracji poznańskich oraz współpracę gmin i powiatów^[19].

Członkami stowarzyszenia Metropolia Poznań są władze Poznania, powiatu poznańskiego oraz władze samorządowe gmin: Buk, Czerwonak, Dopiewo, Kleszczewo, Komorniki, Kostrzyn, Luboń, Mosina, Murowana Goślina, Oborniki, Pobiedziska, Puszczykowo, Rokietnica, Skoki, Stęszew, Suchy Las, Swarzędz, Szamotuły, Śrem, Tarnowo Podgórne.

Obszar metropolitalny Poznania

Według programu ESPON obszar metropolitalny Poznania jest Europejskim Metropolitalnym Obszarem Wzrostu tzw. MEGA (ang. Metropolitan European Growth Areas). Obszar ten został scharakteryzowany jako słabo wykształcona metropolia (ang. weak MEGA)^[20].

Według „Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030” z 2011 r. Poznań jest przedstawiany jako 1 z 10 ośrodków metropolitalnych w Polsce. W koncepcji zwrócono uwagę, że Poznań ma słabo rozwinięte funkcje metropolitalne w porównaniu do miast podobnej wielkości z Europy Zachodniej, w związku z tym Poznań ujęto jako ośrodek metropolitalny (wymóg ustawowy) na podstawie kryteriów odnoszących się głównie do funkcji w systemie osadniczym kraju^[21]. Granice obszarów metropolitalnych nie zostały jeszcze wytyczone przez właściwe zespoły rządowo-samorządowe.

Zobacz też

• Poznańska Kolej Metropolitalna
• transport kolejowy w Poznaniu
• gospodarka Poznania

Przypisy

1. Jerzy Jan Parysek: Aglomeracje miejskie w Polsce oraz problemy ich funkcjonowania i rozwoju. W: Wybrane problemy rozwoju i rewitalizacji miast: aspekty poznawcze i praktyczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, IGSEiGP UAM, 2008, s. 38, seria: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna nr 5. ISBN 978-83-61320-33-3.
2. Urban Audit: City Profiles: Poznan. Eurostat. [dostęp 2011-07-24].
3. Paweł Swianiewicz, Urszula Klimska. Społeczne i polityczne zróżnicowanie aglomeracji w Polsce – waniliowe centrum, mozaika przedmieść. „Prace i Studia Geograficzne”. 35, s. 51, 53–56, 2005. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. ISSN 0208-4589.
4. Informacja o wynikach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 na poziomie województw, powiatów i gmin [online], Informacja o wynikach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 na poziomie województw, powiatów i gmin [dostęp 2022-10-20] (pol.).
5. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-07-24. ISSN 1505-5507. Brak numerów stron w książce
6. ESPON project 1.4.3 Study on Urban Functions (Final Report). Luxembourg: The ESPON Monitoring Committee, 2007-03, s. 94. ISBN 2-9600467-2-2.
7. Urban Audit: Data that can be accessed: LUZ Katowice & Zory. Eurostat. [dostęp 2011-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-06)].
8. Dane na koniec roku 2001 na podstawie (PDF)Tadeusz Markowski: Funkcje Metropolitalne Pięciu Stolic Województw Wschodnich. s. 330. [dostęp 2009-03-08].
9. Population on 1 January by age groups and sex – larger urban zone. [w:] City statistics – Urban Audit > Data Explorer [on-line]. Eurostat. [dostęp 2014-10-18]. (ang.).
10. Inwestor, Gazeta inwestycyjna. Katowice, Poznań, Wrocław. Nr 8 (19) Sierpień 2008 ISSN 1897-4694.
11. Rada Aglomeracji Poznańskiej. Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe. [dostęp 2011-06-21].
12. (poz. 298) Wykaz związków międzygminnych (stan na dzień 31 marca 2011 r.). Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.
13. Statutu Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej” (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2010 r., Nr 245, poz. 4555).
14. Związek Międzygminny „Transport Aglomeracji Poznańskiej”. ZTM Poznań. [dostęp 2011-06-21].
15. Strefy taryfowe. ZTM Poznań. [dostęp 2014-10-18].
16. Kolej przyspiesza w Wielkopolsce. Pociąg wyprzedzi samochód. [dostęp 2015-02-05].
17. Powstało Stowarzyszenie Metropolia Poznań. Urząd Miejski w Śremie, 2011-02-21. [dostęp 2011-06-21].
18. Spotkanie założycielskie Stowarzyszenia Metropolia Poznań. [w:] Portal Aglomeracji Poznańskiej [on-line]. Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, 2011-02-22. [dostęp 2011-06-21].
19. § 9. Statut stowarzyszenia „Metropolia Poznań” (Załącznik nr 1 do uchwały Nr XLIII/427/2010 Rady Miejskiej w Murowanej Goślinie z dnia 20 września 2010 roku).
20. Interim Territorial Cohesion Report. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 2004, s. 98–101. ISSN 92-894-0000-0.
21. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2012, s. 192. ISBN 978-83-7610-359-4.