Loading AI tools
Adam Bartosz (ur. 22 stycznia 1947 w Zielonej Górze) – polski etnograf, cyganolog. W latach 1980–2012 dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie[1]. Specjalista w dziedzinach: muzeologia, kultura i historia Romów oraz Żydów. Honorowy Obywatel Miasta Tarnowa (2023).
| Data i miejsce urodzenia |
22 stycznia 1947 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
     | |
Absolwent etnologii na Uniwersytecie Jagiellońskim (1972) i muzeologii (1979).
W latach 1980–2012 dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Jest pomysłodawcą i organizatorem wielu zdarzeń kulturalnych i społecznych umacniających poczucie tożsamości polskich Romów i promujących różnorodności kulturowe, w tym Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów (do 1996)[2]. Z jego inicjatywy powstała w tarnowskim muzeum pierwsza na świecie stała ekspozycja o historii i kulturze Romów[3] – Roma, Cyganie. Historia, kultura[4]. Był jednym z członków zespołu kodyfikującego romski język.
W 1982 zorganizował – pierwszą po wojnie wystawę poświęconą Żydom (poza ŻIH-em) – Żydzi w Tarnowie. Jeden z inicjatorów powołanego w 1988 Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej[5], od 1996 jego prezes. Pomysłodawca i organizator dorocznych obchodów Dni Pamięci Żydów Galicyjskich realizowanych w Tarnowie i okolicznych miasteczkach[6][7]. Realizator projektu opieki nad żydowskimi cmentarzami na terenie Galicji.
W latach 90. wykładał na letnich seminariach organizowanych przez Oxford Centre for Hebrew and Jewish Studies (Wielka Brytania), gdzie w 1995–1996 roku przebywał na półrocznym stypendium ufundowanym przez tę uczelnię[8]. Przebywał również na stypendiach naukowych poświęconych problematyce mniejszości narodowych, m.in. w Stanach Zjednoczonych, w Wielkiej Brytanii, w Indiach[9].
Był też redaktorem naczelnym Rocznika Tarnowskiego (2008–2014). Wchodzi w skład redakcji pism romskich: Rrom po Drom (od 1990), Kwartalnik Romski (od 2010). Publikuje regularnie w wielu pismach krajowych (m.in. Lud, Kwartalnik Instytutu Historii Kultury Materialnej, Spotkania z Zabytkami, Studia Romologica) i zagranicznych (m.in. Romani Džanipen, Etúdes Tsiganes, Múzeum).
Należy do Stowarzyszenia Romów w Tarnowie[10] i jest członkiem Podzespołu do Spraw Romskich przy MSWiA. Jest członkiem Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej (od 1990), Stowarzyszenia Muzeów Małopolskich – inicjator i prezes (2005–2009), Tarnowskiego Towarzystwa Kulturalnego, Towarzystwa Historycznego, oddział tarnowski. W latach 2015–2016 kierował edukacyjnym projektem Mezuza finansowanym ze środków europejskich[11].
Adam Bartosz opublikował kilkadziesiąt artykułów o tematyce żydowskiej, a także publikacje książkowe Tarnowskie judaica (1992), Żydowskim szlakiem po Tarnowie (2000, 2002); Tarnowski cmentarz żydowski [z Januszem Koziołem] (2005)[12]; Galicyjskim szlakiem chasydów sądecko-bobowskich, Austeria, Kraków (2015).
Jest redaktorem wielu opracowań (m.in. Skarby muzeów Małopolski, 2004; trylogii: Małopolska przed stu laty, 2006; Małopolska w czasach II Rzeczpospolitej, (2007); Małopolska w czasach PRL, 2009; Encyklopedia Tarnowa, 2010 i innych wydawnictw muzealnych). W sumie opublikował kilkaset artykułów w kilkunastu językach.
Wydał również kilka książek o Cyganach, m.in. Katalog zbiorów cyganologicznych (2007), My Cyganie/Amen Roma (2008), opublikował kilkadziesiąt artykułów w czasopismach romologicznych w wielu krajach[8].
- 1996 indywidualna nagroda Ministra Kultury i Sztuki za wystawę muzealną poświęconą Romom – Roma, Cyganie. Historia, kultura.
- 1998 Dyplom Uznania za Zasługi dla Ochrony Zabytków Kultury Żydowskiej w Polsce za opiekę nad zabytkami żydowskimi, wyróżniony przez Ambasadę Izraela w Polsce,
- 2000 nagroda fundacji australijskiej Polcul za działalność na rzecz mniejszości narodowych,
- 2002 wyróżnienie Ministra Kultury i Sztuki w ramach corocznego konkursu ministerialnego Sybilla za realizację Taboru Pamięci,
- 2005 Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za ochronę dziedzictwa[13],
- 2007 Medal Ministra Sprawiedliwości za prace na rzecz resocjalizacji skazanych przez pracę przy zabytkach[8],
- 2009 laureat międzynarodowej nagrody nadawanej przez uniwersytet w Nitrze (Słowacja) dla osób z zagranicy promujących kulturę Romów Czarny Bocian (Kalo Čangalo),
- 2011 Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za ochronę dziedzictwa[13],
- 2011 Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za działania na rzecz ochrony, zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej mniejszości narodowych i etnicznych[3],
- 2012 Krzyż Oficerski Orderu Zasługi (Węgry)[14],
- 2019 Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za ochronę dziedzictwa[13],
- 2023 Honorowy Obywatel Miasta Tarnowa[15].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
