Żmigród
miasto w województwie dolnośląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żmigród (niem. Trachenberg, dawna polska nazwa: Straburek[3] lub Stramburek[4]) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Żmigród, leży nad rzekami Baryczą i Sąsiecznicą.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Panorama Żmigrodu (2021) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Aglomeracja | |||||
| Prawa miejskie |
1253 | ||||
| Burmistrz |
Robert Lewandowski (od 2008) | ||||
| Powierzchnia |
9,49[1] km² | ||||
| Wysokość |
85 – 103[potrzebny przypis] m n.p.m. | ||||
| Populacja (30.06.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
71 | ||||
| Kod pocztowy |
55-140 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
DTR | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu trzebnickiego  | |||||
Położenie na mapie gminy Żmigród  | |||||
 51°28′13″N 16°54′18″E | |||||
| TERC (TERYT) |
0220064 | ||||
| SIMC |
0987503 | ||||
Urząd miejski pl. Wojska Polskiego 2-355-140 Żmigród | |||||
| Strona internetowa | |||||
Według danych z 1 stycznia 2023 r. powierzchnia miasta wynosiła 9,49 km²[1] (579. miejsce w kraju).
Obszar miasta jest położony na wysokości od 85 do 103 m n.p.m.[potrzebny przypis]
Żmigród historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego, obecnie jest jednym z miast aglomeracji wrocławskiej.
Nazwa miasta składa się z dwóch polskich słów żmija oraz gród i oznacza „gród żmij”[5]. Wywód ten przedstawił śląski pisarz Konstanty Damrot w swojej pracy o znaczeniu nazw na Śląsku wydanej w Bytomiu w 1896. Zanotował on nazwę miasta w polskim brzmieniu „Żmijgród” podając jej znaczenie „von żmija – Schlange und gród – Burg”[5]. Pogląd ten podzielał również polski językoznawca Stanisław Rospond[6]. Niektórzy utożsamiają nazwę żmija ze staropolskim określeniem smoka, którego wizerunek utrwalono w herbie miasta.
Pierwsze zanotowane nazwy miejscowości pochodzą z bulli wrocławskiej z 1155, gdzie jest mowa o villa super vadum Zunigrod[7]. Nazwę Smigrod notowano również w łacińskim dokumencie z 1228. Konstanty Damrot podaje również dwie kolejne nazwy wynotowane ze średniowiecznych dokumentów gdzie miejscowość wymieniona jest w 1245 Zmigrod oraz z 1358 Smigrod[5]. Niemcy początkowo zgermanizowali nazwę na „Schmiegrode”[5], a później na „Trachenberg”. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Trachenberga[8].
Niemcy wywodzili nazwę miasta od średnio-wysoko-niem. Trache, od którego pochodzi niem. Drache, oznaczające smoka + berg = góra (częste w niemieckich nazwach miejscowych), dosłownie przetłumaczyć można by na smoczą górę powołując się na nazwę Trachenberg z (1322).
_ID_597995.jpg)
Najstarsze źródła mówią o osadzie istniejącej w III okresie epoki brązu. Pierwsze wzmianki pojawiają się w bulli papieża Hadriana IV z 1155. Obecne miasto zostało ulokowane przez Henryka III Białego w 1253 nad brzegami Baryczy, w miejscu, gdzie brodem przekraczano rzekę (obecny Żmigródek). Nowa osada powstała, naprzeciw dawnej osady słowiańskiej Zunigrod. Gród został ufortyfikowany, otoczony solidną palisadą, wałem i fosą, zbudowano dwie bramy, które zlikwidowano dopiero w 1819. Od południa była to Brama Wrocławska, od północy Brama Polska. W latach 1294–1312 miasto należało do księstwa głogowskiego, a następnie oleśnickiego. Po wygaśnięciu linii książąt oleśnickich w 1492 przeszło we władanie króla czeskiego Władysława Jagiellończyka, który dwa lata później sprzedał je z okolicznymi dobrami Zygmuntowi Kurzbachowi, powstał wówczas baronat żmigrodzki[9].
W 1560 wzniesiono nowy zamek z wieżą, później modernizowany, który w czasie wojny trzydziestoletniej był kilkakrotnie oblegany. Od 1592 Żmigród należał do Schaffgotschów, od 1641 do Hatzfeldtów. W 1642 zamek został zdobyty przez wojska szwedzkie pod dowództwem gen. Lennarta Torstenssona[10]. Szwedzi władali zamkiem do 1650. W tym czasie rozbudowano zamek. Następna rozbudowa miała miejsce w latach 1655–1657 z inicjatywy ówczesnego właściciela Żmigrodu, Melchiora von Hatzfeldta. W 1691 wzniesiono nowe fortyfikacje.
W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko Żmigrodu, włączając miasto do terytorium o dominacji języka polskiego[11]. Miasto było niszczone przez wojny i pożary[9].
W 1813 w barokowym pałacu Hatzfeldtów doszło do spotkania króla Prus Fryderyka Wilhelma III z cesarzem Rosji Aleksandrem I, podczas którego podpisano protokół trachenberski (żmigrodzki), którego celem było ostateczne pokonanie Napoleona Bonapartego[12][10].
23 stycznia 1945 sowiecki XI Korpus Pancerny 4 Armii Pancernej gen. Dmitrija Leluszenki zdobył Żmigród broniony przez garnizon niemiecki. Miasto zostało zniszczone z wyjątkiem zamku, który został podpalony już po zakończeniu walk. Miasto zostało przyłączone do Polski, zaś jego dotychczasowa ludność wysiedlona do Niemiec.
W 1996 uruchomiono Tor doświadczalny Instytutu Kolejnictwa, na który wjeżdża się ze stacji Żmigród.
_Travelarz.jpg)
W okresie PRL w mieście funkcjonowało szereg zakładów produkcyjnych w tym m.in. roszarnia lnu oraz filia wrocławskiego „Pafawagu”[13]. Po transformacji ustrojowej część zakładów postawiona została w stan upadłości.
Turystyka
Żmigród należy do Stowarzyszenia Gmin Turystycznych Wzgórz Trzebnickich i Doliny Baryczy, które promuje lokalne atrakcje i zachęca turystów do korzystania ze szlaków rowerowych, pensjonatów, restauracji, kąpielisk, basenów, łowisk wędkarskich i innych atrakcji turystycznych.
Zabytki
_ID_597997.jpg)
_ID_597993.jpg)
_597994.jpg)
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[14]:
- ośrodek historyczny miasta
- kościół parafialny pw. Świętej Trójcy, z 1599, 1723 – XVIII w.
- kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki fil. pw. św. Stanisława Kostki, ul. Rybacka 1, z lat 1854–1861
- wieża mieszkalna – baszta z 1560, 1642, murowanana z cegły, zachowała się z dawnego założenia pozostałości zamku z XIV w. z herbami von Kurzbach i von Maltzahn nad wejściem oraz datą 1560[15]
- zespół pałacowy, z XVIII w., XIX w., ul. Parkowa:
- pałac Hatzfeldów, z lat 1656–1658, obecnie w ruinie
- park
inne zabytki:
- wieża ciśnień
- nadbarycki park z cennym starodrzewem
- figura św. Jana Nepomucena
- kapliczka
- zabytkowe kamieniczki
- kolumna Maryjna.
Piramida wieku mieszkańców Żmigrodu w 2014 roku[17].
Miasto należy do Związku Miast Polskich.
Miasta i gminy partnerskie:
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
