Świątniki Górne

Świątniki Górne
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Główna ulica w Świątnikach Górnych
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Świątniki Górne
Aglomeracja	krakowska
Prawa miejskie	1997
Burmistrz	Małgorzata Duży
Powierzchnia	4,43 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 2438; 550,3 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 12
Kod pocztowy	32-040
Tablice rejestracyjne	KRA
	Położenie na mapie gminy Świątniki Górne Świątniki Górne
	Położenie na mapie Polski Świątniki Górne
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Świątniki Górne
	Położenie na mapie powiatu krakowskiego Świątniki Górne
	49°56′05″N 19°57′14″E
TERC (TERYT)	1206144
SIMC	0337774
	Urząd miejskiul. K. Bruchnalskiego; 32-040 Świątniki Górne
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	BIP

Świątniki Górne – miasto w woj. małopolskim, w powiecie krakowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Świątniki Górne.

Szybkie fakty Państwo, Województwo ...

Zamknij

Pod względem geograficznym znajduje się na Pogórzu Wielickim^[2]. Lokalny ośrodek usługowy; drobny przemysł metalowy. Znany ośrodek rzemiosła ślusarskiego (kłódki, artystyczne wyroby ślusarskie). Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 2438 mieszkańców^[1].

Miejscowość Świątniki Górne została założona prawdopodobnie w XI wieku jako osada służebna należąca do kapituły katedry krakowskiej. Wybrani mieszkańcy mieli obowiązek służby w katedrze w Krakowie – służba kościelna, pilnowanie porządku, dzwonienie (m.in. dzwonem Zygmuntem w pewnym okresie), oprowadzanie zwiedzających po katedrze i kryptach. Pierwszy zachowany zapis dotyczący Górek znajduje się w Liber beneficiorum Jana Długosza, który wspomina m.in. o podziale wsi na 12 gospodarstw, o obowiązku służebnym dającym jednocześnie zwolnienie od pańszczyzny oraz o przebiegu granic.

W latach 1590–1600 biskup krakowski, kardynał Jerzy Radziwiłł, sprowadził włoskich rusznikarzy, żeby mieć możliwość wyposażenia chorągwi biskupich. Dało to początek działalności kowalskiej i płatnerskiej w Świątnikach. Gdy pod koniec XVIII w. nie było już zbytu na zbroje husarskie i szable, mieszkańcy wsi przenieśli swoje doświadczenia na produkcję głównie zamków i kłódek.

Wieś kustosza kapituły katedralnej krakowskiej w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku^[3].

Od 1772 r. Świątniki znalazły się w zaborze austriackim. Władze zniosły zależności służebne wobec katedry i wieś przeszła na własność państwa. W trosce o rozwój techniczny i przemysłowy w Galicji, na wniosek sejmu we Lwowie, władze cesarskie założyły w 1888 r. c. k. Szkołę Ślusarską, aby kształcić przyszłych majstrów ślusarskich i wprowadzać nową technologię do produkcji kłódek (m.in. prasy ręczne i prasa parowa).

Świątniczanie licznie brali udział w walkach o wolność w 1846 r. (na Węgrzech) i w powstaniu styczniowym. Walczyli także w szeregach legionów polskich oraz wcieleni w austriackiej armii podczas I wojny światowej, a także później podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920–1921. W okresie międzywojennym nastąpił szczytowy rozwój ślusarstwa w Świątnikach. Obok Spółki Ślusarskiej działającej przy Szkole Ślusarskiej, działały także małe spółki przemysłowe – M. Czerwiński i Ska zwana jako „Haszpień”, Stanisław Kwintowski i Ska zwana jako „Mazur” oraz spółka „Polonez”. Po II wojnie światowej nowe władze ludowej Polski, naliczając olbrzymie podatki na prywatne spółki, doprowadziły na zaprzestania ich działalności i powołania w ich miejsce Spółdzielni Pracy Metalowców „Przyszłość”.