ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ
ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ / From Wikipedia, the free encyclopedia
ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ[pron 1] (୨ ଅକ୍ଟୋବର ୧୮୬୯ - ୩୦ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୪୮) ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଆଇନଜୀବୀ, ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ନୈତିକତାବାଦୀ ଥିଲେ ଯିଏ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନରୁ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ସଫଳ ଅଭିଯାନର ନେତୃତ୍ୱ ନେବା ପାଇଁ ଅହିଂସାତ୍ମକ ପ୍ରତିରୋଧ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ । ସେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ନାଗରିକ ଅଧିକାର ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । ୧୯୧୪ ମସିହାରେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନଜନକଭାବେ ଡକା ଯାଇଥିବା ମହତ୍ମା (ସଂସ୍କୃତ 'ମହାନ, ସମ୍ମାନଜନକ') ଏବେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି।
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ | |
---|---|
ଜନ୍ମ | (1869-10-02)୨ ଅକ୍ଟୋବର ୧୮୬୯ |
ମୃତ୍ୟୁ | ୩୦ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୪୮(1948-01-30) (ବୟସ ୭୮) |
ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ | ହତ୍ୟା ( ୩ଟି ଗୁଳିମାଡ଼ରେ) |
ରାଜ ଘାଟ, ଦିଲ୍ଲୀ, ଭାରତ | |
ଜାତୀୟତା | ଭାରତୀୟ |
ଅନ୍ୟ ନାମ | ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ, ବାପୁ |
ଶିକ୍ଷା | ଓକିଲାତି |
ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ | ଇଉନିଭରସିଟି କଲେଜ, ଲଣ୍ଡନ, ଲଣ୍ଡନ ଇଉନିଭରସିଟି |
ବୃତ୍ତି | ଓକିଲ |
ସକ୍ରିୟ ବର୍ଷ | ୧୮୯୩-୧୮୪୮ |
କାଳ | ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ |
ପ୍ରସିଦ୍ଧି | ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତା |
ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ କୃତି | The Story of My Experiments with Truth |
ରାଜନୈତିକ ଦଳ | ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ (1920–1934) |
ଆନ୍ଦୋଳନ | ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ |
ବୈବାହିକ-ସାଥୀ | କସ୍ତୁରବା ଗାନ୍ଧୀ |
ସନ୍ତାନ | ହରିଲାଲ ଗାନ୍ଧୀ ମଣିଲାଲ ଗାନ୍ଧୀ ରାମଦାସ ଗାନ୍ଧୀ ଦେବଦାସ ଗାନ୍ଧୀ |
ପିତାମାତା(s) | ପୁତଲିବାଈ ଗାନ୍ଧୀ (ମାଆ) କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ (ବାପା) |
ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେର ସଭାପତି | |
କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୨୪ – ଏପ୍ରେଲ ୧୯୨୫ | |
ପୂର୍ବ ଅଧିକାରୀ | ଅବଦୁଲ କଲାମ ଆଜାଦ |
ପର ଅଧିକାରୀ | ସରୋଜିନୀ ନାଇଡୁ |
ଏହି ଫାଇଲଟି ଶୁଣିବାରେ କିଛି ଅସୁବିଧା ହେଉଛି କି? ମିଡ଼ିଆ ସାହାଯ୍ୟ ଦେଖିବେ ।
| |
ଦସ୍ତଖତ | |
ଉପକୂଳ ଗୁଜରାଟର ଏକ ହିନ୍ଦୁ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଗାନ୍ଧିଜୀ ଲଣ୍ଡନର ଇନର ଟେମ୍ପଲରେ ଆଇନରେ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୮୯୧ ମସିହା ଜୁନ୍ ୨୨ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କୁ ବାରକୁ ଡକାଯାଇଥିଲା । ଭାରତରେ ଦୁଇ ବର୍ଷ ରହିବା ପରେ, ଯେଉଁଠାରେ ସେ ଏକ ସଫଳ ଆଇନ ଅଭ୍ୟାସ ଆରମ୍ଭ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହୋଇଥିଲେ, ସେ ୧୮୯୩ ମସିହାରେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାକୁ ଯାଇ ଏକ ମାମଲାରେ ଜଣେ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲେ । ସେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ୨୧ ବର୍ଷ ରହିଥିଲେ। ଏଠାରେ ଗାନ୍ଧୀ ଏକ ପରିବାର ପ୍ରତିପୋଷଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରଥମେ ନାଗରିକ ଅଧିକାର ପାଇଁ ଏକ ଅଭିଯାନରେ ଅହିଂସାପ୍ରତିରୋଧକୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ । ୧୯୧୫ ମସିହାରେ, ୪୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ, ସେ ଭାରତ ଫେରି ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଅତ୍ୟଧିକ ଜମି-ଟିକସ ଏବଂ ଭେଦଭାବ ବିରୋଧରେ ପ୍ରତିବାଦ କରିବା ପାଇଁ କୃଷକ, କୃଷକ ଏବଂ ସହରୀ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ସଂଗଠିତ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।
୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରି ଗାନ୍ଧୀ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ, ମହିଳା ଅଧିକାରସମ୍ପ୍ରସାରଣ, ଧାର୍ମିକ ଓ ଜାତିଗତ ସୌହାର୍ଦ୍ଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି, ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଦୂର କରିବା ଏବଂ ସର୍ବୋପରି ସ୍ୱରାଜ ବା ଆତ୍ମଶାସନ ହାସଲ ପାଇଁ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ଅଭିଯାନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ । ଭାରତର ଗ୍ରାମୀଣ ଗରିବଙ୍କ ସହ ପରିଚୟ ସ୍ୱରୂପ ଗାନ୍ଧୀ ହାତରେ ସୁତାରେ ବୁଣା ଯାଇଥିବା କ୍ଷୁଦ୍ର ଧୋତିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଏକ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଆବାସିକ ସମୁଦାୟରେ ରହିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ, ସରଳ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ପାଇଁ ଏବଂ ଉଭୟ ଆତ୍ମସମୀକ୍ଷା ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରତିବାଦର ମାଧ୍ୟମ ଭାବରେ ଲମ୍ବା ଉପବାସ କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପନିବେଶ ବିରୋଧୀ ଜାତୀୟତାବାଦ ଆଣି ଗାନ୍ଧିଜୀ ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ୪୦୦ କିଲୋମିଟର (୨୫୦ ମାଇଲ) ଦାଣ୍ଡି ଲବଣ ଶୋଭାଯାତ୍ରା ସହିତ ବ୍ରିଟିଶଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲାଗୁ ଲୁଣ ଟିକସକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିବା ଏବଂ ୧୯୪୨ରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡିବା ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଥିଲେ । ସେ ଉଭୟ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଓ ଭାରତରେ ଅନେକ ଥର ଏବଂ ଅନେକ ବର୍ଷ ଜେଲରେ ରହିଥିଲେ ।
୧୯୪୦ ଦଶକର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଏକ ମୁସଲମାନ ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦଦ୍ୱାରା ଧାର୍ମିକ ବହୁଳତା ଆଧାରିତ ଏକ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତର ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସ୍ୱପ୍ନକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରାଯାଇଥିଲା ଯାହା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଅଲଗା ମାତୃଭୂମି ଦାବି କରିଥିଲା । ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ରେ ବ୍ରିଟେନ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କଲା, କିନ୍ତୁ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତୀୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଦୁଇଟି ରାଜ୍ୟରେ ବିଭକ୍ତ ହେଲା: ଏକ ହିନ୍ଦୁ ବହୁଳ ଭାରତ ଏବଂ ଏକ ମୁସଲମାନ ବହୁଳ ପାକିସ୍ତାନ । ବହୁ ବିସ୍ଥାପିତ ହିନ୍ଦୁ, ମୁସଲମାନ ଓ ଶିଖ୍ ନିଜ ନୂଆ ଦେଶକୁ ଯିବା ପରେ ବିଶେଷ କରି ପଞ୍ଜାବ ଓ ବଙ୍ଗଳାରେ ଧାର୍ମିକ ହିଂସା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ସ୍ୱାଧୀନତାର ସରକାରୀ ଉତ୍ସବରୁ ଦୂରେଇ ରହି ଗାନ୍ଧୀ ପ୍ରଭାବିତ ଅଞ୍ଚଳ ପରିଦର୍ଶନ କରି ଦୁଃଖ ଦୂର କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ।ପରବର୍ତ୍ତୀ ମାସଗୁଡ଼ିକରେ ସେ ଧାର୍ମିକ ହିଂସାକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଅନେକ ଅନଶନ କରିଥିଲେ। ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଶେଷ ଥର ୧୨ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୪୮ରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କୁ ୭୮ ବର୍ଷ ହୋଇଥିଲା । ଗାନ୍ଧୀ ଉଭୟ ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଭାରତୀୟ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ନିଜର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୃଢ଼ ଥିଲେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ଭାରତର କିଛି ହିନ୍ଦୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପିଯାଇଥିଲା । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିଲେ ପଶ୍ଚିମ ଭାରତର ପୁଣେର ଜଣେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ହିନ୍ଦୁ ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦୀ ନାଥୁରାମ ଗଡସେ, ଯିଏ କି ୩୦ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୪୮ରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଏକ ଆନ୍ତଃଧର୍ମ ପ୍ରାର୍ଥନା ସଭାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଛାତିରେ ତିନୋଟି ଗୁଳି ଫୁଟାଇ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଅକ୍ଟୋବର ୨ରେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନକୁ ଭାରତରେ ଗାନ୍ଧୀ ଜୟନ୍ତୀ, ଏକ ଜାତୀୟ ଛୁଟି ଦିନ ଏବଂ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଅହିଂସା ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଉପନିବେଶ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଭାରତରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ଜାତିର ପିତା ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଭାରତର ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଏବଂ ଏହାର ତୁରନ୍ତ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅନେକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ, ତାଙ୍କୁ ସାଧାରଣତଃ ବାପୁ ("ପିତା"[2], ମୋଟାମୋଟି "ବାପା"ଙ୍କ[3] ପାଇଁ ଗୁଜରାଟୀ ସମ୍ମାନ") ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।