From Wikipedia, the free encyclopedia
Lo narguil es una pipa d'aiga utiliada per fumar de tabat. Lo tabat pòt èsser utilizat jos forme de tabamèl, mescla comportant de melassa aponduda d'aròms, que se consuma amb de carbon. Lo fum inalat es comparable a aqueste de la cigareta e expausa potencialament los fumaires als efièch del tabat sus la santat.
L'usatge del narguil es fòrça esandit en Africa del Nòrd e Orient Mejan.
Lo tèrme « narguil » a per origina lo mot en persan نارگیل (nârgil) « notz de cocòt », d'esperel inspirat del sanscrit. En efiècht, las primièras aisinas utilizadas per aquesta varianta de pipa d'aiga serián estat de notz de cocòt.
S'utiliza tanben « Chicha »que vendriá del persan شیشه (shisheh) « veire ». En Iran, aquesta varianta de pipa d'aiga es nomenada قلیان (ghelyân, ghalyân).
Nargil (persan : نارگیل), ghelyan, shisha, arguileh (arabi), houka (dins lo mond indian, que donèt hookah en anglés), o encara chilam son de sinonims.
Lo narguil se compausa de diferentas partidas: la chiminèa, lo bòl superior, lo còrs (o sèrva), la pipa banhada e lo tudèl. Lo narguil pòt tanben possedir un platèl situat entre la chiminèa e lo bòl superior.
Lo bòl conten la mescla de tabat, de melassa (glicerina vegetala) per conservar lo tabat e las esséncias de fruch a vegada nomenat tabamèl e lo carbon, qu'es pausat dessús. Unas mesclas contenon pas de tabat e son unicament compausadas de melassa e de pulpa de fruchs. Lo bòl se pausa al suv de la chiminèa. Lo còrs del narguil es emplit d'aiga a mitat de sa nautor, e de l'aiga de ròsa o d'autres aditius destinats a donar del gost pòdon èsser aponduts. La pipa banhada es enseguida plaçada dins la sèrva, e ligada a ciminèa e al tudèl. Lo fum del tabamèl passa per l'aiga e es filtrat dins aquesta abans d'aténher la boca del fumaire, qu'aspira dins lo tudèl previst per aquò. L'aiga es encargada regularament per ne levar los rèstes.
Lo tabamèl utilizat dins los narguils es epecialament realizat: sembla a una pasta umida, compausada d'unes 30 % de tabat, qu'es fermentat amb unes 70 % de melassa, de mèl e de la pulpa de diferents fruchs, que son destinats a donar al fum un odor e gost de fruch[1]. I a de tabamèls de gosts diferents: poma, cerisa, menta, multifruchs, e tanben capuccino o cola. Lo tabamèl es caufat dins le fornèl a una temperatura d'unes 450 °C,.
Las sèrvas son de formas diferentas (en forma de notz de cocòt o autras) e pòdon èsser trabalhada de metal, cristal, veire, coire o terralha. Unes son auçats de dauraduras o de partidas argentadas. Las partidas metalicas del narguil son mai sovent finament ciseladas. Unes tudèls son tanben decorats. Enfin, lo platèl del narguil es el tanben ricament decorat (amb de perlas, coma en Siria) e ciselat. Las formas dels narguils son plan diferentas e las decoracions rebanton las influéncias decorativas de la region ont son realizadas. Lo mecanisme del narguil permet d'envisatjar una utilizacion simultanèa del mèsme aparelh per mai d'un fumaires, coma aquò se vei a vegada fòra de las societats ont son usatge es tradicional e ont l'instrument pòt èsser al còr d'una practica sociala anciana.
Las traças mai ancianas de narguil se trapan en Africa de l'Èst. De bòls de narguil foguèron escavat en 1971 dins la balma de Lalibela (Etiopia). Lor datacion sembla indicar una utilizacion datant de las annadas 1320 (marge d'error de 80 ans). L'origina del narguil contunha encara a far debat, d'autres cercaires estimant que l'Índia poiriá èsser son país de naissença.
L'emergéncia a granda escala de l'utilizacion del narguil dins la societat sembla èsser simultanèa amb l'aparéisson dels cafès publics e l'arribada del tabat en Orient Mejan[2]. Los Portugueses avent introduch lo tabat en Iran al començament del sègle XVI, es pendent la dinastia dels Sefevids que son usatge se desvolopèt fòrça dins lo país, fins a que la societat persana tota entièra l'utilisava a la fin del règne de Shah Abbas I.
La ghelyan es encora fòrça al vam en Iran, e i es presenta dins fòrça ostals de tè (chai khaneh), restaurants e autres espacis publics.
Las manufacturas francesas coma Saint-Louis, Baccarat ou Christofle fabrican de narguils fins a 1914. Aqueste produch d'aparat èrat ofèrt coma dona diplomatica.
Lo nombre de fumaire de narguil es estimat a 100 milions epl mond, subretot en Africa, en Asia e Oriant Mejan. Lo narguil comença a èsser conegut en Euròpa e EUA a partir del començament de las annada 1980 a causa dels imigrants venguts del país ont lo narguil es una practica ancorada socialament e culturalament[1].
Los efièch de la consomacion de narguil sus la santat son mal coneguts. Lo fach que lo fum se pòsca comparar a aqueste de la cigareta tend a preconizar la prudéncia.
Lo fum de narguil conten fòrça toxics coneguts per favorizar entre autres lo càncer del palmon e de malautiás cardiovascularas. Conten tanbe de nicotina qu'es potencialament addictiva[3].
Una sesilha de narguil expausa en general los fumaires a una quantitat de fum mai granda que pels fumaires de cigareta: en efièch, un fumaire consoma une cigareta en 5 a 7 minutas, inalant un volum de fum entre 0,5 e 0,6 litre; un fumaire de narguil fuma pendent 20 a 80 minutas e inala entre 50 e 200 bofadas de 0,05 a 0,25 litre caduna. Una sesilha de narguil expausa donc lo fumaire a un volum de fum correspondent a mai de 100 cigaretas per seselha[3].
La concentracion mens importanta de nicotina dins lo fum de tabamèl pòt menar los fumaires dependents al tabagisme a inalar mai de fum per satisfar lor manca. Aquò los expausa a una quantitat de produchs quimics cancerogèns e de gases dangiroses (coma lo monoxid de carbòni) nauta, tant mai qu'una partida de la nicotina es absorbada per l'aiga[3].
Segon un estudi, una sesilha de 45 minutas liura unes 20 còps de mai de quitran, 2 còps mai de monoxid de carbòni, e 3 còps mai de nicotina qu'una cigareta[4]. La natura del quitran es pasmens diferenta a causa d'una temperatura de combustion mai bassa. Segon un autre estudei « se 30 a 50 bofadas son presas dins la mèsma vespre per chicha, aquò significa que lo consomator pren tant de fum qu'amb 40 cigaretas. De mesuras mòstran que l'aument del monoxid de carbòni expirit a la fin d'una chicha es equivalent a aqueste observat pendent la consomacion de 30 a 40 cigaretas. »
De fabricants prepausan de mesclas a basa de plantas sens tabat o encara de pèiras aromatizadas, censats limitar los ef!èchs nefasts del narguil sus la santat. Aquestes produchs benlèu demora nocius, del moment qu'i a combustion e donc produccion de monoxid de carbòni.
Segon diferents estudis, una partiada dels fumaires de narguil presentan de signes de dependéncia, que seriá pasmens mendre cependant qu'amb la cigareta.
Segon d'etudis clinics de tipe cas marcats, l'utilizacion de narguil expausariá a un risc potencial de càncer del palmon, d'esterilitat, de malautiá coronariana, de complicacions après extraccion dentària. Segon d'estudis retrospectius, poiriá existir un risc de càncer de l'estomac e de gastriti.
La consomacion de narguil pendent l'emprenhament mena a presentar de nenon amb un pes sempre mai bas.
Al nivèl respiratòri, los fumaires de narguil pòdon presentar de simptòmas de la embaras respiratòri e de bronquiti cronica.
Lo passatge del tudèl d'una boca a l'autra pòt tanben favorizar la transmission de malautiás contagiosas, coma l'erpès, la tuberculòsi o l'epatiti[3]. L'usatge d'una capça individuala getabla permet de reduire aquestes riscs.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
