Pirenèus
Cadena montanhosa entre la mar Mediterranèa e l'ocean Atlantic / From Wikipedia, the free encyclopedia
Los Pirenèus[nt 1] (/piɾeˈnɛws/; o a tòrt las Pirenèas[1]), tanben sonats popularament los Pòrts, son una cadena montanhosa entre la mar Mediterranèa (cap de Creus) e l'ocean Atlantic (golf de Gasconha), situada en Occitània (pendís nòrd), als Païses Catalans (èst), al Bascoat (oèst) e en Aragon (pendís sud).
Pels articles omonims, vejatz Pirenèus (omonimia). |
Tipe | Serrada |
---|---|
Autres noms | Pòrts, Pirenèu |
Eponim | Pirena |
Part de | Cencha alpina |
Localizacion | |
Estat | Espanha, França e Andòrra |
Unitat administrativa | Nòva Aquitània, Occitània, Comunautat Autonòma Basca, Aragon, Navarra e Catalonha |
Limitròf amb | Val de l'Èbre Conca d'Aquitània |
Donadas | |
Altitud | 3 404 m |
Punt culminant | Aneto |
Superfícia | 19 000 km² |
Material | ròca metamorfica, ròca magmatica e ròca sedimentària |
Dimensions | 491 () km |
Istòria | |
Periòdes istorics | Eocèn, Paleozoïc e Mesozoïc |
Cronologia | |
Edat | Eocèn |
En tèrmes d'estats, los Pirenèus separan França (pendís nòrd) e Espanha (pendís sud) e comprenon al mitan lo principat d'Andòrra. Las principalas excepcions a aquesta disposicion son formadas 1º per la Val d'Aran, una valada occitana que depend d'Espanha mas que se situa sul pendís nòrd del massís; 2º per lo vilatge catalan de Llívia qu'es una enclava espanhòla dins l'estat francés; 3º per la comarca catalana de Cerdanha situada sul pendís sud de la cadena, mas partejada entre França e Espanha.
An una longor de 425 km e una largor que generalament fa pas mai de 100 km.
Lo gentilici es pirenenc -a.
Los Pirenèus prenon los noms seguents dins las lengas dels territòris qu'ocupan: en catalan Pirineus; en aragonés Pireneu; en basc Pirinioak; en francés Pyrénées; en espanhòl Pirineos.
Segond la mitologia grèga, los Pirenèus foguèron creats per Eracles, que faguèt un clapàs per enterrar la princessa Pirena.