From Wikipedia, the free encyclopedia
Oman, oficialament lo Sultanat d'Oman (en arabi: لدوله العظيمه سلطنة عُمان?, Salṭanat ‘Umān), es un estat d'Orient Mejan, en Asia, situat au sud-èst de la peninsula Aràbia. A de frontieras amb leis Emirats Arabis Units au nòrd, l'Arabia Saudita a l'oèst e Iemèn au sud-oèst. Es una monarquia absoluda dirigida per un sultan que sa capitala es Mascate. Es un estat ancian que sa formacion acomencèt tre la premiera mitat de l'Edat Mejana amb l'adopcion de l'islam ibadista coma religion. Au sègle XIV, lo país venguèt un actor important dau comèrci asiatic. Aquò li permetèt de venir una poissança navala importanta dins l'Ocean Indian e de conquistar divèrsei comptadors comerciaus lòng dau litorau orientau africa e en Asia. Lo demorèt fins a la mitat dau sègle XIX e lo declin dau comèrci d'esclaus. De divisions intèrnas agravèron l'afebliment d'Oman que deguèt tenir còmpte deis ambicions dei poissanças colonialas, especialament lo Reiaume Unit. En 1891, lo sultan signèt ansin un tractat d'amistat que fèt intrat son país dins l'esfèra d'influéncia britanica. Dins aquò, capitèt de mantenir son independéncia e aprofichèt l'ajuda britanica per afirmar son autoritat sus lo sud-èst de la Peninsula Aràbia. Fins au començament deis annadas 1970, aquò permetèt de conquistar pauc a pauc lo territòri actuau dau Sultanat.
|
Oman الدوله العظيمه سلطنة عُمان Salṭanat ‘Umān | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Devisa nacionala : cap | |||||
| Imne nacional : {{{imne}}} | |||||
 | |||||
| capitala populacion (an) |
Mascate 638 115 abitants (2003) | ||||
| Superfícia | 309 550 km² | ||||
| Populacion Densitat |
2 577 000 (2006) 8,3 ab./km² | ||||
| Moneda | Rial d'Oman | ||||
| Fus orari | UTC+4 | ||||
| ISO-3166 (Internet) | .om, عمان. | ||||
| Còde telefonic | 968 | ||||
| Tipe de governament | Monarquia absoluda | ||||
| Soudan | Haitham bin Tariq Al Said | ||||
Oman es un estat principalament desertic que sa populacion si concentra dins lei zònas litoralas dau nòrd-èst e dau sud-oèst. En 2014, èra poblat de 4 milions d'abitants mai, coma dins leis autreis estats petrolièrs d'Orient Mejan, aviá una populacion estrangiera fòrça important. Sa lenga oficiala es l'arabi e l'islam ibadista es sa religion principala. Aquò es una particularitat dau país qu'es l'unic estat musulman qu'es ni sunista ni chiista. Son economia es basada sus l'esplecha de jaciments d'idrocarburs.
Lo gentilici es omanita (idem omanés, -esa).
Oman si situa au sud-èst de la peninsula d'Aràbia e es enviroutat per la Mar d'Aràbia au sud e au sud-èst e per lo Golf d'Oman au nòrd-èst. A una frontiera terrèstra amb leis Emirats Arabis Units au nòrd, l'Aràbia Saudita a l'oèst e Ièmen au sud-oèst. La superficia dau territòri omanés es de 309 500 km². Sa topografia pòu si devesir entre regions principalas que son :
Segon la classificacion de Köppen, la totalitat dau territòri omanés presenta un clima desertic sec e caud. Pasmens, li a de nuanças en foncion de la proximitat amb l'ocean, de l'influéncia de l'altitud e de l'efèct dei plueias de mosson :
Oman si situa au limit dei zònas de formacion dei ciclònes tropicaus dau nòrd-oèst de l'Ocean Indian. Lo sultanat es donc de còps tocat per de ciclònes ò de tempèstas tropicalas e reçaup alora de quantitats d'aiga importantas a respèct dei precipitacions anualas (65 mm a Mascate en 1981)[3].
En 2014, la populacion totala d'Oman èra estimada a 4,0 milions d'abitants. Coma leis autrei país productors de petròli de la region, la proporcion d'estrangiers li èra fòrça importanta (44% en 2013). Leis abitants èran generalament joves (50,3% avián mens de 24 ans en 2014) e urbanizats (73,4% en 2011) car la mitat de la populacion viviá a Mascate ò dins lo plan litorau nòrd. La capitala èra la vila pus importanta amb mai d'un milion d'abitants dins son aglomeracion. Lo segond centre demografic d'Oman èra la vila meridionala de Salalah (200 000 abitants dins l'aglomeracion) situada dins lei còlas de Dhofar.
L'esperança de vida èra granda (75 ans en 2014) e lo taus de fertilitat relativament important (2,86 enfants per frema). Aquò permet donc un taus de creissença important de la populacion que seis efècts son amplificats per una imigracion importanta. Lo govèrn sosteniá en partida aquela imigracion gràcias a de lèis sus la nacionalitat favorablas ai descendents dei familhas omanesas partidas s'installar dins lei comptadors dau sultanat au sègle XIX. En particular, es relativament aisat per un abitant de Zanzibar ò de Gwadar amb d'originas omanesas d'obtenir la nacionalitat dau país. La populacion d'Oman es donc d'origina variada en causa de la preséncia d'Omanés naturalizats venguts d'Africa, de Paquistan ò d'Iran e de trabalhaires estrangiers principalament originaris de Paquistan, d'Índia, de Bangladèsh, d'Egipte, de Marròc e dei Filipinas. En 2014, lo mestissatge entre lei diferents grops èra fòrça feble mai la coexisténcia èra pacifica.
L'arabi es la lenga oficiala d'Oman e es parlat per la màger part de la populacion. Pasmens, si troba divèrsei minoritats linguïsticas eissidas de populacions autoctònas qu'an gardat l'usatge de lengas tradicionalas ò de populacions eissidas deis Omanés partits dins leis ancians comptadors comerciaus dau sultanat. Unei lengas indigènas (kumzari, bathari, harsusi e hobyót) son menaçadas de disparicion en causa de la reduccion dau nombre de locutors[4]. Dins aquò, doas lengas localas an una situacion melhora (shehri amb 25 000 locutors en 1993, mehri amb 100 000-120 000 locutors en Ièmen e en Oman).
Lei lengas importadas per lei populacions imigradas son aquelei dei comptadors majors dau sultanat d'Oman dau sègle XIX coma l'anglés parlat per lei mitans d'afaires, lo swahili parlat en Zanzibar e lo balochi parlat dins lo sud-èst d'Iran e l'oèst de Paquistan.
Oman organiza ges de recensament religiós au sen de sa populacion. En 2010, leis estimacions donavan una majoritat larga ai musulmans que formavan 86% de la populacion. La tendància que predominava èra l'ibadisme qu'es la religion de 75% dei nacionaus omanés. Oman a donc la particularitat d'èsser l'unic país musulman dominat per un corrent religiós que fa partida ni dau sunisme ni dau chiisme. En fòra de l'ibadisme, li a de populacions localas que son sunitas, especialament dins lo sud e dins lo plan litorau nòrd e chiitas dins lei províncias pus meridionalas. Lei trabalhaires estrangiers musulmans son principalament sunitas.
En mai de l'islam, si pòu trobar divèrsei minoritats religions qu'èran per òrdre d'importància lo cristianisme (6,5%), l'indoïsme (5,5%) e lo bodisme (0,8%). Son generalament la religion dei trabalhaires estrangiers que demoran pas dins lo país. Pasmens, existiá tanben d'Omanés naturalizats non musulmans, especialament aquelei que venián d'Índia. Leis autrei religions gropavan mens de 1% de la populacion e l'ateïsme (0,2%) èra quasi desconegut.
La libertat religiosa es oficialament respectada per lo govèrn. Pasmens, li a divèrsei restriccions regardant la bastida de luecs de culte non musulmans. Per exemple, leis edificis actuaus son sovent tròp pichons entraïnant ansin de problemas d'organizacion que limitan lei possibilitats de desvolopament dei religions importadas coma lo cristianisme ò l'indoïsme.
Lei traças umanas pus ancianas sus lo territòri dau Sultanat d'Oman actuau datan de 125 000 ans. En Mesopotamia Antica, la region omanesa èra dicha Magan e entreteniá de relacions comercialas (encens, coire... etc.) amb leis estats mesopotamians tre lo milleni III av. JC. Lei descubèrtas arqueologicas an tanben mostrat l'existéncia de liames antics entre Oman, Índia, Egipte e Pèrsia[5].
L'islamizacion dau territòri omanés actuau aguèt luec dins lo corrent dei darriereis annadas de la vida de Maomet e s'acabèt rapidament après sa mòrt en 632. La region foguèt alora integrada dins lei Califats Omeia e Abbassida. Pasmens, en causa de sa posicion alunchada dei centres dau poder califau en Siria ò en Iraq, venguèt un refugi per d'aversaris de l'autoritat centrala. Au sègle VIII, leis Omanés deis oasis interioras adoptèron l'ibadisme, una version moderada dau kharidjisme, e elegiguèron un imam ibadista en 791. L'isolament dau país a respèct deis autrei regions aràbias permetèt lo mantenement d'aquela forma particulara de la religion musulmana e Oman es a l'ora d'ara l'unic estat arabi que la majoritat de sa populacion es ni sunita ni chiista.
Dins lo corrent de l'Edat Mejana, leis Omanés dau litorau comencèron de participar au comèrci maritim de l'Ocean Indian, dau Golf Persic e de la Mar Roja. Au sègle XIV, èran venguts una poissança marchanda importanta e prospèra. Pasmens, au sègle XVI, deguèron luchar còntra leis ambicions de Portugal que conquistèt Mascate e gardèt la vila fins a 1650. Puei, a la fin dau sègle XVII e au començament dau sègle XVIII, leis Omanés ataquèron lei possessions portuguesas d'Africa Orientala. Prenguèron Mombasa (1698), Zanzibar (1699) e Kilwa (1710) avans de resistir ai còntra-ofensivas portuguesas. En 1752, un tractat fixèt lo limit deis esfèras d'influéncias respectivas au cap Delgado.
En 1744, Ahmat ibn Said foguèt elegit imam ibadista. Fondèt la dinastia dei Ben Said que capitèt de contuniar la politica d'expansion militara e comerciala d'Oman fins au sègle XIX. D'efèct, gràcias a son ròtle primordiau dins lei comèrcis d'esclaus e d'espècias, venguèt la poissança economica dominanta dau litorau d'Africa Orientala. Venguda lo centre d'aquel ensems, l'illa de Zanzibar venguèt la capitala dau sultanat en 1840.
Tre la mitat dau sègle XIX, lo comèrci omanés deguèt faciar una tiera de dificultats que lo menèron a un declin. Premier, de conflictes de succession entraïnèron sa fragmentacion en 1856. Zanzibar declinèt alora rapidament e venguèt un protectorat britanic en 1890. Puei, l'interdiccion dau comèrci d'esclaus per lei Britanics, la construccion dau Canau de Suèz, lo desvolopament de la propulsion de vapor e la demenicion dei revenguts eissits dau trafec d'espècias entraïnèron la roïna de la màger part dei marchands omanés[6] [7].
Oman deguèt alora tenir còmpte deis ambicions dei poissanças colonialas per protegir seis interès e son independéncia[8]. Per exemple, en 1854, lo sultan foguèt obligat de laissar leis illas Kouria Mouria ai Britanics. En cambi, lo govèrn omanés capitèt d'obtenir l'autorizacion de Londres per ocupar la region de Dhofar en 1879. Puei, en 1891, lo sultan signèt un tractat d'amistat amb lo Reiaume Unit que fèt intrar Oman dins l'esfèra d'influéncia britanica. Pasmens, permetèt au poder omanés de pas venir un protectorat e d'obtenir una ajuda militara e diplomatica poderosa regardant uneis afaires importants dins lo corrent dau sègle XX[9].
La premiera crisi intèrna que necessitèt l'ajuda britanica aguèt luec au començament dau sègle e foguèt entraïnada per la contestacion de l'autoritat dau sultan per certaneis ibadistas. En 1913, leis opausants elegiguèron un imam e prenguèron lo contraròtle de la màger part deis oasis. Dins aquò, gràcias au sostèn de Londres, lo sultan capitèt de mantenir son autoritat sus lei zònas litoralas[10]. Puei, aquel afaire si transformèt en crisi internacionala dins lo corrent deis annadas 1950 dins l'encastre de la question de la definicion dei frontieras regionalas. En particular, l'oasi de Buraïma foguèt revendicada per Oman, per Abu Dhabi e per l'Arabia Saudita. Après un conflicte lòng de 1955 a 1959, leis Omanés, totjorn sostenguts per Londres, conquistèron la region contestada maugrat una ajuda militara saudita ais ibadistas rebèls de l'interior[11].
Puei, en 1963, comencèt amb la revòuta dei tribüs de Dhofar la segonda crisi intèrna grèva que necessitèt un sostèn important de part dau Reiaume Unit. D'efèct, en 1967, lo govèrn comunista sud-iemenita comencèt d'apondre una ajuda militara ais insurgents[12]. Per sauvar son aliat, lei Britanics encoratjèron e sostenguèron una intervencion de l'armada iraniana en 1971-1975 que permetèt finalament de vencre l'insureccion[13].
En 1970, un còp d'estat intèrne a la dinastia reiala e sostengut per lei Britanics permetèt au sultan Qabus bin Said de prendre lo poder[14]. Rompèt amb la politica isolacionista de son paire e adoptèt una politica de modernizacion accelerada dau país gràcias ai ressorsas petrolièras descubèrtas a la fin deis annadas 1960 e au començament deis annadas 1970[15] [16]. Per s'aparar còntra una menaça estrangiera, mantenguèt lei liames d'Oman amb lo Reiaume Unit e se placèt tanben sota la proteccion deis Estats Units d'America. En 1980, acceptèt l'installacion d'una basa estatsunidenca sus son territòri. L'esplecha deis idrocarburs a favorizat la prosperitat dau Sultanat qu'es vengut un estat ric e estable[17]. Aquò a tanben permes au sultan de mantenir son poder absolut maugrat una democratizacion progressiva (adopcion d'una constitucion, creacion d'un conseu legislatiu amb de poders limitats... etc.).
Oman es una monarquia absoluda dirigida per lo sultan Qaboos bin Said Al Said assistit per un gabinet. Lo país tèn pas de partits politics ni de legislatura. Dins aquò, existisse un conseu bicamerau qu'es cargat de conselhar lo sultan e qu'es pauc a pauc dotat de poders legislatius. Lo foncionament deis institucions es organizada per la Lèi basica de l'Estat, adoptada en 1996, que sèrve de constitucion.
Lo poder executiu es tengut per lo sobeiran omanés qu'es lo centre deis institucions. En 2014, lo sultan Qaboos bin Said Al Said ocupava lei fonctions de cap de l'Estat, de cap dau govèrn, de comandant suprèm dei fòrças armadas, de ministre de la defensa, de ministre deis afaires estrangiers, de ministre dei finanças e de cap de la banca centrala. Noma leis autrei ministres de son gabinet que son sovent chausits au sen de la familha reiala.
Lo sultanat es normalament ereditari. Pasmens, Qaboos bin Said Al Said a pas de fiu e a pas designat d'eiretier. Per organizar sa succession, a creat en plaça un conseu dinastic cargat d'elegir a l'unanimitat un successor dins un relambi de tres jorns après sa mòrt. Si ges d'eiretier es designat après aqueu periòde, lo sultan a previst de laissar una letra amb lo nom d'un successor possible[18].
Lo poder legislatiu es tengut per lo sobeiran que va parteja pauc a pauc amb un conseu consultatiu bicamerau dich Conseu d'Oman. Pasmens, en 2014, aqueu partiment èra encara relativament limitat. D'efèct, lo Conseu podiá discutir, modificar e vòtar lei projèctes de lèi que li èran fisats per lo sultan. Lei tèxtes que passavan per lo Conseu regardavan principalament leis afaires economics e sociaus. Leis autrei projèctes de lèi, especialament aquelei regardant la defensa, leis afaires estrangiers, lei finanças e la seguritat interiora, èran dirèctament estudiats per lo sobeiran e sei conselhiers. Totei lei lèis dèvon èsser signadas per lo sultan per intrar en aplicacion. Dins lo cas d'un tèxte estudiat per lo Conseu, lei doas chambras devián tanben s'acordar aperavans sus una version identica.
La chambra bassa dau Conseu es dicha Assemblada consultativa d'Oman e es formada de 84 deputats elegits per un mandat de quatre annadas. Lei candidaturas ais eleccions dèvon èsser validadas per lo sultan. Coma lei partits politics son defenduts en Oman, totei lei deputats son oficialament independents. En fòra de son poder legislatiu limitat, lei deputats an le drech d'interpelar lei servicis de l'Estat. La chambra auta es dich Conseu d'Estat d'Oman e es formada de 83 parlamentaris designats per lo sultan per un mandat de quatre annadas. Son generalament chausits entre lei ministres retirats dau govèrn, leis ambaissadors, lei oficièrs superiors dei fòrças armadas e de la policía, lei caps tribaus, lei captaus e leis universitaris.
Lo poder judiciari es teoricament independent car la Lèi basica de l'Estat de 1996 a instaurat l'independéncia dau sistèma judiciari. Pasmens, dins lei fachs, en 2014, lo poder èra acusat d'intervenir regularament dins leis afaires pertocant la politica e la seguretat interiora. Lo drech omanés es basat sus la lèi costumiera britanica e sus la lèi islamica. La Cort Suprèma d'Oman es l'institucion principala dau país. Pasmens, existisse de corts especializadas dins certaneis domenis d'afaires coma aquelei cargadas de jutjar lei cas administratius, lei militars ò lei questions de seguretat nacionala.
Dempuei 2011, Oman es devesit entre 11 governorats e 61 províncias. Aqueleis entitats an un ròtle administratiu e son plaçadas sota l'autoritat dau govèrn e dau ministre de l'Interior. An tanben un ròtle dins la planificacion dau desvolopament economic dau país.
Lei simbòls nacionaus actuaus d'Oman foguèron adoptats en 1970. Son formats d'un drapèu, d'un blason e d'un imne nacionau. Lo drapèu es fach d'una benda roja verticala amb lo blason nacionau dau sultanat e de tres bendas orizontalas blanca (represetant la patz e la prosperitat), roja (simbolizant la lucha còntra leis envasseires estrangiers) e verda (representant la drudessa dau sultanat e sa montanha). Lo blason es compausat d'una daga kanjar, arma tradicionala de la region, e de doas espasas. Enfin, l'imne nacionau es Nashid as-Salaam as-Sultani.
.svg)
Oman es un actor diplomatic segondari d'Orient Mejan qu'assaia de demorar neutre dins leis afaires de la region. Lo país fa partida deis organizacions internacionalas (ONU...) e regionalas (Conseu de Cooperacion dau Golf...) principalas. A de liames importants amb lo Reiaume Unit, qu'a gardat una influéncia importanta sus son ancian protectorat, e amb leis Estats Units d'America qu'asseguran la proteccion militara dau Sultanat dempuei 1980. Consequéncia de sa proximitat amb Londres e Washington, Oman a una atitud pron concilianta amb Israèl[19]. Pasmens, lo país a tanben gardat de relacions bònas amb Iran fondadas amb l'intervencion iraniana en Dhofar de 1970.
Oman a de fòrças armadas importantas a respèct de sa populacion (45 000 militars actius en 2006), ben entraïnadas, dotadas d'un budget de 6,7 miliards de dolars (environ 8,6% dau PIB) e d'armaments modèrnes (Challenger 2[20], F-16[21], corvetas de classa Khareef[22]... etc.)[23]. Dempuei leis annadas 1970, lo país es vengut una poissança militara regionala. Son organizadas entre una armada terrèstra, una aviacion militara, una flòta e una garda reiala. Li a ges de servici militar e totei lei soudats son volontaris. Gràcias a l'istòria lònga dau Sultanat d'Oman, l'armada omanesa a una tradicion militara anciana que data de l'Edat Mejana. Pasmens, lo país a plus conegut de conflicte important dempuei leis annadas 1970 franc una participacion simbolica a la Guèrra dau Golf.
En 2013, lo PIB omanés èra de 81,2 miliards de dolars. L'agricultura li aviá un ròtle menor (1%) e la màger part èra assegurada per l'industria (64,4%). Lei servicis ne'n formavan lo rèsta (34,6%). Lei partenaris economics principaus d'Oman èra subretot de país asiatics (China, Japon, Emirats Arabis Units, Índia, Corèa dau Sud, Singapor, Tailàndia). Lo petròli, lo textil e lei metaus representavan la màger part deis exportacions e lo Sultanat importava de maquinas otís, divèrsei bens manufacturats e de viures (cerealas... etc.).
Oman a conegut un desvolopament fòrça important dempuei la fin deis annadas 1960 que li a permes de passar de la categoria deis estats pus paures de la planeta a aquela d'estat ric e desvolopat. D'efèct, de 1970 a 2012, lo revengut de cada abitant es passat de 450 a environ 29 000 dolars. La rason d'aquela aumentacion rapida es la descubèrta e l'esplecha de jaciments de petròli e de gas naturau. En 2013, aquelei ressorsas representan 80% dei renvenguts de l'Estat e dos tèrç deis exportacions. Pasmens, au contrari deis autrei país de la region, lei resèrvas omanesas son limitadas e la diversificacion dei fònts de revenguts es donc una prioritat dau govèrn. Quatre axes principaus forman lo còr d'aquela politica : lo desvolopament de l'industria miniera, lo desvolopament dau torisme de luxe, lo desvolopament deis infrastructuras portuàrias e lo desvolopament dei transpòrts terrèstres e aerians.
Gràcias a sa posicion estrategica e a son istòria lònga, Oman a un patrimòni arquitecturau riche, especialament en matèria d'arquitectura militara. D'efèct, l'emergéncia d'un estat centralisator a necessitat d'establir un ret eficaç de fortificacions per contraròtlar e susvelhar lo territòri. De mai, la lucha còntra lei poissanças estrangieras ò lo mantenement d'una preséncia coloniala a entraïnat la construccion de fòrts e de ciutadèlas poderós. L'art militar omanés es inspirat per l'arquitectura militara aràbia amb d'influéncias persanas e portuguesa. La concepcion exteriora es generalament simpla e la robustesa deis obratges èra privilegiada. En revènge, a l'interior, si trobava de còps una ornamentacion rica e fòrça elaborada (estuc, caligrafia, pintura, gravadura, escultura de fusta... etc.) car certanei plaças èran tanben utilizadas coma luòc de residéncia per lo sultan ò de senhors importants.
La musica omanesa si situa a una crosiera culturala entre la Peninsula Aràbia, l'Africa Orientala, lo plan iranian e la cultura portuguesa. Li a donc una gròssa diversitat musicala amb 130 estiles musicaus diferents recensats. En mai d'aquò, la musica es un art fòrça popular au sen de la populacion. Entre lei grops de musica pus populars, si troba :
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
