Guèrra Freja
From Wikipedia, the free encyclopedia
La Guèrra Freja (var. Guèrra Freida, Guèrra Freda, Guèrra Hreda), generalament datada de 1947-1948 a 1991, èra un periòde de tensions politicas e militaras entre l'Organizacion dau Tractat de l'Atlantic Nòrd, dominada per leis Estats Units d'America e tanben dicha blòt de l'Oèst, e l'Organizacion dau Pacte de Varsòvia, dominada per l'Union Sovietica e tanben dicha blòt de l'Èst. Nombrosas, leis originas d'aquela division èran magerament politicas (imperialisme estatsunidenc còntra imperialisme rus o sovietic) e ideologicas (capitalisme estatsunidenc còntra comunisme sovietic). Una tresena faccion, dicha Movement dei Non Alinhats, gropant subretot de país dau Tèrç Monde se formèt a partir de 1955. Pasmens, lei membres d'aqueu tresen blòt avián d'interès tròp diferents per permetre l'aparicion d'una vertadiera aliança. De còps, se pòu tanben rescontrar de definicions pus largas que sei datas de començament se situan entre 1917 e 1919 a partir de la Guèrra Civila Russa o de l'intervencion estrangiera durant la Revolucion Russa.
Guèrra Freja | |
---|---|
Descobridor o inventaire | |
Data de descobèrta | |
Contrari | |
Color | |
Simbòl de quantitat | |
Simbòl d'unitat | |
Proprietat de | |
Fondador | |
Compren | |
Data de debuta | |
Data de fin | |
Precedit per | |
Seguit per | |
Coordenadas | |
Informacions generalas | |
Data | De 1947-1948 a 1991[1] |
Luòc | Mond |
Casus belli | Divergéncias politicas e ideologicas entre leis Estats Units e l'Union Sovietica. |
Cambiaments territorials | Dissolucion de l'Union Sovietica |
Eissida | Victòria estatsunidenca |
Belligerants | |
Estats Units d'America OTAN |
Union Sovietica Pacte de Varsòvia |
L'adjectiu « freja » definís aqueu periòde car lei doas poténcias, protegidas per d'arsenaus nuclears fòrça importants, poguèron jamai militarament s'afrontar dirèctament en causa dau risc de destruccion mutuala assegurada. En plaça, lo conflicte se debanèt ai nivèus economic, politic e ideologic o per aliats interpausats. Ansin, maugrat l'absència d'una guèrra duberta entre Washington e Moscòu, la Guèrra Freja foguèt caracterizada per una tièra de conflictes locaus, de còps fòrça murtriers coma la Guèrra de Corèa o la Guèrra de Vietnam. Lo nombre de victimas d'aquelei guèrras es mau conegut mai leis estimacions principalas varian entre quinze e quaranta milions de mòrts[2]. Pasmens, la logica de confrontacion entre lei dos blòts foguèt pas absoluda e de periòdes de destenduda podián existir entre lei dos blòts.
Ansin, après la Segonda Guèrra Mondiala, lo debanament de la Guèrra Freja es devesit entre sièis periòdes. Lo premier se debanèt de 1945 a 1947-1948 e foguèt caracterizat per la rompedura progressiva de la Granda Aliança victoriosa dei país de l'Axe. Puei, leis annadas de 1947-1948 fins a la mòrt de Stalin en 1953 foguèron una epòca de confrontacion fòrça activa que veguèt la formacion dei dos blòts enemics. Dins aquò, après la mòrt de Stalin, sei successors adoptèron una politica pus moderada dicha « Coexisténcia Pacifica » que s'acabèt en 1962 ambé la Crisi de Cuba. La gravitat d'aquela crisi entraïnèt lo besonh de crear una destenduda vertadiera entre leis Estats Units e l'Union Sovietica per defugir un conflicte nuclear. De 1962 a 1979, lei relacions entre lei dos país foguèron donc relativament bònas e aqueleis annadas, dichas « Destenduda », foguèron marcadas per la signatura d'uneis acòrds per assegurar la patz entre Estatsunidencs, Sovietics e leis aliats europèus respectius dei dos poissanças. L'invasion sovietica d'Afganistan marquèt la fin d'aqueu periòde e la reactivacion de la logica de confrontacion de 1980 a 1985. Pasmens, l'economia sovietica èra plus capabla de tenir lo ritme impausat per la novèla corsa ais armaments dau president Reagan. Entre 1985 e 1986, lo govèrn sovietic acceptèt de negociar una reduccion fòrça importanta deis armaments nuclears e convencionaus per assaiar de se concentrar sus la reforma de son sistèma economic. A partir de 1989, sa decision d'arrestar d'intervenir dins leis afaires interiors dei país dau Pacte de Varsòvia entraïnèt una revòuta generalizada dei populacions d'Euròpa Orientala, l'afondrament dau blòt de l'Èst e lo revelh dei nacionalitats de la region desirosas d'independéncia après de decennis de dominacion sovietica. De 1990 a 1991, aquelei nacionalitats anavan proclamar una tièra d'estats novèus e entraïnèron la disparicion dau poder sovietic e finalament sa dissolucion oficiala lo 31 de decembre de 1991.
La Guèrra Freja s'acabèt donc una victòria deis Estats Units d'America que venguèron l'unica superpoténcia mondiala a partir de 1991. D'efèct, en fòra de l'afondrament de l'Union Sovietica e de l'afebliment de la Federacion de Russia que li succediguèt, l'annada 1956 e la Crisi de Suez aviá vist la confirmacion de l'afebliment e dau declin dau Reiaume Unit e de França, lei dos poissanças colonialas dau sègle XIX, reduchs au ròtle de poténcias segondàrias e satellits de Washington. Lo rèsta dau blòt comunista èra d'ara endavant centrat sus China, enemiga de l'URSS dempuei leis annadas 1990, e sei govèrns deguèron pauc a pauc acceptar de reformas per se raprochar dau modèl economic capitalista.