La Guèrra de Vietnam, tanben sonada Segonda Guèrra d'Indochina, foguèt un conflicte armat de la Guèrra Freja que se debanèt en Indochina de 1959 a 1975, principalament entre Vietnam dau Nòrd comunista e una aliança gropant Vietnam dau Sud e Estats Units d'America. De son costat, Vietnam dau Nòrd foguèt massivament ajudat per lo camp comunista dirigit per l' Union Sovietica.
|
Guèrra de Vietnam | |
|---|---|
| Bombing in Vietnam.jpg | |
| Informacions generalas | |
| Data | 1959 - 30 d'abriu de 1975. |
| Luòc | Indochina, principalament Vietnam. |
| Casus belli | Insurreccion comunista de Vietcong. |
| Eissida | Victòria de Vietnam dau Nord e reunificacion de Vietnam. |
| Belligerants | |
 Vietnam dau Sud
|
 Vietnam dau Nòrd
|
| Comandants | |
| Nguyễn Văn Thiệu
|
Hồ Chí Minh Lê Duẩn Trường Chinh Nguyễn Chí Thanh Võ Nguyên Giáp Phạm Hùng Văn Tiến Dũng  Trần Văn Trà Lê Đức Thọ Đồng Sỹ Nguyên Lê Đức Anh Tran Do Nguyen Van Toan Le Trong Tan Hoang Minh Thao Nguyen Minh Chau Tran The Mon Chu Phong Doi Truong Muc Vo Minh Triet |
| Pèrdas | |
| 224 000 tuats e 1 170 000 bleçats [1]
|
1 100 000 combatents tuats e 600 000 bleçats [1] 2 milions de civils tuats |
| Batalhas | |
| Ap Bac — Gof dau Tonkin — Binh Gia — Ba Gia — Dong Xoai — Ia Drang — Khe Sanh — Dak To — Tet (Kham Duc — Hue — Saigon (1968)) — Ofensiva Nguyên Huế (1972) — Hue (1975) — Xuan Loc — Saigon (1975) | |
Aquela guèrra marquèt fòrtament la societat estatsunidenca, especialament après lo mandadís de conscrits au frònt. De manifestacions e un movement fòrça important còntra la guèrra se desvolopèron entraïnant lo retirament dei fòrças estatsunidencas en 1973 puei l'afondrament de Vietnam dau Sud, la victòria comunista e l'unificacion de Vietnam en 1975. Pasmens, lei bombardaments e lei dispersions de produchs quimics realizats per leis Estatsunidencs pendent la guèrra devastèron lo país causant de degalhs a lòng tèrme. De mai, ambé 3,5 milions de mòrts, la Guèrra de Vietnam fa partida dei conflictes pus murtriers dempuèi la Segonda Guèrra Mondiala.
Lei causas e lo començament de la guèrra
Lo retirament francés
En 1956, après la signatura deis acòrds de Genèva lo 20 de julhet de 1954, França se deguèt retirar d'Indochina après un sègle de preséncia e l'independéncia de Vietnam foguèt reconeguda. Pasmens, ambé lo sostèn deis Estats Units, la particion dau país de lòng dau 17en parallèl venguèt permanenta e dos Vietnam se formèron.
Au sud, la Republica de Vietnam foguèt dirigida per Ngo Dinh Diem. Refusèt l'organizacion deis eleccions previstas per leis acòrds de patz e creèt un regim dictatoriau sostengut per leis Estatsunidencs. Au nòrd, lei caps de la Republica Democratica de Vietnam organizèron un estat comunista ajudat per lo blòt comunista, especialament China e Union Sovietica.
Lo desvolopament de l'insurreccion comunista
_underway_at_sea,_circa_the_early_1960s_(NH_97900).jpg)
La particion e la dictatura de Ngo Dinh Diem entraïnèt rapidament la formacion d'una guerrilha comunista. D'efèct, la politica de Diem, catolic fervorós, ordonèt divèrsei reformas inspiradas per sei valors mentre que la societat de Vietnam dau Sud èra prefondament bodista. Per exemple, lo jòc, qu'èra una tradicion fòrça ancorada, foguèt enebit.
Ansin, tre la fin de 1955, de maquís se formèron tornarmai dins lo sud dau país. En 1957, lei premiers combats aguèron luòc dins lei regions centralas. Puei, en 1958, la presa d'un milier d'armas per la guerrilha novèla permetèt l'armament dei premiereis unitats. Aqueu movement foguèt tanben ajudat per la preséncia au sud de 10 000 a 15 000 quadres comunistas de l'insurreccion anciana còntra lei Francés.
En decembre de 1960, l'insurreccion s'organizèt ambé la creaccion d'un Frònt Nacional de Liberacion (FNL o Vietcong) dirigit per Vietnam dau Nòrd. L'armada de Vietnam dau Sud, entraïnada per luchar dins un conflicte classic dau Guèrra de Corèa foguèt pas capabla d'arrestar lo desvolopament dei maquís. Ansin, en 1961, lo president estatsunidenc Kennedy mandèt de conselhiers militars per ajudar lei soudats dau sud. Aquelei conselhiers seràn 16 000 en 1963[3]. En mai d'aquò, Kennedy permetèt d'operacions d'inflitracions e de sabotatges còntra Vietnam dau Nòrd[3]. Enfin, Diem, jujtat pas capables de faciar l'insurreccion, foguèt assassinat per un còp d'estat dei generaus de son armada ambé la complicitat de la CIA[3].
Pasmens, la situacion se melhorèt pas. Lo successor de Kennedy, Lyndon B. Johnson, aprofichèt donc una tièra d'incidents navaus mau esclarzits dins lo gof de Tonkin lei 2 e 4 d'aost de 1964 per implicar mai leis Estats Units dins la guèrra. Ansin, lo 7 d'aost de 1964,lo Congrès votèt una resolucion que donèt au president la possibilitat d'utilizar la fòrça armada per luchar còntra leis « aggressions comunistas ».
L'intervencion estatsunidenca
L'escalada de la guèrra
.png)
En març de 1965, lo govèrn estatsunidenc decidiguèt d'intervenir dirèctament au Vietnam dau Sud amb un contingent de 135 000 òmes au començament de l'annada que seriá portat a 536 000 en 1968. Divèrsei basas aerianas foguèron installadas. De mai, leis effectius dei fòrças dau Sud se montèron a quasi 900 000 combatents. L'objectiu deis Estats Units èra d'impausar de negociacions ai Comunistas[4]. Ansin, esitèron pas d'estendre lo conflicte.
Dins lo cèu, l'armada estatsunidenca mandèron donc uneis ofensivas e campanha de bombardaments còntra la guerrilha e lo Vietnam dau Nòrd. En tres annadas, 3 milions de tonas de bombas foguèron largadas au nòrd dau 17en parrallèl, dins lei zonas pròchas dau parrallèl e au sud[4]. Enterin, leis avions larguèron tanben de quantitats fòrça importantas d'erbicids, coma l'agent arange, per eliminar la jungla, protegir lei basas estatsunidencas e limitar lei movements de la guerrilha[4]. Après la guèrra, d'efècts cancerigèns foguèron descubèrt dins la màger part d'aquelei produchs erbicids[4]. En mai d'aquò, lei tropas terrèstras assaièron d'escagassar lei fòrças comunistas en practicant una guèrra de gausidura. Per exemple, un grop de soudats es mandat per elicoptèr dins una zona per esperar un contacte ambé l'enemic, temptar d'infligir de pèrdas e repartir[5]. D'estatisticas foguèron demandadas per lo comandament per mesurar lo dinamisme e l'eficacitat deis unitats. Aquò entraïnèt la comunicacion d'informacions faussas, especialament a prepaus dau nombre de mòrts dins lei rengs dau Vietcong.
En fàcia, Vietnam dau Nòrd foguèt picat fortàment lei bombardaments estatsunidencs. Pasmens, lo país èra gaire industrializat e leis Estatsunidencs ausèron pas atacar lo pòrt d'Haiphong onte lei naviris sovietics desbarcavan d'avitalhaments. De mai, fins au chismo entre Union Sovietica e China, poguèt tanben se fissar de l'ajuda chinesa. Enfin, lei combatents comunistas èran ja entraïnats acostumats a la guèrra en causa de lor participacion a la lucha còntra lei Japonés e Francés dempuèi la mitat deis annadas 1940.
Pauc a pauc, capitèron d'obtenir e d'utilizar un armament pus recent. La guerrilha foguèt egalament ben avitalhada gràcias ai pistas Ho Chi Minh traçadas de lòng de la frontiera entre Cambòtja e Vietnam. Lei bombardaments estatsunidencs poguèron pas empachar l'utilizacion d'aquelei pistas. Ansin, de combats importants aguèron luòc au Vietnam dau Sud vèrs Da Nang en 1965, a Pleiku totjorn en 1965, a Quang Tri en 1966 e 1967 e a l'entorn de la basa de Khe Sanh en 1967 e 1968[5].
L'ofensiva dau Tet
Lo 30 de genier de 1968, lo camp comunista mandèron una tièra d'atacas ambé 70 000 a 80 000 combatents, dicha ofensiva dau Tet, en direccion de 105 vilas de Vietnam dau Sud. Pasmens, lo solevament generau esperat per assegurar lo succès de l'ofensiva aguèt pas luòc. De mai, maugrat un efèct de sospressa, lei fòrças estatsunidencas e dau govèrn de Saigon capitèron de rebutar la màger part deis assauts fòrça rapidament, generalament en dos o tres jorns solament. De combats pus malaisats per leis autoritats de Saigon se debanèron a Kontum, Ban Me Thuot, Phan Thiet, Can Tho, et Ben Tre mai la situacion foguèt restablida a la perfin. Lei succès principaus de l'ofensiva foguèron Saigon onte la batalha durarà fins au 7 de març dins certanei borgadas e Hue ont una partida de la ciutat anciana foguèt presa e tenguda durant 28 jorns. L'ofensiva dau Tet foguèt donc una revirada militara importanta per la guerrilha e lo Vietnam dau Nòrd.
Pasmens, la reaccion de la societat estatsunidenca transformèt la revirada dei combats en succès politic decisiu. D'efèct, aquela ofensiva demostrèt la capacitat de Vietnam dau Nòrd e de Vietcong de contuniar la guèrra mentre que la propaganda estatsunidenca anonciava son afondrament venent dempuei 1964. De mai, leis Estats Units comprenguèron que lor armada èra encalada au Vietnam. Ansin, a partir de 1968, l'oposicion a la guèrra aumentèt pauc a pauc entre leis Estatsunidencs.
La revirada e lo retirament estatsunidencs
En 1965, l'oposicion estatsunidenca còntra la guèrra capitèt una tièra de manifestacions reünissent 70 000 personas dins 60 vilas[6]. Puei, dins leis annadas 1965-1968, leis inegalitats dau servici militar, leis atrocitats de la guèrra e leis imatges dei mèdias demeniguèron lo sostèn per la guèrra dins la societat estatsunidenca. Per exemple, lei soudats negres formavan 31% deis unitats de combat mentre que lor populacion se montava solament a 11% deis Estatsunidencs. D'autra part, lei mèdias mostrèron d'imatges de soudats mòrts o l'execucion somària d'un presonier comunista per un cap de la policia de Saigon durant l'ofensiva dau Tet. Aquela ofensiva foguèt l'element entraïnant lo desvolopament d'un movement poderós còntra lo conflicte.
La guèrra dau Vietnam venguèt donc un enjòc fòrça important au nivèu politic. A partir de 1966, lo Senat puei lo Congrès acomencèron d'enquistar a prepaus de la guèrra e d'encoratjar lo president a la moderacion. En 1968, en causa de la contestacion, Johnson deguèt renonciar de se presentar tornarmai ais eleccions presidencialas. Anoncièt tanben la fin dei bombardaments au Vietnam dau Nòrd e lo començament de negociacions a París ambé lei Comunistas. Pasmens, aqueleis iniciativas permetèron pas ai Democrats de ganhar tornarmai leis eleccions de 1968 e lo Republican Richard Nixon foguèt elegit.
Nixon decidiguèt de retirar lei soudats estatsunidencs de Vietnam e d'equipar l'armada dau Sud per contuniar la guèrra e rebutar lei Comunistas. Aquela politica foguèt dicha vietnamizacion. Foguèt marcada per una aumentacion deis ajudas per lo govèrn dau Sud e sei tropas, una diminucion dau nombre de soudats e una continuacion deis ofensivas aerianas per mantenir la pression sus lei Comunistas. Ansin, lei fòrças armadas dau Sud recebèron un milion de fusils, 2 000 canons, de naviris, d'avions e de veïculs. De mai, leis ajudas financièras se montèron de 4,4 miliards de dolars entre 1966 e 1968 a 9,6 miliards entre 1969 e 1972. Enterin, l'armada estatsunidenca retirèt seis òmes, especialament seis unitats terrèstras. Lor nombre evolucionèt de 536 000 en 1968 a 156 000 en 1971.
Pasmens, per constrénher lei Comunistas de negociar e obtenir la fin de la guèrra, leis Estatsunidencs limitèron pas lor estrategia au retirament de sei soudats e a l'aumentacion deis ajudas a seis aliats. Ansin, l'aviacion mandèron tornarmai de campanhas de bombardaments importants còntra Vietnam, còntra lei pistas d'avitalhament au Cambòtja e còntra lei pòrts dau Nòrd que foguèron minats. Aperaquí 4,3 milions de bombas foguèron largadas durant la presidéncia Nixon còntra 3 pendent l'èra Johnson. Aqueu sostèn aerian permetèt a l'armada de Saigon de rebutar una tièra novèla d'ofensivas massissas dau Nòrd entre març e octòbre de 1972. Lei Comunistas perdèron 100 000 òmes e deguèron acceptar un acòrd ambé leis Estats Units e lo Vietnam dau Sud. Aquel acòrd foguèt lo tractat de París signat lo 27 de genier de 1973. Leis Estats Units deguèron retirar sei tropas en 60 jorns e lo Vietnam dau Nòrd liberar sei presoniers. La preséncia de soudats dau Nòrd au Sud foguèt tanben reconeguda.
Fin de la guèrra
Se leis acòrds de París permetèron lo retirament estatsunidenc, l'alta-au-fuòc foguèt gaire respectada entre lei combatents dei dos Vietnam e de renfòrç foguèron mandats au Sud per lo Nòrd. Lo Sud, en revenge, aguèt de problèmas importants en causa de la corrupcion fòrça auta de seis autoritats, de la diminucion de l'ajuda de Washington e de difficultats de Nixon fàcia a l'escàndol de Watergate. Ansin, empachant per aqueu afaire, lo president estatsunidenca mandèt mens d'ajudas au govèrn dau Sud per contuniar la guèrra.
En decembre de 1974, lei tropas comunistas ataquèron e prenguèron Phuoc Binh dempuei Cambòtja a 160 quilomètres de Saigon que sei aliats se limitèron ai protestacions diplomaticas. Lo president dau Sud, Nguyễn Văn Thiệu, decidiguèt de despartir sei fòrças per limitar leis infiltracions d'aqueu tipe per lei pistas Ho Chi Minh. En març de 1975, lo Nòrd poguèt donc mandar d'ofensivas novèlas concentradas sus certanei ponchs. Lo Sud, que sei tropas èran pas concentradas, mau capitèt de replicar.
Lo Nòrd ataquèt lo centre de Vietnam dau Sud e capitèt de prendre Buôn Ma Thuột puei lei platèus centraus dau país. Après aquelei desfachas, l'armada dau Sud perdèt sa coesion e sa combativitat, ja entamenada per la duracion de la guèrra e la baissa deis ajudas estatsunidencas. Lei vilas principalas dau Sud foguèron donc presas d'un biais aisat, quasi sensa combats, per lei soudats dau Nòrd e de Vietcong : Hue lo 25 de març e Da Nang lo 2 d'abriu. Entre lo 9 e lo 21 d'abriu, la vila de Xuan Loc, darriera posicion defenduda per l'armada dau Sud, foguèt presa per lei Comunistas que poguèron adonc enceuclar Saigon. La capitala deguèt capitular lo 30 d'abriu après una batalha corta entraïnant la fin de la guèrra e la reünificacion de Vietnam.
Consequéncias de la guèrra
Consequéncias politicas
La consequéncia principala de la guèrra foguèt la reünificacion de Vietnam devesits après la fin de la guèrra d'Indochina (1946-1954). Foguèt tanben una victòria dau camp comunista au nivèu de la Guèrra Freja acomençada dempuei la fin deis annadas 1940 entre Estats Units e Union Sovietica. En 1975, lei Comunistas capitèron de prendre lo poder en Laos e en Cambòtja. Pasmens, la division dau camp comunista entre China e Union Sovietica entraïnèt d'autrei guèrras dins la region. Ansin, en 1978, una guèrra començèt entre Cambòtja e Vietnam. S'acabèt per l'ocupacion de Cambòtja e una guèrra civila lònga. China assaièt de replicar en 1979 atacant la frontiera nòrd de Vietnam durant un mes avans de se retirar.
Pèrdas umanas
En causa de mejans utilizats durant la guèrra (bombardaments massius, produchs quimics...), lo nombre totau de pèrdas es malaisat d'estimar. Durant la guèrra, lei pèrdas de Vietnam foguèron de 255 000 militars e 430 000 civils tuats per lo Sud e de 1,5 milions de mòrts per lo Nòrd. Lo bilan anonciat per lo govèrn d'Hanoi lo 3 d'abriu de 1995 foguèt d'un milion de combatents e quatre milions de civils tuats. Pasmens, en despiech de son importància, aquelei chifras foguèron gaire contestats.
Lei pèrdas deis Estats Units foguèron egalas a 58 217 soudats tuats e 303 635 bleçats. 8 744 000 militars estatsunidencs particpèron a la guèrra. De mai, leis autreis aliats de Washington que participèron au conflicte perdèron aperaquí 5 000 òmes.
Referéncias
Bibliografia
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
