From Wikipedia, the free encyclopedia
Lo gòlf [ˈgɔlf] es un espòrt de precision jogat en plen aire que consistís a mandar una bala dins un trauc amb l'ajuda d'una cròca. L'objectiu dau jòc es de realizar un trajècte definit entre l'airau de partença e lo trauc amb un nombre minimau de còps. Aparegut a la fin de l'Edat Mejana ai Províncias Unidas, lo gòlf fa partida d'una familha de jòcs antics demandant de desplaçar una bala amb una cròca. Dins lo corrent deu sègles XVI e XVII, venguèt fòrça popular en Escòcia avans de se difusar lentament dins l'Empèri Britanic. Uei, es un espòrt que revendica au mens 50 milions de jogaires, principalament dins lei país anglosaxons.
L'existéncia de jòcs emplegan una bala e una cròça es atestada dempuei l'Antiquitat en Euròpa. Per exemple, dins l'Empèri Roman, existiá la panagica que consistiá a mandar una bala de cuer vèrs un objectiu determinat. Pasmens, l'usatge d'una cròça per o faire es pas segura. Puei, a la fin de l'Edat Mejana, lo jòc de malh, practicat en França, en Anglatèrra e ai Províncias Unidas, utilizava una maceta pichona per mandar una bala a travèrs un arcèu de palha[1]. Enfin, se pòu mencionar l'existéncia dau chuiwan chinés qu'es un jòc dau sègle XI relativament similar au gòlf modèrne[2].
Aqueu darrier es originari d'Olanda[3]. Dich colf, una partida es descricha dins un tèxte de 1297. Vèrs 1360, leis autoritats de Brussèlas foguèron obligadas d'adoptar una reglementacion per organizar la practica d'aqueu jòc que semblava geinar la vida vidanta deis abitants[4]. Lo colf foguèt ansin autorizat en fòra dei limits de la ciutat e lo premier percors especiau es mencionat en 1483 a Haarlem[5]. Pasmens, dispareguèt totalament de la region au sègle XVII en causa dau desvolopament dei jòcs d'interior[6].
Pasmens, avans de disparéisser dins sa region d'origina, lo colf se difusèt lòng dau litorau orientau d'Escòcia au sègle XVII gràcias ai cambis marchands en Mar dau Nòrd[7]. De percors foguèron creats a Saint Andrews, Bruntsfield, Musselburgh e Perth. Ponch important per lei règlas futuras, lo percors de Saint Andrews, inicialament de 22 traucs, foguèt reduch a 18. En 1744, una premiera codificacion dau gòlf foguèt publicada per l’Honourable Company of Edinburgh Golfers.
Lo premier reglament modèrne dau gòlf foguèt publicat en 1754 per lo Royal and Ancient Golf Club of St Andrews. Sei règlas an pauc variat e leis apondons ulteriors foguèron principalament introduchs per precisar un ponch particular. En particular, aqueu còdi fixèt definitivament lo nombre de traucs a 18[8]. En revènge, la practica evolucionèt fòrça amb lo cambiament dei formas dau jòc e lo progrès tecnic dau materiau. Regardant lo premier aspècte, la formula pus populara èra lo match play, un duèl entre dos jogaires. Cada trauc permetiá au jogaire aguent realizat lo nombre pus feble de còps de marcar un ponch. Lo jogaire amb lo maximom de ponchs a la fin dau percors èra designat venceire.
Leis evolucions materialas comencèron a partir de 1848. Lei balas de cuer emplidas de plumas foguèron remplaçadas per de balas de cauchó. Puei, d'alveòlas foguèron apondudas per melhorar l'aerodinamisme. Regardant lei clubs, foguèron introduchs l'usatge dau grip per melhorar la tenguda e de placas destinadas a renfòrçar lei zònas d'impacte. Aquò favorizèt l'adopcion dau metau que remplacèt totalament la fusta au començament dau sègle XX. En parallèl, i aguèt tanben d'evolucion regardant lei tees, lei vèstits e lei sacs.
L'estandardizacion de l'equipament permes per la Revolucion Industriala e la nominacion d'oficiers escocés dins de garnisons de l'Empèri Britanic favorizèt una difusion lenta dau gòlf a partir de la fin deis ans 1770 : Estats Units en 1779, Índia en 1829 e Austràlia en 1851. Dins lo corrent deis ans 1870-1880, cada colonia britanica importanta aviá au mens un percors[9]. En 1814, l'intrada d'una armada anglesa dins la region de Pau i favorizèt l'introduccion d'aqueu jòc e la vila acuelhiguèt lo premier percors situat en fòra d'un país anglosaxon en 1859[10]. L'aspècte elitista dau gòlf apareguèt a la fin dau sègle XIX quand lo còst de l'inscripcion dins un club e la crompa dau materiau ne'n limitèt la practica ai classas pus aisadas.
Durant lo sègle XX, lo gòlf se difusèt dins lo mond entier e un ensemble de competicions s'estructurèt. En 1958, foguèt creada una Federacion internacionala de gòlf (IGF[11]) que recampava 127 federacions nacionalas dins 122 país en 2021. L'IGF es encargada dau desvolopament internacionau dau gòlf. Lei règlas son totjorn definidas per lo Royal and Ancient Golf Club of St Andrews e per l'United States Golf Association (USGA). Pasmens, lo domeni d'intervencion de la segonda es limitada ais Estats Units e a Mexic[12].
Au començament dau sègle XXI, lo còr dau gòlf es totjorn situat dins lei país anglosaxons, principalament leis Estats Units[13]. Pasmens, lo gòlf es en creissença importanta en Asia amb 13,6 milions de jogaires còntra 1,7 milions en Oceania, 6,9 milions en Euròpa e 37,1 milions ais Estats Units. Leis autrei continents avián un ròtle reduch amb un milion de jogaires en America dau Sud e 500 000 en Africa.
Lei règlas dau gòlf son regidas per l'United States Golf Association e per lo R&A Rules Limited (un organisme eissit dau Royal & Ancient Golf Club of St Andrews) après consultacion deis autreis autoritats que participan au desvolopament d'aquel espòrt dins lo mond. Comprènon lei règlas permetent d'organizar una partida, lei règlas d'etiqueta que definisson lo ocmportament d'un jogaire durant una partida e d'annèxas que regardan lo vocabulari, lo materiau e la jurisprudéncia.
Lo principi de basa es de mandar una bala dins un trauc en utilizant una cròça. L'objectiu es d'utilizar un nombre minimom de còps de cròça dins la bala per o faire. Existís doas formulas principalas :
Un percors de gòlf es compausat de 18 traucs ò de 9 traucs (que permèton d'agantar 18 traucs gràcias a un anar e tornar)[14]. Es devesit en plusors zònas e presenta d'obstacles destinats a geinar la progression de la bala :
Lo « par » es lo nombre de còps prevists per realizar un trauc. Generalament, un percors de gòlf modèrne es constituït de 4 « par 3 », de 10 « par 4 » e de 4 « par 5 ». Lo par totau dau circuit es de 72[16]. Per ganhar una partida, es donc sovent necessari d'imaginar un ensemble de còps que permet de realizar un trauc amb un nombre de còps inferior au par. Existís un vocabulari precís per designar lo nombre de còps :
Dempuei son invencion, lo gòlf a conegut tres tipes diferents de bala. Lei premiereis èran fachas de pèira ò de fusta. Resistentas, avián de capacitats aerodinamicas feblas e endamatjan lei cròças. Foguèron donc remplaçadas vèrs 1750 per de balas de cuer emplidas de plumas ò de poussa. Pasmens, lo còst venguèt un problema car lei corduras èran realizadas manualament. Ansin, durant aqueu periòde, una bala aviá un còst similar a aqueu d'una cròça. De mai, l'umiditat dau clima escocés necessitava de cambiaments frequents.
Lei balas modèrnas son aparegudas dins lo corrent de la segonda mitat dau sègle XIX amb l'adopcion dau cauchó. Aquò permetèt inicialament de demenir lo prètz mai, rapidament, foguèt possible de melhorar l'aerodinamisme gràcias a l'apondon d'alveòls a la superficia. Lei balas actualas son de derivats de la bala Haskell de 1898. Contènon un nuclèu dur enviroutat de jaç de polimèrs e d'una còca plastica dura. Son diamètre minimom dèu èsser de 42,67 mm e sa massa dèu pas passar 45,93 g.
Existís plusors modèls diferents de cròças e, au maximom, un jogaire pòu començar un percors amb 14 cròças. Lor evolucion a seguit aquela dei balas e lo materiau modèrne es donc aparegut entre la fin dau sègle XIX e lo començament dau sègle XX. En revènge, lei materiaus de fabricacion contunièron son evolucion amb l'adopcion de tecnologias novèlas coma la fibre de veire dins leis ans 1950.
Lei cròças modèrnas son classadas dins tres categorias e pòrtan de numerò d'identificacion :
Per començar un percors, un jogaire a la possibilitat de plaçar la bala sus una cavilha dicha « tee ». Aquò permet de la subreauçar e de facilitar l'usatge de cròças especialas coma lei fustas. Limita tanben la degradacion de l'airau de partença. Lei tees modèrnes son fachs de plastics ò de fusta.
Existís de vèstits especiaus per lo gòlf mai son usatge es pas sistematic. D'efiech, aquela tenguda èra destinada a se desplaçar sus de terrens umids sensa tombar e sensa èsser geinat per l'umiditat. Seis elements pus caracteristics èran lei cauçaduras claveladas e lei braias intradas dins lei caucetas. Pasmens, lei progrès dins l'entretenença dei percors modèrnes de gòlf permetèron uei d'utilizar de tengudas esportivas classicas.
Lo sac de gòlf es aparegut dins lo corrent deis ans 1890 per transportar lei cròças. Dichs golf-bag, contènon plusors pòchis e dispausan sovent de rodetas per facilitar son desplaçament.
La veitureta de gòlf permet de se desplaçar sus un circuit sensa caminar. Generalament electricas, son principalament destinadas ais ancians e ai personas amb de problemas de santat.
Lo gòlf es un espòrt que còmpta un nombre important de jogaires professionaus. Pasmens, en causa de la multiplicacion deis organizacions que lo regisson, lo calendier generau dei competicions presenta de diferéncias importantas a respècte d'autreis espòrts individuaus importants coma lo tennis. L'organizacion pus importanta es lo PGA Tour que recampa lei competicions pus prestigiosas. Lo segond circuit es l'European Tour, principalament organizat en Euròpa. Puei, vènon lei tornegs de l'Asian Tour, dau Japon Golf Tour, dau PGA Tour of Australasia e dau Sunshine Tour que se debanan en Asia e en Oceania.
Au sen dau PGA Tour, existís un Grand Chelèm qu'es constituït per lei tornegs dau Masters, de l'US Open, dau British Open e dau PGA Championship. En 2021, aquelei competicions avián de dotacions compresas entre 5 e 10 milions de dolars. Au nivèu collectiu, la competicion pus importanta es la Ryder Cup qu'opausa doas còlas de jogaires estatsunidencs e europèus.
Lo gòlf foguèt present ai Jòcs Olimpics Modèrnes de 1900 e de 1904 mai foguèt retirat dau programa en causa de sa professionalizacion precòça. Sa reintegracion data de 2009 per un retorn efectiu ai Jòcs de 2016. Sa formula actuala es un torneg de stroke-play que dura quatre jorns e que demanda de realizar quatre percors de 18 traucs. Dos tornegs son organizats, un per leis òmes e un per lei femnas.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.