From Wikipedia, the free encyclopedia
Escòcia (Scotland en anglés e scòts; Alba en gaelic escocés; Escot en ancian occitan) es una nacion del nòrd-oèst d'Euròpa, al nòrd de l'illa de Grand Bretanha. Lo gentilici es escocés -esa. Es reconeguda coma una de las «nacions» que constituisson oficialament lo Reialme Unit: constituís una region autonòma segon lo sistèma de la «devolucion». La capitala, centre financièr e administratiu n'es Edimborg, mas la pus granda vila es Glasgow, qu'es istoricament la vila pus industriala del país. Las autras grandas vilas son Aberdeen e Dundee, seguidas per Stirling, Perth e Inverness.
| Escòcia | |
| Escòcia | |
| Imne: In my defens God me defend | |
| Devisa: « In My Defens God Me Defend » (en anglés: « Per ma defensa, que Deo me defenda ») | |
 | |
Capitala | |
Ciutat mai granda | |
anglés, | |
• Lengas reconegudas lenga dels signes | |
Gentilici escocés -esa | |
Forma de govèrn Legislatura parlamentària descentralizada dins una monarquia constitucionala | |
Premièr Ministre | |
• Totala 78 772 km² | |
• Aiga 1,1 % | |
• Totala (2011) 5 295 000 ab. | |
PIB (2012) 166 miliards de GBP | |
44 | |
(estiu +1) | |
| Nacion constitutiva del Reialme Unit | |
modificar  |
La religion pus espandida es lo cristianisme[1]. Existís una granda diversitat de « denominacions religiosas »[2], mas la Glèisa pus importanta es la Glèisa catolica d'Escòcia, una Glèisa reformada presbitariana[3], seguida per la Glèisa catolica ; nombre d'escoceses son atèus. Doas lengas son reconegudas : le gaelic escocés e lo scòts[4].
L'istòria d'Escòcia comença fa aperaquí 10 000 ans, amb l'arribada de las primièras populacions umanas aprèp la fin de la Glaciacion de Würm. De vestigis nombroses de las Edats del Bronze e del Fèrre son estats trobats, mas pauc de traças d'escritura. L'istòria escrita d'Escòcia comença amb l'arribada dels romans en Grand Bretanha (Britània). Ocupan e administran los territòris d'Anglatèrra e del País de Galas actuals jol nom de Província de Britània. Los romans nomenan Caledònia la tèrra s'espandissent al nòrd de Britània, e lo pòble qu'i viu los Pictes.
La conquista de la Grand Bretanha per l'Empèri Roman comença en l'an 43. Aprèp una tièra de victòrias militaras dins lo sud de l'illa, las fòrças menadas per Juli Agricòla dintran en Escòcia en 79 ont encontran una resisténcia ferotja. En 82 o 83, Agricòla manda un barcarés de galèras a l'entorn de las còstas d'Escòcia e arriba a las Orcadas. En 83 los romans vençon las tribús caledonianas a la batalha del Mons Graupius. Los romans marcan la seuna frontièra per una seria de fortificacions defensivas, mai que mai de muralhas continuas. A l'entorn de 120, l'emperaire Adrian ordena la construccion d'una muralha fortificada anant de la ribièra Tyne a Solway Firth e sonada la Paret d'Adrian.
Escòcia es situada al nòrd de l'illa de Grand Bretanha e ten una frontièra al sud amb Anglatèrra. La Mar del Nòrd la costeja a l'èst, l'Ocean Atlantic al nòrd e a l'oèst, lo Canal del Nòrd e la Mar d'Irlanda al sud-oèst. En mai de l'illa principala, Escòcia amassa 790 illas. Las aigas territorialas d'Escòcia que cobrisson un sector larg de l'Atlantic sud e de la Mar del Nòrd contenon las pus bèlas resèrvas de petròli de l'Union Europèa.
Edimborg, la capitala de la nacion e la segonda ciutat del país, es un dels mai bèls centres financièrs d'Euròpa. La ciutat pus importanta del país es Glasgow qu'amb sa banlèga amassa a pauc prèp 40% de la populacion d'Escòcia. Escòcia s'espandís sus un territòri de 78 772 km², çò que fa a pauc près 30 % del Reialme Unit tot. Las còstas de la partida non insulara d'Escòcia cobrisson 9911 km.
La geomorfologia d'Escòcia se formèt per l'accion de las placas tectonicas, puèi per l'erosion deguda a la glaciacion. La principala division d'Escòcia es la linha de falha dels Highlands que separa las Tèrras Nautas o Highlands al nòrd e a l'oèst, de las Tèrras Bassas o Lowlands al sud. Los Highlands son mai que mai montanhoses, e son las pus nautas tèrras del Reialme Unit : son separadas per lo Great Glen entre los Monts Grampian al sud-èst e los Highlands del Nòrd-oèst. Los Lowlands, eles, son partejats entre los Southern Uplands, una espandida de tèrras agricòlas valonadas cobèrtas de brugas, e las tèrras agricòlas de la Central Belt e de l'èst d'Escòcia.
Politicament, Escòcia a un fòrt movement independentiste. Après las eleccions legislativas de 2007, lo Partit Nacional Escocés (SNP) formèt lo primièr govèrn independentist (mas minoritari) de l'istòria d'Escòcia. A las eleccions del 5 de mai de 2011, lo SNP obtenguèt la majoritat absoluda dels sètges (69 de 129[5]) e, lo 15 d'octobre de 2012, lo primièr ministre britanic David Cameron signèt un accòrd portant sus l'organizacion en 2014 d'un referendum sus l'independéncia d'Escòcia. Aqueste se debanèt lo 18 de setembre de 2014 amb una larga participacion e abotiguèt al rejecte de l'independéncia per 55,3 % dels electors[6],[7].
| CONTINENT | Superficia (miles²) |
Superficia (km²) |
Populacion (2001) |
Densitat (per km²) |
|---|---|---|---|---|
| Aberdeen (ciutat) | 70 | 182 | 212,125 | 1164 |
| Aberdeenshire | 2439 | 6317 | 226,871 | 36 |
| Angus | 843 | 2184 | 108,400 | 50 |
| Argyll e Bute | 2712 | 7023 | 91,306 | 13 |
| Clackmannanshire | 61 | 158 | 48,077 | 304 |
| Dumfries e Galloway | 2489 | 6446 | 147,765 | 23 |
| Dundee City | 21 | 55 | 145,663 | 2648 |
| East Ayrshire | 492 | 1275 | 120,235 | 94 |
| East Dunbartonshire | 68 | 176 | 108,243 | 617 |
| East Lothian | 257 | 666 | 90,088 | 135 |
| East Renfrewshire | 65 | 168 | 89,311 | 532 |
| Vila d'Edinburgh | 100 | 260 | 448,624 | 1725 |
| Falkirk | 113 | 293 | 145,191 | 496 |
| Fife | 517 | 1340 | 349,429 | 261 |
| Glasgow City | 68 | 175 | 577,869 | 3307 |
| Highland | 10,085 | 26,119 | 208,914 | 8 |
| Inverclyde | 64 | 167 | 84,203 | 503 |
| Midlothian | 135 | 350 | 80,941 | 231 |
| Moray | 864 | 2237 | 86,940 | 39 |
| North Ayrshire | 343 | 888 | 135,817 | 153 |
| North Lanarkshire | 184 | 476 | 321,067 | 674 |
| Perth e Kinross | 2083 | 5395 | 134,949 | 25 |
| Renfrewshire | 102 | 263 | 172,867 | 659 |
| Scottish Borders | 1825 | 4727 | 106,764 | 23 |
| South Ayrshire | 475 | 1230 | 112,097 | 93 |
| South Lanarkshire | 686 | 1778 | 302,216 | 170 |
| Stirling | 866 | 2243 | 86,212 | 38 |
| West Dunbartonshire | 68 | 176 | 93,378 | 531 |
| West Lothian | 165 | 427 | 158,714 | 372 |
| TOTAU CONTINENT | 28,260 | 73,193 | 4,994,276 | 68 |
| ISLAS | ||||
| Na h-Eileanan Siar | 1185 | 3070 | 26,502 | 9 |
| Islas Orcadas | 396 | 1025 | 19,245 | 19 |
| Islas Shetland | 568 | 1471 | 21,988 | 15 |
| TOTAU ISLAS | 2149 | 5566 | 67,735 | 12 |
| TOTAU ESCÒCIA | 30,409 | 78,759 | 5,062,011 | 64 |
| Numerò | Region | Mapa |
|---|---|---|
| 1 | Strathclyde |  |
| 2 | Dumfries and Galloway | |
| 3 | Scottish Borders | |
| 4 | Lothian | |
| 5 | Central Scotland | |
| 6 | Fife | |
| 7 | Tayside | |
| 8 | Grampian | |
| 9 | Highland | |
| 10 | Western Isles | |
| Shetland | ||
| Orkney |
De veire: Economia d'Escòcia
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
