From Wikipedia, the free encyclopedia
Dins la mitologia grèga, las Esperidas (en grèc ancian Ἑσπερίδες, « filhas d’Esperis, l’Occident, lo Ponent personificat ») son las ninfas del Ponent, filhas d'Atlas e d'Esperis (o de Nix (la Nuèch) sola, de Nix e d'Erèb, de Forcis e Ceto, d'Esperos o de Zèus e Tèmis segon las versions). Son tradicionalament tres (los noms varian, mas aquestes que sortison mai sovent sont Egla, Eritia e Esparia). Domoran dins un vergièr fabulós, lo jardin de las Esperidas, situat al tèrme occidental del mond.
_11.jpg)
L'onzen dels Trabalhs d'Eracles consistís a portar los fruchs d'aur d'un pomièr, present de Zèus a Era. Ela aviá plantat dins son jardin divin qu'èra suls penjals del mont Atlas, aquí ont los cavals del carri del Solelh acaban lor rcorreguda se colcant a l'oèst de l'ocean Atlantic. Un jorn, Era s'apercebèt que las filhas d'Atlas, las Esperidas, a qui aviá confiat la garda de l'arbre, panvan las pomas; placèt alara un dragon de cent tèstas, Ladon, a l'entorn del pomièr per interdire d'aprocha. Après mantas peripecias, Eracles obten de Nerèu unas entresenhas: que las pomas d'aur espelisson dins un jardin situat dins « l'Occident extrèma » ont vivon las ninfas Esperidas. Mas aquestas informacions un pauc vagas daissan Eracles dins lo fosc, e Nerèu profita d'aqueste moment d'inatencion per se transformar en sèrp e serpeja entre doas pèiras. Eracles se dirigís ja cap a las tèrras de l'oèst qu'a l'escasença de son periple visitèt lo realme de Gerion. Après unes jorns de viatge atenh la region de Tartessos près de Gadès en Ispània.
Eraclas passa l'Estrech de Gibartar d'ont s'açan la colomans de son nom, per encontrar lo Titan Atlàs, qu'aqueste a sol lo poder l'ajudar dins sa quista de las pomas d'aur espelissent dins aqueste fabulós jardin de las Esperidas, situat dins aquesta region extraoceanica reservada unicament als immortals. Arribat sus la punta nòrd del continent african, Eracles descobrís l'immens Atlàs plegat jol pes de la vòlta celèsta qu'es encargat de portar, dempuèi la desfacha dels Titans contra los dieus de l'Olimp. Atlàs escocha las rasons de sa visita e li prepausa d'anar al jardin de las Esperidas per i culhir tres pomas d'aur, mas a la sola condicion qu'Eracles pòrte lo fais de la vòlta celèsta. Aqueste darrièrr accèpta et endorsa sus sas espatlas lo pes del cèl alara qu'Atlàs se'n va cercér los fruchs d'aur. Après d'oras d'espèra, Atlàs torna amb tres frucha d'aur a la main. se prepausa d'anar portar d'esperel las pomas a Euristèu. Conscient del risc que pèsa sus el, Eraclas utiliza una rusa, falseja d'acceptar lo servici del Titan e lo prega que torne prene lo pe del cèl, per unes instants solament, lo temps de trapar un bon coissin per sas espaltas. Atlàs pausa las pomas d'aur sul sol e torna prene la vòlta celèsta plan fisançós; mas, quand apercep Eraclès recampar los fruchs que culhiguèt e s'alunhar amb un senha d'adissiatz, pren alara consciéncia qu’Eracles l’enganèt.
Lo mite se vei per Palefat e Diodòr de Sicília racionalizat repausant sus l'omonimia en grèc ancian de μῆλα, las fesdas (plural de μῆλον (1)), e μῆλα, las pomas plural de μῆλον (2)). Atal, segon las Istòrias incresablas de Palefat, las Esperidas son las doas filhas d'un milesian nomenat Esperos, abitant de Caria. Possedissiá de bèlas fedas (en grèc ancian μῆλα), bonas productriças de lana, d'una espècia que se trapava al entorns de Milet, dichas « d'aur », e que lo pastre se nomenava Dragon. Eracles los amassèt, los panèt a Dragon, que tuèt, e las menèt a çò d'el. Esperos mòrt a l'epòca, las fedas apartenián a sas filhas. Après l'eveniment, segon brug qu'Eracles aviá panat« las pomas [las fedas] d'aur » a las Esperidas, après aver tuat lor gardian, Dragon.
Aquesta version del mite mòstra fòrça similituds entre la quista de las pomas d'aur per Eracles e aquesta de l'Aus d'aur per Jason[1].
Segon una autra interpretacion, las pomas d'aur serián d'iranges, desconegudas dels Grècs, aquestas semblant a de pomas d'una color estranha. La color « daurada » de las pomas èra la color de la pelanha de l'irange e son gost mai sucrat èra aqueste de l'orange. Per extension, los agrums son a vegada nomenats « esprids » en referéncia als trabalhs d'Eracles e a sa mission de culhir las pomas d'aur del jardin de las Esperidas.
Es tanben possible qu'aquestas pomas fagan de fach referéncia e de codonhs, nomenats « pomas » dins l'Antiquitat. En efièch, lo climat mediterranèu asagat de la faciada atlantica ofrís de condicions idealas (precipitacions de 800 mm/an, entre 100 e 500 oras de freg, pH mejan a bas) per la cultura dels codonhèrs (Cydonia oblonga). Dona de fruchs d'una bèla color aur, especialament agradables, que n'existís de cultivars de codonhs doces. Aquesta ipotèsi es confòrma a l'iconografia que mòstra d'arbrilhons de tipe Rosaceae. Columella menciona una varietat de codonh nomenat « poma d'aur ».
Las Esperidas se trapa primièr localizadas per Esiòde dins una region oceanica fosca e alunhada. La localizacion extrèmoccidentala es encontrada dins los recits de ls Trabalhs d'Eracles : la quista de las pomas d’aur fa passar Eraclas a çò dels Ligurs d'après un fragment del Prometèu desliurat e per Tartessos segon Ferecides. Aquestas estapas semblan far testimònia de doas tendéncias, l'una situant las Esperidas aldelà del mond italic, veire al nòrd, l'autra pròche de las còstas africanas. Se la localizacion exacta del jardin de las Esperidas varia segon las fonts grègas, la localizacion en Libia (en Granda Sirta o en Cirenaïca, benlèu al lòc l'actuala Bengazi), tend a s'impausar seguent l’installacion de colonias grègas en Libia Cirenaïca. Las fonts latinas retenon una localizacion al larg de las broas oceanicas de l'Espanha o del Marròc, pròche de la ciutat de Lixus,, al lòc actual de la region situada entre Tànger e Larache.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
