Dortmund

Dortmund er ein by i Tyskland i delstaten Nordrhein-Westfalen i Ruhr-området. Folketalet i byen er om lag 600 000, og han er den største byen i regionen, og den sjuande største i Tyskland og den 34. største i EU.^{[treng kjelde]}

Dortmund
by
Utsyn over byen. Foto: Lucas Kaufmann
Våpenskjold
Kallenamn: Westfalens grøne metropol
Land	Tyskland
Stat	Nordrhein-Westfalen
Landkreis	Kreisfri by
Del av	Regionalverband Ruhr, Rhein-Ruhr
Høgd	152 m
Areal	280,71 km²
Folketal	595 471 (31. desember 2023)
Først nemnd i	880-885
Postnummer	44001–44388
Retningsnummer	0231, 02304
Bilnummer	DO
Dortmund 51.513888888889°N 7.4652777777778°E / 51.513888888889; 7.4652777777778
Wikimedia Commons: Dortmund

Elva Ruhr renn gjennom byen og den vesle elva Emscher renn gjennom forstadane. Dortmund-Ems-kanalen endar ved Dortmund Hamn, som er den største kanalhamna i Europa og som knyter Dortmund til Nordsjøen.

Dortmund er kjend som «den grøne metropolen i Westfalen». Nesten halvparten av arealet består av vassvegar, skogområde, jordbruksland og grøne område med romslege parkar som Westfalenpark og Rombergpark. Dette står i kontrast til nesten hundre år med omfattande gruvedrift etter kol og stålverka innanfor bygrensa.

Historie

Historia om Dortmund går tilbake til 880 då byen først vart nemnd i offisielle dokument som Throtmanni^[1]. Han var ein liten landsby, og i 1152 kom keisar Fredrik Barbarossa til området og bygde opp att byen som hadde vorte øydelagd av brann kort tid før. Barbarossa heldt til i byen i to år, og kort tid etter voks han til ein av dei mektigaste byane i riket. På 1200-talet vart Dortmund med i Hansaen. I 1220 fekk han status som fri keisarby, og han vart då direkte underordna keisaren. Etter 1320 stod den rike handelsbyen oppført som Dorpmunde i nedskrivne kjelder. Opphavet til namnet er ukjend.

Dortmund på 1500-talet. Engravert i kopar i P. Bertius' Theatrum Geographicum.

Dortmund vart ein fri keisarby i Niederrheinisch-Westfälischer Reichskreis fram til 1802, då han vart ein eksklave i Fyrstedømet Orange-Nassau. I 1806 vart han ein del av Storhertugdømet Berg. Etter nederlaget til Napoleon Bonaparte i 1815 under napoleonskrigane vart Dortmund ein del av Preussen og provinsen Westfalen. Byen var landkreissete i Arnsberg fram til 1875, før han vart ein kreisfri by i regionen. Under industrialiseringa av Preussen vart Dortmund eit stort senter for kol, stål og ølet Dortmunder.

Under styret til Nazi-Tyskland låg Aplerbeck sjukehus i Dortmund, der ein utførte dødshjelp på fysisk og psykisk utviklingshemma personar. Som eit mål midt i Ruhr-området vart Dortmund og nabobyane bombardert av allierte fly, og etter krigen var 80 % av bygningane i Dortmund øydelagd.

I dag er byen eit senter for høgteknologisk industri, og ein av dei grønaste byane i Westfalen med store parkar og hagar som vart oppretta under gjennoppbygginga av byen etter den andre verdskrigen. I tillegg vert det kvart år her halde ei av dei mest anerkjende sjakkturneringane i verda.

Byggverk

Florianturm

• Florianturm (Dortmund sitt TV-tårn)
• Signal Iduna Park – Fotballbanen til Borussia Dortmund