Rijkswegenplan

Een rijkswegenplan was in Nederland een structuurplan op rijksniveau om bestaande rijkswegen te verbeteren en nieuwe verbindingen aan te leggen. Het eerste van deze plannen werd in 1927 gemaakt; dit was het eerste plan sinds Napoleon (begin 19e eeuw) om de bestaande verbindingen in kaart te brengen en zo nodig nieuwe rijkswegen aan te leggen. De kosten van het eerste project werden geraamd op 300 miljoen gulden en de uitvoering zou binnen 30 jaar gerealiseerd kunnen worden.

Rijkswegenplan 1927

Het plan is vooral bekend door de toelichtende kaart. Op deze kaart was een hoofdwegenstelsel voor doorgaand, gemotoriseerd verkeer weergegeven. Het bestond uit verbindingen tussen de steden, maar niet langs die steden. Daarnaast was een aantal volledig nieuwe tracés voorzien, zoals:

• Den Haag – Gouda – Utrecht (A12)
• Rotterdam – Gouda – Amsterdam (A3, niet uitgevoerd)
• Den Haag – Rotterdam (A13)
• Amsterdam – Utrecht (A2)
• Amsterdam – Leiden (A4)

Bijstelling 1932

Al na vijf jaar was een bijstelling van het Rijkswegenplan noodzakelijk geworden. Er kwam nog eens 500 km aan rijksweg bij, en naar Italiaans voorbeeld (autostrada) werd de autoweg geïntroduceerd. Verder werden de geplande stedelijke knooppunten Utrecht en Amersfoort vervangen door resp. Oudenrijn en Hoevelaken.

Latere Rijkswegenplannen

Na 1927 zijn er elke tien jaar rijkswegenplannen vastgesteld (in 1938, 1948, 1958, 1968 en voor het laatst in 1984).

Bruggen

In het kader van het Rijkswegenplan 1927 zijn twaalf bruggen over de grote rivieren van Nederland gebouwd.

Deze zijn:

plaats	rivier	(bij)naam brug	jaar oplevering	huidige status
Nijmegen	Waal	Waalbrug	1936	In gebruik.
Moerdijk	Hollands Diep	Moerdijkbrug	1936	In 1978 zijn nieuwe brugdelen geplaatst op de oude pijlers; oude brugdelen zijn gebruikt voor de vervanging van de Brug bij Keizersveer en de Spijkenisserbrug.
Hedel	Maas	Hedelse brug	1937	In gebruik voor regionaal verkeer.
Dordrecht	Oude Maas	Stadsbrug Zwijndrecht	1939	In 1977 functie overgenomen door de Drechttunnel; brug nog in gebruik voor lokaal verkeer.
Hendrik-Ido-Ambacht	Noord	Brug over de Noord	1939	In 1992 functie overgenomen door de Noordtunnel; brug nog in gebruik voor lokaal verkeer (N915).
Deventer	IJssel	Wilhelminabrug	1943	In 1972 functie overgenomen door de A1; brug nog in gebruik voor lokaal verkeer.
Zwolle	IJssel	IJsselbrug	1930	In 1970 functie overgenomen door de A28; brug nog in gebruik voor lokaal verkeer.
Keizersveer	Bergsche Maas	Brug bij Keizersveer	1931	Gesloopt in 1978; vervangen door zes van de tien brugdelen van de oude Moerdijkbrug.
Maastricht	Maas	Wilhelminabrug	1932	In 1960 nieuwbouw op oude pijlers; anno 2005 is de brug over het kanaalgedeelte origineel.
Zaltbommel	Waal	"Bommelse Brug"	1933	Gesloten in 1996 na ingebruikname van naastliggende Martinus Nijhoffbrug; gesloopt in 2007, rivierpijler in de Waal nog aanwezig.
Arnhem	Nederrijn	John Frostbrug (sinds 1978)	1935	In gebruik.
Vianen	Lek	Lekbrug	1936	Gesloten in 2003 na ingebruikname van naastliggende Jan Blankenbrug; gesloopt in 2021.[1]

Van deze twaalf bruggen zijn er vier wettelijk beschermd als Rijksmonument, namelijk de bruggen in Arnhem, Nijmegen, Hendrik-Ido-Ambacht en Zwolle.

Literatuur

D.M. Liftermoet: Beleid en planning in de wegenbouw. Vrije Universiteit Amsterdam, Onderzoekscentrum beleid en planning, 1990

Zie ook

• Rijksstraatweg
• Secundair wegenplan

Bronnen, noten en/of referenties

1. Lek: verwijderen Boogbrug Vianen. Rijkswaterstaat. Gearchiveerd op 21 november 2021. Geraadpleegd op 13 maart 2022.