Joop Zoetemelk

Gerardus Joseph (Joop) Zoetemelk (Den Haag, 3 december 1946) is een Nederlands oud-wielrenner, die geldt als een van de beste Nederlandse ronderenners ooit. Hij won in 1979 de Ronde van Spanje, in 1980 de Ronde van Frankrijk en werd in 1985 wereldkampioen op de sportief gezien hoge leeftijd van 38 jaar. Zoetemelk woont al decennialang in het Franse Germigny-l'Évêque, waar hij eigenaar is van een hotel-restaurant en een bos.

Joop Zoetemelk
Joop Zoetemelk (1971)
Persoonlijke informatie
Volledige naam	Gerardus Joseph Zoetemelk
Bijnaam	Jopie , Eeuwige Tweede
Geboortedatum	3 december 1946
Geboorteplaats	Den Haag, Nederland
Lengte	173 cm
Ploegen
1970-1971 1972 1973 1974-1976 1977-1979 1980-1981 1982-1983 1984-1986 1987	Flandria-Mars Beaulieu-Flandria Gitane-Frigécrème Gan-Mercier Miko-Mercier TI-Raleigh Coop-Mercier Kwantum-Decosol Superconfex-Yoko
Beste prestaties
Milaan-San Remo	13e (1979)
Gent-Wevelgem	11e (1976)
Ronde van Vlaanderen	5e (1979)
Parijs-Roubaix	4e (1979)
Amstel Gold Race	1e (1987)
Luik-Bastenaken-Luik	9e (1973, 1984)
Ronde van Lombardije	4e (1976)
Ronde van Frankrijk	1e (1980) 10 etappezeges
Ronde van Spanje	1e (1979) 3 etappezeges
WK op de weg	1e (1985)
Overige
Zeges:
Parijs-Tours Waalse Pijl Parijs-Nice Tirreno-Adriatico	1977, 1979 1976 1974, 1975, 1979 1985
Portaal    Wielersport

Joop Zoetemelk (1968)

Zoetemelk in de Ronde van Nederland 1979

Zoetemelk in 2017

Biografie

Voordat hij in 1970 beroepsrenner werd, behaalde Zoetemelk een paar belangrijke overwinningen als amateur: goud op de Olympische Spelen in 1968 als een van de renners van de 100 km ploegentijdrit, en de eindzege in de Tour de l'Avenir (1969). In 1971 won hij het bergklassement in de Vuelta. Tijdens de Midi-Libre in 1974 kwam hij zwaar ten val.^[1] Er werd toen voor zijn carrière gevreesd, maar in 1975 kwam hij sterk terug.

Hij werd zowel in de Ronde van Frankrijk van 1977 als van 1979 positief bevonden op het gebruik van doping. Hij kreeg in beide gevallen een tijdstraf opgelegd. In de Ronde van Frankrijk van 1983 werd hij opnieuw positief bevonden. Zoetemelk vocht deze laatste beslissing aan bij de rechter. Het proces duurde enkele jaren en hierin bleek dat het dopingonderzoek niet sluitend is geweest en er geen schuldige kon worden aangewezen.

Zoetemelk heeft dan niet meer het record van het aantal deelnames (=17) maar hij nam zestienmaal deel aan de Ronde van Frankrijk en reed wel telkens uit wat destijds wel een record was.^[2] Hij behaalde meestal een plek bij de eerste tien: achtste, vijfde, vierde (3 x), tweede (6 x) en eerste (1 x) in 1980. Aan zijn zes tweede plaatsen in de Ronde van Frankrijk hield Zoetemelk de bijnaam "eeuwige tweede" over. Hij won overigens in 1973 de witte trui in de Tour de France, toen nog gekoppeld aan het combinatieklassement.

Na Jan Janssen (1968) is hij de tweede Nederlandse Tourwinnaar. Zoetemelk kwam op in 1968/'69 toen Jan Janssen gold als de beste Nederlandse beroepswielrenner.^[3] Zoetemelk beschikte in 1980 over alle kwaliteiten die een Tourwinnaar nodig heeft: sterk zijn in tijdritten en in de bergetappes, en een goede ploeg (TI-Raleigh met ploegleider Peter Post). Zijn kans kwam echter pas toen de grote favoriet voor de eindoverwinning Bernard Hinault wegens knieproblemen de strijd moest staken. Zoetemelk won vervolgens onbedreigd. In 1982 werd hij wederom tweede; in 1983 leek hij op weg naar een nieuwe zege, toen een positieve dopingtest hem mentaal uitschakelde. Later kreeg hij eerherstel.

Zoetemelks zege in de wereldkampioenschappen wielrennen 1985 werd legendarisch. Twee kilometer voor de finish reed hij weg uit een kopgroep met onder anderen Greg LeMond en Stephen Roche, die niet in de gaten leken te hebben dat hij serieus ontsnapte. Hij wist zijn voorsprong van 100 meter vast te houden en zegevierde met 3 seconden voorsprong. Hij was toen 38 jaar oud, en pas 38 jaar later zou hij in Mathieu van der Poel een opvolger krijgen.^[4]

In de jaren ‘90 en ‘00 was Zoetemelk (assistent-)ploegleider van de Rabobank Wielerploeg.

Tijdens het gala ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de KNWU in 2003 werd Zoetemelk verkozen tot beste Nederlandse renner aller tijden. Op 31 mei 2005 onthulde hij in Rijpwetering, de plaats waar hij opgroeide, een standbeeld ter ere van zijn wielerprestaties.

Zijn vrouw Françoise Duchaussoy overleed in 2008. Op 29 november 2011 werd het boek Joop Zoetemelk, een open boek gepresenteerd. Daarin is naast zijn wielerleven ook veel te lezen over zijn privéleven, waaronder zijn scheve verhoudingen met de schoonfamilie. Op die dag ontving hij ook de Peter Post Carrièreprijs. In 2019 kwam het boek JOPIE! JOPIE! JOPIE! uit.

In 2020 kwam het boek Joop Zoetemelk Ongezien uit en de documentaire Joop! Eindelijk weer kampioen. In september van dat jaar belandde hij met meerdere botbreuken in het ziekenhuis toen hij, terwijl hij aan het fietsen was, werd aangereden door een auto.^[5] Hij raakte zo zwaar gewond dat hij ruim een jaar later nog altijd niet volledig was hersteld.^[6]

In het winterseizoen beoefende Joop Zoetemelk het langlaufen, met diverse malen deelname aan het Nederlands kampioenschap.^[7]

Doping

Joop Zoetemelk werd in de Ronde van Frankrijk drie keer betrapt op het gebruik van doping. In 1977 werd er pemoline gevonden en 1979 werd er nortestoron gevonden. In de Ronde van Frankrijk van 1983 testte hij ogenschijnlijk positief op nandrolon en kreeg hij een tijdstraf van tien minuten en een geldboete van 1400 gulden, maar in hoger beroep bleek de dopingtest ondeugdelijk. Zoetemelk heeft het gebruik van doping zelf altijd ontkend.

Overwinningen

1968

• Olympisch kampioen 100km ploegentijdrit

1969

• Eindklassement Circuit des Mines
• 2b etappe Ronde van Oostenrijk
• 3e etappe Ronde van Oostenrijk
• 6e etappe Ronde van Oostenrijk
• Eindklassement Ronde van de Toekomst

1970

• 2b etappe Ronde van Luxemburg

1971

• Nederlands kampioenschap wielrennen op de weg, elite
• 16e etappe Ronde van Spanje
• Bergklassement Ronde van Spanje
• 4b etappe Ronde van Luxemburg

1972

• Polymultipliée

1973

• Acht van Chaam
• 2b etappe Dauphiné Liberé
• proloog Ronde van Frankrijk
• 4e etappe Ronde van Frankrijk
• 7b etappe Parijs-Nice
• Nederlands kampioenschap wielrennen op de weg, elite
• Ronde van de Haut-Var
• 2 etappes Midi Libre

1974

• 2e etappe Ster van Bessèges
• 4e etappe Ronde van Romandië
• Eindklassement Ronde van Romandië
• 5e etappe Catalaanse Week
• Eindklassement Catalaanse Week
• 2e etappe Ronde van de Middellandse Zee
• 6a etappe Parijs-Nice
• 7e etappe Parijs-Nice
• Eindklassement Parijs-Nice

1975

• Dwars door Lausanne
• GP van Isbergues
• 4e etappe Ronde van Nederland
• Eindklassement Ronde van Nederland
• 13e etappe Ronde van Frankrijk
• 6e etappe Parijs-Nice
• 7b etappe Parijs-Nice
• Eindklassement Parijs-Nice
• twee etappes Ronde van Corsica

1976

• Waalse Pijl
• Dwars door Lausanne
• 3e etappe Dauphiné Liberé
• 9e etappe Ronde van Frankrijk
• 10e etappe Ronde van Frankrijk
• 20e etappe Ronde van Frankrijk
• Boucles de l'Aulne

1977

• Parijs-Tours
• Dwars door Lausanne
• GP van Isbergues

1978

• Dwars door Lausanne
• Parijs-Camembert
• 14e etappe Ronde van Frankrijk
• 1e etappe Parijs-Nice
• 2e etappe Criterium International

1979

• Parijs-Tours
• Dwars door Lausanne
• proloog Dauphiné Libéré
• 5e etappe Ronde van Nederland
• 18e etappe Ronde van Frankrijk
• proloog Ronde van Spanje
• 8b etappe Ronde van Spanje
• Eindklassement Ronde van Spanje
• 3e etappe Ster van Bessèges
• Ronde van de Haut-Var
• 7b etappe Parijs-Nice
• Eindklassement Parijs-Nice
• 2e etappe Criterium International
• Eindklassement Criterium International

1980

• Criterium der Azen
• proloog Dauphiné Libéré
• 13 etappe Ronde van Frankrijk
• 20e etappe Ronde van Frankrijk
• Eindklassement Ronde van Frankrijk
• 5e etappe Ronde van Romandië
• GP Pino Cerami
• Wonder van Obbicht

1981

• Escalada a Montjuïc
• GP Pino Cerami

1982

• GP Eddy Merckx
• GP de la Costa Normada

1983

• Nationaal kampioen op de baan
• Ronde van de Haut-Var

1985

• Wereldkampioenschap wielrennen.
• Nederlands kampioen op de baan
• 5e etappe Tirreno-Adriatico
• Eindklassement Tirreno-Adriatico
• Veenendaal-Veenendaal
• Ridder Ronde Maastricht

1987

• Amstel Gold Race

Belangrijkste overwinningen als profrenner

• Nederlands kampioenschap wielrennen op de weg (1971, 1973)
• Parijs-Nice (1974, 1975, 1979)
• Waalse Pijl (1976)
• Ronde van Nederland (1975)
• Parijs-Tours (1977, 1979)
• Ronde van Spanje (1979)
• Ronde van Frankrijk (1980)
• Tirreno-Adriatico (1985)
• Wereldkampioenschap op de weg (1985, met 38 jaar en 9 maanden de oudste wereldkampioen ooit)
• Amstel Gold Race (1987)

Resultaten in voornaamste wedstrijden

Jaar Ronde van Italië Ronde van Frankrijk Ronde van Spanje 1970 2  ↑   1971 2  ↑   6e (1)   1972 5e   1973 4e (2)  1974 1975 4e (1)  1976 2  ↑ (3)  1977 8e   1978 2  ↑ (1)  1979 2  ↑ (1)   ↑ (2)  1980  ↑ (2)  1981 4e   1982 2  ↑   1983 23e   1984 30e   1985 12e   1986 24e   1987 (*) tussen haakjes aantal individuele etappe-overwinningen

Jaar Milaan-San Remo Gent-Wevelgem Ronde van Vlaanderen Parijs-Roubaix Amstel Gold Race Luik-Bast.‑Luik Ronde van Lombardije Waalse Pijl Parijs-Tours Brabantse Pijl WK op de weg Wereld­ranglijsten 1970 26e 26e 44e 24e 5e 7e (SPP) 1971 51e 69e 24e 44e 21e 11e 4e 29e 9e 21e 4e (SPP) 1972 15e 3  ↑ 18e 6e 11e 106e 5e 5e (SPP) 1973 5e 4e 9e 40e 28e 5e 4e (SPP) 1974 78e 29e 23e 22e 5e (SPP) 1975 8e 28e 5e 6e (SPP) 1976 11e 16e 15e 6e 10e 4e 1  ↑ 12e 4e 3  (SPP) 1977 21e 35e 7e 1 26e 4e (SPP) 1978 26e 14e 22e 3  ↑ 7e 7e 4e 6e 3  (SPP) 1979 13e 96e 10e 4e 5e 21e 7e 1 16e 3  (SPP) 1980 53e 21e 44e 10e 37e 6e (SPP) 1981 102e 40e 16e 4e 27e (SPP) 1982 27e 14e 4e 14e (SPP) 1983 12e 35e 6e 24e 38e 1984 36e 15e 9e 25e 29e 41e 10e 1985 66e 55e 15e 14e 45e  ↑ 6e (SPP) 1986 30e 2  ↑ 17e 7e 15e 1987 1  ↑ 28e 56e 51e

Zoetemelk werd 1e in het bergklassement van de Ronde van Spanje in 1971. In datzelfde jaar werd hij 2e in het bergklassement van de Ronde van Frankrijk, in 1975, 1976 en 1978 werd hij 3e in dat klassement. In het puntenklassement van de Ronde van Frankrijk werd Zoetemelk 3e in 1972, 2e in 1973 en wederom 3e in 1979.

Prijzen

Joop Zoetemelk (2008)

Zoetemelk werd tweemaal gekozen tot Sportman van het jaar, in 1980 en 1985. Hij ontving negenmaal de Gerrit Schulte Trofee voor de beste Nederlandse renner van het jaar. In 2011 ontving hij de Peter Post Carrièreprijs. Voorafgaand aan de start van de Ronde van Frankrijk 2015 in Utrecht kregen Tourwinnaars Jan Janssen en Joop Zoetemelk de belangrijkste Franse nationale onderscheiding, het Legioen van Eer.^[8] Datzelfde jaar werd hij onderscheiden met de Fanny Blankers-Koen Carrièreprijs.