-sel

Het toponiem sel(e) verwijst naar het Oudnederlandse sala^[1] (verwant aan het Nederlands zaal): een hoofdgebouw, centrale woning; uit één ruimte bestaand huisgebouw. Varianten zijn selle, zaal, zele of sale, een voorbeeld hiervan is de naam van de Belgische gemeente Londerzeel.

Zo is Brussel een samenstelling van broek en -sel, wat nog te zien is in de Franse schrijfwijze Bruxelles, en doorklinkt in de oude uitspraak Broekzele. In Nederland is de bekendste Sel: Seleheim, tegenwoordige Zelhem geheten.

Voorbeelden die samengesteld zijn met -sel(e)

Aarsele, Bazel, Beersel, Bekkerzeel, Belsele, Bollezele, Borsele, Broksele, Brussel, Dadizele, Dudzele, Elversele, Gijzenzele, Herzele, Lederzele, Leisele, Londerzeel, Mazenzele, Melsele, Moorsel, Moortsele, Mortsel, Nederokkerzeel, Ochtezele, Oldenzaal, Onkerzele, Oosterzele, Oudezeele, Poesele, Strazele, Steenokkerzeel, Steensel, Sterksel, Strazeele, Vlierzele, Vollezele, Wakkerzeel, Winksele, Winnezele, Zele, Zermezele, Zwevezele

Voorbeelden die samengesteld zijn met sel(e)-

Selehurst (Herbern, Duitsland), Selehurst (Harderwijk), Selhorst-Langenberg (Duitsland), Zelhem

Voorbeelden die niet samengesteld zijn met -sel(e)

Afgeleid van het Germaanse *lauhaz^[2] (loo):

Asselt, Axel of Aksel, Eersel, Eksel, Hulsel, Moorsel, Ossel, Rijkevorsel, Ursel

Overige plaatsen die niet samengesteld zijn met -sel(e)

• Kassel (Frankrijk) en Kessel (Limburg) zijn afgeleid van het Romeinse castellum
• Mussel, Musselkanaal, de Mussel-Aa en Jipsingboermussel zijn gevormd met het woord mussel dat in het Plattdüütsch mossel betekent.
• Texel of Tessel betekent 'het westelijke eiland'^[3]

Voorbeelden die mogelijk samengesteld zijn met -sel(e)

Van veel plaatsnamen is de herkomst (etymologie) niet met zekerheid vast te stellen door het ontbreken van oude vermeldingen of doordat de oude vermeldingen niet eenduidig zijn. Vaak ligt een samenstelling met -sel(e) of -loo het meest voor de hand.

Beesel, Belzele, Doornzele, Dutsel, Eversel, Gorssel, Hunsel, Hupsel, Knegsel, Koersel, Liessel, Meensel, Netersel, Nijnsel, Oensel, Nijverseel, Ramsel, Reusel, Sijsele, Varssel, Viersel, Voormezele, Wilsele, Zoersel

Zie ook

• Toponymie
• Toponiem
• Acht Zaligheden, een streek in Noord-Brabant waarvan de naam gebaseerd is op acht op -sel uitgaande plaatsen.

Bronnen, noten en/of referenties

• (Gys60) Maurits Gysseling, Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland (vóór 1226) (1960). Gearchiveerd op 31 januari 2015.

---

1. sala of seli in het Oudnederlands woordenboek
2. Gys60, p. 626: lauha n. "bosje op hoge zandgrond". Gearchiveerd op 31 augustus 2011.
3. Gys60, p. 956: Germ. tehsla „rechts > westelijk”. Gearchiveerd op 31 maart 2012.