Westerkwartier (gemeente)

Zie voor de gelijknamige landstreek het artikel Westerkwartier (landstreek)

Westerkwartier (Gronings: Westerketier of Westerketaaier) is een gemeente in de Nederlandse provincie Groningen, die op 1 januari 2019 gevormd is uit de gemeenten Grootegast, Leek, Marum en Zuidhorn en een deel van de gemeente Winsum. Het aan Westerkwartier toegevoegde deel van Winsum is het gebied van de in 1990 opgeheven gemeente Ezinge; dit is ruwweg de streek Middag. De nieuwe gemeente, gelegen in de gelijknamige streek Westerkwartier, is met 64.893 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS) de gemeente met de meeste inwoners van de provincie, op de gemeente Groningen na.

Westerkwartier

Gemeente in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie	Groningen (provincie) Groningen
COROP-gebied	Overig-Groningen
Coördinaten	53°13'29,6"NB, 6°21'10,1"OL
Algemeen
Oppervlakte	368,87 km²
- land	362,69 km²
- water	6,18 km²
Inwoners (1 januari 2024)	64.893? (179 inw./km²)
Bestuurs­centrum	Leek
Belangrijke verkeersaders	; Spoorlijn Harlingen - Nieuwe Schans
Politiek
Burgemeester (lijst)	Ard van der Tuuk (PvdA)
Economie
Gemiddeld inkomen (2023)	€ 36.800 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2024)	€ 301.000
WW-uitkeringen (2023)	12 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	9350, 9351, 9363, 9800, 9801, 9860, 9861
Netnummer(s)	0594
CBS-code	1969
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Website	https://www.westerkwartier.nl/
Bevolkingspiramide (2023)
Topografische kaart
Topografische kaart van de gemeente Westerkwartier
Portaal    Nederland

Gemeentehuis van Westerkwartier in Zuidhorn is de vergaderlocatie van de raad.

Gemeentehuis van Westerkwartier in Grootegast.

In het noorden van de gemeente ligt het nationaal landschap Middag-Humsterland, een van de oudste cultuurlandschappen van Noordwest-Europa. Het kenmerkt zich door het goed bewaard gebleven verkavelingspatroon en de vele wierden.

Koos Wiersma, tot 1 januari 2019 burgemeester van de eveneens heringedeelde gemeente De Marne, werd per 1 januari 2019 benoemd tot waarnemend burgemeester van deze fusiegemeente. Hij bleef dit tot de benoeming van burgemeester Ard van der Tuuk per 2 oktober 2019.

Naam

De naam van de gemeente is gelijk aan de streek Westerkwartier. Bij de keuze van de naam zijn daarom weinig discussies gevoerd. De gemeenteraden hebben de naam in 2017 vastgesteld gelijktijdig met het herindelingsontwerp.

Geschiedenis

Het gebied dat de huidige gemeente Westerkwartier beslaat, bestond tot 1990 uit de gemeenten Ezinge, Oldehove, Grijpskerk, Zuidhorn, Aduard, Oldekerk, Grootegast, Marum en Leek. Acht hiervan werden in 1990 samengevoegd tot vier gemeenten: Zuidhorn, Grootegast en de bestaande gemeenten Marum en Leek. Ezinge werd toen samengevoegd met Winsum. Op 1 januari 2019 ontstond de huidige gemeente Westerkwartier. Hiermee is de situatie van de oude landstreek van het Ommeland van Groningen als rechtsgebied weer op de kaart verschenen. Het enige verschil met het verleden is dat destijds ook de gemeente Hoogkerk bij het gebied hoorde. Die gemeente is echter in 1968 opgegaan in de gemeente Groningen.

Kernen

De gemeente bestaat uit 41 dorpen (officiële woonkernen). De grootste daarvan zijn Leek, Zuidhorn, Marum, Tolbert en Grootegast.

Woonplaats (BAG)	Inwoners 2023[1]
Aduard	2.095
Boerakker	810
Briltil	475
De Wilp	1.685
Den Ham	140
Den Horn	710
Doezum	1.200
Enumatil	325
Ezinge	685
Feerwerd	530
Garnwerd	340
Grijpskerk	2.905
Grootegast	3.470
Jonkersvaart	240
Kommerzijl	500
Kornhorn	490
Lauwerzijl	195
Leek	11.970
Lettelbert	145
Lucaswolde	195
Lutjegast	1.105
Marum	6.125
Midwolde	185
Niebert	735
Niehove	130
Niekerk	1.370
Niezijl	435
Noordhorn	1.375
Noordwijk	225
Nuis	650
Oldehove	1.620
Oldekerk	1.565
Oostwold	710
Opende	2.635
Pieterzijl	175
Saaksum	90
Sebaldeburen	585
Tolbert	4.455
Visvliet	270
Zevenhuizen	2.800
Zuidhorn	8.610

Bevolking

Totaal: 62.765 inwoners (bron gemeente Westerkwartier)

• Voormalige gemeente Leek 19.655 inwoners
• Voormalige gemeente Zuidhorn 18.920 inwoners
• Voormalige gemeente Grootegast 12.143 inwoners
• Voormalige gemeente Marum 10.469
• Voormalige gemeente Ezinge 1.578 inwoners

Loop van de bevolking

De gemeente Westerkwartier behoort tot de snelst groeiende gemeenten van Noord-Nederland.

• 1 januari 2019: 63.031 inwoners
• 1 juli 2019: 63.178 inwoners
• 1 januari 2020 63.329 inwoners
• 1 juli 2020: 63.423 inwoners
• 1 januari 2021: 63.660 inwoners
• 1 januari 2022: 64.305 inwoners
• 1 januari 2024: 64.893 inwoners

(Bron: CBS Statline)

Economie

De gemeente Westerkwartier heeft in 2019 ruim 23.991 arbeidsplaatsen en is daarmee de tweede economie in de provincie. Belangrijke sectoren in de gemeente zijn industrie, handel en landbouw. De belangrijkste bedrijventerreinen in de gemeente zijn te vinden in Leek, Marum, Grootegast, Grijpskerk en Noordhorn.

Ontwikkeling aantal banen

• 2015 - 22.330
• 2016 - 22.011
• 2017 - 22.624
• 2018 - 23.292
• 2019 - 23.991
• 2020 - 23.570

Bron: www.destaatvangroningen.nl (2015 tot en met 2017 opgetelde cijfers vier voormalige gemeenten)

Politiek

Gemeenteraad

Zetelverdeling 2022

10

6

4

3

3

3

2

2

10 6 4 3 3 3 2 2 

De 33 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ VZSjabloon:Zetelverdeling/Controle/Afkorting: 10
■ CU: 6
■ GL: 4
■ CDA: 3
■ PvdA: 3
■ SterkSjabloon:Zetelverdeling/Controle/Afkorting: 3
■ VVD: 2
■ D66: 2

De zetelverdelingen sinds 2019 zijn als volgt^[2]:

Gemeenteraad
Partij	2018		2022
	%	33	%	33
VZ Westerkwartier	17,4	6	27,4	10
ChristenUnie	16,5	6	16,6	6
GroenLinks	14,1	5	10,9	4
CDA	15,9	5	10,7	3
PvdA	10,2	4	10,2	3
Sterk Westerkwartier	6,2	2	9,6	3
VVD	9,6	3	6,5	2
D66	5,1	1	5,9	2
50PLUS	3,4	1	2,1	-

Raadsgriffier

• Onno de Vries^[3]

College van B&W

Het college van burgemeester en wethouders bestaat sinds 13 juli 2022 uit:^[4][5]

Burgemeester

• Ard van der Tuuk (PvdA) (sinds 2 oktober 2019): Wettelijke taken; Algemene beleidscoördinatie; Personeel en Organisatie; Dienstverlening; Juridische Zaken; ICT/digitalisering/privacy; Openbare orde en Veiligheid; Lobby en positionering; Internationaal (zustergemeenten); Communicatie

Wethouders

• Hans Haze (VZ Westerkwartier): Woningbouw; Volkshuisvesting; Huisvesting statushouders; Ruimtelijke ordening; Landbouw
• Bert Nederveen (ChristenUnie): Financiën; Grondbeleid; Gemeentelijke vastgoed: beheer en onderhoud; Wmo; Welzijn; Ouderen; Plattelandsbeleid, natuur en Landschap; Dierenwelzijn
• Bé Schollema (GroenLinks/PvdA): Duurzaamheid: Energietransitie, Klimaatadaptatie; Waterketen; Gaswinning en aardbevingen; Milieu/ afval; Jeugd; Onderwijs en onderwijshuisvesting; Bibliotheken; Laaggeletterdheid; Leerlingenvervoer; Kunst en Cultuur
• Richard Lamberst (VZ Westerkwartier): Economische Zaken; Recreatie en Toerisme; Werk en Inkomen; Arbeidsmarkt en werkgelegenheid; Participatiewet; Armoedebeleid
• Harry Stomphorst (Sterk Westerkwartier): Beheer openbare ruimte; Vergunningen, Toezicht en Handhaving; Infrastructuur en verkeer; Sport, inclusief sportvastgoed; Gezondheid; Publiek vervoer

Gemeentesecretaris

• Ruud Kleijnen

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
Noardeast-Fryslân Noardeast-Fryslân (Fr)		Het Hogeland Het Hogeland
Achtkarspelen Achtkarspelen (Fr)				Groningen Groningen
Smallingerland Smallingerland (Fr)		Opsterland Opsterland (Fr)		Noordenveld Noordenveld (Dr)

Zie ook

• Lijst van rijksmonumenten in Westerkwartier
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Westerkwartier
• Lijst van oorlogsmonumenten in Westerkwartier
• Lijst van beelden in Westerkwartier

Bronnen

• Website van de gemeente
• Uitslagen verkiezingen - Westerkwartier.nl