Smallingerland

Smallingerland (uitspraak^ⓘ) (Fries: Smellingerlân (uitspraak^ⓘ)) is een gemeente in het oosten van de Nederlandse provincie Friesland met als hoofdplaats Drachten. De gemeente telde 56.661 inwoners op 22 november 2024 en heeft een oppervlakte van 126,18 km². Er zijn 26.241 woningen (2023, Bron: CBS) in de gemeente Smallingerland.

Smallingerland

Gemeente in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie	Friesland Friesland
Coördinaten	53° 10′ NB, 6° 10′ OL
Algemeen
Oppervlakte	126,17 km²
- land	117,31 km²
- water	8,86 km²
Inwoners (22 november 2024)	56.661? (483 inw./km²)
Bestuurs­centrum	Drachten
Belangrijke verkeersaders
Politiek
Burgemeester (lijst)	Fred Veenstra (CDA)[1]
Zetels Gemeenteraad CDA ChristenUnie PvdA SP ELP Smallingerlands Belang VVD GroenLinks D66 FNP Sociaal Lokaal Smallingerland	31 4 5 3 3 4 2 3 2 2 1 2
Economie
Gemiddeld inkomen (2023)	€ 34.600 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2024)	€ 287.000
WW-uitkeringen (2023)	15 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	8497, 9201 - 9223
Netnummer(s)	0512, 0566
CBS-code	0090
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Amsterdamse code	10405
Website	smallingerland.nl
Bevolkingspiramide (2023)
Portaal    Nederland

Topografische gemeentekaart van Smallingerland, september 2023

Naam en geschiedenis

De gemeente Smallingerland ontleent haar naam aan Smalle Ee, een meer in het midden van de gemeente. De gemeente wordt als het ware in tweeën gedeeld door meren die de uitloper zijn van de rivier De Drait. Eerst krijgen we de Smalle Ee (ook Smalle Eesterzanding genoemd), dan vervolgens de Monnike Ee, Wijde Ee en iets verder op de Kromme Ee. Ook naar het water Smalle Ee is een klein dorp ten zuidwesten van Drachten vernoemd, waar vroeger tot 1586 een klooster heeft gestaan. Het dorp Smalle-Ee was tot omstreeks 1625 de hoofdplaats van de grietenij (gemeente), waarna Oudega het werd. Maar tot circa 1667 werd nog beurtelings rechtgesproken in Smalle Ee en Oudega. Oudega bleef de hoofdplaats tot 1816, daarna heeft Opeinde die functie even overgenomen tot 1823 toen Drachten de hoofdplaats werd. De plaats Drachten is een samenvloeiing van twee kleine boerendorpen, Noorder- en Zuider Drachten.

Kernen

De gemeente Smallingerland telt veertien officiële kernen. De hoofdplaats is Drachten en is verreweg de grootste plaats binnen de gemeente Smallingerland. De Nederlandse namen zijn de officiële, met uitzondering van De Tike. De plaatsnaamborden van de dorpen zijn tweetalig, in het Nederlands en in het Fries.

Dorpen

Aantal inwoners per woonkern per 2023.

Nederlandse naam	Friese naam	Inwoners
Drachten	Drachten	44.990
Boornbergum	Boarnburgum	1.835
Opeinde	De Pein	1.730
Oudega	Aldegea	1.670
Drachtstercompagnie	Drachtsterkompenije	1.525
Rottevalle	De Rottefalle	1.410
Houtigehage	De Houtigehage	925
De Wilgen	De Wylgen	670
Nijega	Nyegea	490
De Tike (of Tieke)	De Tike	350
De Veenhoop	De Feanhoop	260
Kortehemmen	Koartehimmen	145
Goëngahuizen	Goaiïngahuzen	55
Smalle Ee	Smelle Ie	45

Bron: Gemeente Smallingerland/CBS

Buurtschappen

Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen:

Buitenstverlaat (Bûtenstfallaat) De Gaasten (De Geasten) De Kooi (De Koai) Egbertsgaasten (Eibertsgeasten) Luchtenveld (Luchtenfjild) Middelburen (Middelbuorren) Noorderend (Noarderein)

Opperburen (Opperbuorren) Scheiding (De Skieding) Siteburen (Sitebuorren/Sytebuorren) Uiteinde (Utein) Wierren Zandburen (Sânbuorren) Zuidereind (It Súd)

Bevolkingsgroei

De gemeente Smallingerland is tot 2012 voortdurend gegroeid. In 2013 is er voor het eerst sprake van een kleine teruggang. Later trok de bevolkingsgroei weer aan en is Smallingerland na Leeuwarden de snelst groeiende gemeente van Friesland.

• 1960 - 25.730
• 1970 - 38.627
• 1980 - 48.472
• 1990 - 50.229
• 2000 - 52.437
• 2010 - 55.271
• 2011 - 55.436
• 2012 - 55.456
• 2013 - 55.454
• 2019 - 55.939
• 2022 - 55.863
• 2024 - 56.654
• 2025 - 57.215

Bron: CBS Statline

Millennium Gemeente

Smallingerland is de eerste Friese Millennium Gemeente.

Politiek

Huidige zetelverdeling gemeenteraad

           

De 31 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ CU: 5
■ CDA: 4
■ ELP: 4
■ PvdA: 3
■ SP: 3
■ VVD: 3
■ Smallingerlands Belang: 2
■ GL: 2
■ D66: 2
■ Sociaal Lokaal Smallingerland: 2
■ FNP: 1

De gemeenteraad van Smallingerland bestaat uit 31 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1994:

Partij	1990	1994	1998	2002	2006	2010	2014	2018	2022
CDA	10	7	8	8	7	6	5	4	5[a]
ChristenUnie[b]	-	-	-	3	4	4	5	4	5
PvdA	11	7	8	7	11	7	6	4	4[c]
SP	-	-	2	2	3	2	4	2	3
ELP	-	-	-	-	-	-	3	7[d]	3[e]
Smallingerlands Belang	-	-	-	-	1	2	2	3[d]	3[e]
VVD	3	3	3	3	2	4	2	2	3
GroenLinks	2	3	3	2	1	2	1	2	2
D66	2	3	1	1	-	1	2	2	2
FNP	1	1	1	1	1	2	1	1	1
Gemeentebelangen Smallingerland	-	4	2	4	1	1	-	-	-
RPF	1	2	2	[b]	-	-	-	-	-
GPV	1	1	1	[b]	-	-	-	-	-
Totaal	31	31	31	31	31	31	31	31	31

*2022-2026: Raadslid van Smallingerlands Belang heeft zich aangesloten bij de ELP.

Geboren in Smallingerland

• Johanna Eekman (1897-1960), verzetsstrijder
• Leo Elfers (1946-2023), politicus
• Anthonie Wurth (26 mei 1967), judoka
• Henco de Berg (10 december 1967), organist en componist
• Matthijn Buwalda (6 september 1983), Nederlandse zanger en songwriter

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
Leeuwarden Leeuwarden		Tietjerksteradeel Tietjerksteradeel Achtkarspelen Achtkarspelen
Heerenveen Heerenveen				Westerkwartier Westerkwartier (Gr)
		Opsterland Opsterland