Neonicotinoïde

Neonicotinoïden (ook wel "neonics" genoemd)^[1][2] zijn een groep neuro-actieve insecticides die chemisch verwant zijn met nicotine. De producten werden in de jaren 80 door Shell, en in de jaren 90 door Bayer ontwikkeld. De groep neonicotinoïden omvat acetamiprid, clothianidine, imidacloprid, nitenpyram, nithiazine, thiacloprid en thiamethoxam. Imidacloprid is een veelgebruikt insecticide.

Uitgebreid en wereldwijd wetenschappelijk onderzoek wees in 2015 op de negatieve effecten van deze stoffen op het milieu, en met name de bijenpopulatie.^[3][4][5][6] Intussen zijn ook de dodelijke effecten aangetoond voor waterinsecten,^[7] vogels^[8][9] en, in Japan, vissen.^[10]

Vanaf einde 2018 geldt in de Europese Unie een verbod op het gebruik van imidacloprid, clothianidin en thiamethoxam, waarvoor sinds 2013 al beperkingen gelden. Gebruik in kassen blijft toegestaan.^[11] Het verbod, gestemd op 27 april 2018, werd verwelkomd door natuurbeschermers, maar betreurd door landbouwers, met name de bietentelers.^[1][2]

Onderzoek in Zwitserland gepubliceerd in 'Environemental Health' (2022) heeft resten van neonicotiden aangetoond in hersenen, bloed en urine van Zwitserse kinderen tussen 3 en 18 jaar (gem 8 jaar) ^[12]

Ook bij de teelt van oliehoudende zaden, zoals koolzaad, zou door het verbod op de neonicotinoïde-coating van zaaizaad netto meer andere insecticide nodig zijn.^[13]

1. Europa verbiedt "bijenkillers", maar oogst daarmee ook kritiek. vrtnws.be (27 april 2018). Geraadpleegd op 28 april 2018.
2. Europese Unie verbiedt pesticide die bijen doodt, België vraagt uitzondering. hln.be (27 april 2018). Geraadpleegd op 28 april 2018.
3. (en) Worldwide Integrated Assessment of the Impact of Systemic Pesticides on Biodiversity and Ecosystems (WIA) (januari 2015). Geraadpleegd op 28 april 2018.
4. (en) Ecosystem services, agriculture and neonicotinoids. EASAC (april 2015). Geraadpleegd op 28 april 2018.
5. T. Blaquère, G. Smagghe, K. van Gestel, V. Mommaerts, Neonicotinoïden en Fipronil en sterfte van bijen en bijenvolken?. wur.nl (februari 2012). Geraadpleegd op 28 april 2018.
6. (en) PUBLICATIE VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD nr. 9241-Beoordeling van de effecten van neonicotinoïden en fipronil op de biodiversiteit en gezondheid. kul.be (1 juni 2016). Geraadpleegd op 28 april 2018.
7. (en) Tessa C. Van Dijk e.a., Macro-Invertebrate Decline in Surface Water Polluted with Imidacloprid. PLOS ONE (1 mei 2013). Geraadpleegd op 4 november 2019.
8. (en) C.A. Hallmann e.a., Declines in insectivorous birds are associated with high neonicotinoid concentrations. Nature (9 juli 2014). Geraadpleegd op 4 november 2019.
9. (en) Molenaar, Elke, Viechtbauer, Wolfgang, van de Crommenacker, Janske, Kingma, Sjouke A. (2024-10). Neonicotinoids Impact All Aspects of Bird Life: A Meta‐Analysis. Ecology Letters 27 (10). ISSN:1461-023X. DOI:10.1111/ele.14534.
10. (en) Fishery collapse ‘confirms Silent Spring pesticide prophecy'. The Guardian (31 oktober 2019). Geraadpleegd op 4 november 2019.
11. Lidstaten stemmen voor EU-verbod op bijengif (27 april 2018). Geraadpleegd op 28 april 2018.
12. (en) Bernard, Laubscher, Multiple neonicotinoids in children’s cerebro-spinal fluid, plasma, and urine. Environmental Health. Springer Nature (10 januari 2022). Geraadpleegd op 29 januari 2022.
13. Jan Engwerda, Verbod neonicotinoïden strop voor koolzaadteelt. Misset Uitgeverij B.V. (22 oktober 2015). Geraadpleegd op 24 oktober 2019.

^[1]

Bronnen, noten en/of referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Neonicotinoid op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

---