राणा

राणा हिन्दू धर्मावलम्बी राजपुत र क्षेत्रीहरूको थर हो। राणा खासमा एक राजपुत उपाधि हो । कुँवरमाथि राणा उपाधि धारण गरी राणा वंश स्थापना गर्ने जंगबहादुर राणा (वीरनरसिंह कुँवर) पहिलो नेपाली राणा वंशज हुन्। यी राणा क्षेत्रीहरू वत्स गोत्रका हुन् भने मेवाडका राणाहरू वैशमपायन गोत्रका हुन् ।

भीम सिंह राणा, उदयपुरका राणा (राजा)

प्रथम राणा प्रधानमन्त्री जङ्ग बहादुर राणा, कास्की तथा लम्जुङ्गका राणा (राजा)

शब्द

राणाको अर्थ सार्वभौम राजा मानिएको छ । तर मेवाड राज्यका राणाहरूले राणा उपाधिलाई राज्यको संरक्षक (Royal Custodian) का रूपमा मान्दै आएका छन् । भारतीय राजपुत समाजमा राणा उपाधि सर्वाधिक उच्चतम् मानिएको छ । राजाझैं राणाकी श्रीमतीलाई पनि रानी नै भनिन्छ । राणाका बन्धु शब्दहरू रावल, राव, राय, राई, राजा, राया, आदि हुन् । यी सबैको अर्थ एउटै हुन्छ ।

राणा उपाधि प्रथम चोटि राणा हम्मीर सिंह (१३२६-१३६४)ले लिएका थिए । उनले आफ्ना पूर्वजको रावल उपाधि त्यागी राणा उपाधि लिएका थिए ।

मेवाडका राणा

महाराणा प्रताप (राजा रवि वर्मा द्वारा चित्रित)

• राणा हम्मीर सिंह (1326-1364)
• राणा क्षेत्र सिंह (1364-1382)
• राणा लखा (1382-1421)
• राणा मोकल (1421-1433)
• राणा कुम्भ (1433-1468)
• राणा उदय सिंह (1468-1473)
• राणा रैमाल (1473-1509)
• राणा साङ्गा (संग्राम सिंह) (1509-1527)
• राणा रतन सिंह (1527-1531)
• राणा विक्रमादित्य सिंह (1531-1537)
• राणा उदय सिंह द्वितीय (1537-1572)
• महाराणा प्रताप सिंह (1572-1596)
• राणा अमर सिंह (1596-1607)
• राणा सुग्र (1607-1615)
• राणा करण (1620-1628)
• राणा जगत सिंह (1628-1652)
• राणा राज सिंह (1652-1680)
• राणा जय सिंह (1680-1699)
• राणा अमर सिंह द्वितीय (1699-1711)
• राणा संग्राम सिंह द्वितीय (1711-1734)
• राणा जगत सिंह द्वितीय (1734-1752)
• राणा प्रताप सिंह द्वितीय (1752-1754)
• राणा राज सिंह द्वितीय (1754-1761)
• राणा अरि सिंह (1761-1771)
• राणा हम्मीर द्वितीय (1771-1777)
• महाराणा भीम सिंह (1777-1828)
• महाराणा जवान सिंह (1828-1838)
• महाराणा सरदार सिंह (1838-1842)
• महाराणा सरूप सिंह (1842-1861)
• महाराणा शम्भू (1861-1874)
• महाराणा सुज्जन सिंह (1874-1884)
• महाराणा फतेह सिंह (1884-1930)
• महाराणा भूपाल सिंह (1930-1955).
• महाराणा भागवत सिंह (1955-1985)
• महाराणा महेन्द्र सिंह (1984 - )
• महाराणा अरविन्द सिंह (वर्तमान राणा)

नेपालको राणाहरू प्रधानमन्त्री

• जंगबहादुर राणा
• रणोद्दिप सिँह बहादुर राणा
• वीर शमशेर जङ्गबहादुर राणा
• देव शमशेर जङ्गबहादुर राणा
• चन्द्र शमशेर जङ्गबहादुर राणा
• भिम शमशेर जङ्गबहादुर राणा
• जुद्ध शमशेर जंगबहादुर राणा
• पद्म शमशेर जङ्गबहादुर राणा
• मोहन शमशेर जङ्गबहादुर राणा
• सुवर्ण शमशेर राणा

पूर्वज

यिनीहरूको पूर्वज कुँवरहरू हुन्। आजका राणाहरूको पुर्ख्यौली ३ दाजुभाइ बालनरसिंह कुँवर, बलराम कुँवर र रेवन्त कुँवरमा पुग्दछ। जंगबहादुर राणाले सत्तामा आउनासाथ धारण गरेको वा पाएको उपाधि राणालाई थर बनाइयो। त्यसरी कुँवरबाट राणा अलग्गिएका हुन्।^[1]

संख्या

राणाहरू नेपालमा निम्नसङ्ख्यक छन् । उनीहरूको बसोबास काठमाण्डौ उपत्यकामा विशेष छ ।

वर्तमानमा "राणा" थर लेख्ने को को

राणा थर लेख्ने राजपुत मात्र नभएर वैश्य र थारुहरू पनि भेटिन्छन । यसैकारण थरले सम्पूर्ण परिचय खुल्दैन । हेरौ तालिका र बुझौ वास्तविकता के के छ हाम्रो समाजमा

क्रम -स	पूर्खाको थर	बर्तमानमा लेख्ने गरेको थर	गोत्र	बसोबास	कुलदेवता	पहिचान	कैफियत
१	रावल	राणा	वैशमपायान	भारतको मेवाड	------?	राजपुत /ठाकुर	राजपुत
२	----?	राणा	भारद्वाज	उत्तराखण्ड जागेश्वर	दण्डश्वर महादेव	राजपुत /ठाकुर	राजपुत
३	कुँवर	राणा	वत्स	काठमाण्डौ / नेपालगञ्ज	--------?	क्षत्री राणा महाराज	-------?
४	राना	राणा	धनन्जय	डोटी /बैतडी /कैलाली	खडायत	वैश्य	क्षत्री खस
५	राना	राणा	----- ?	भारतको उत्तरप्रदेश	------?	वैश्य/थारु	थारु

राणाले मान्ने विशेष पर्वहरू

स्रोत

1. http://www.royalark.net/Nepal/lamb2.htm

यो पनि हेर्नुहोला

• थापा
• पाण्डे
• जुम्ला
• रैका राजवंश