Luxembörgs
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
t Luxembörgs (aigen noam: Lëtzebuergesch, IPA: [ˈlətsəbuɐjəʃ]) is n Middelduutse toal dij veurnoamelk sproken wordt ien t Groothaartogdom Luxembörg. Doarnoast wordt t ook nog sproken ien Belgie rond Sankt-Vith (Zënt-Vaït) en rond Oarlen (Arel), ien n leutje dail van Duutslaand ien t westelke Aifel, rond Bitbörg (Béibreg), ien n stukje van Fraankriek ien t noorden van Lotheerns, rond Thionville (Diddenuewen) en immigraantengemainschoppen ien nije wereld.
Luxembörgs is n Mouzelfraankisch (Duuts) dialekt, dat deur de ienheemse bevôlken van t Groothaartogdom Luxembörg ien t doagelks leven broekt wordt en deur n groot dail van de boetenlaanders ien Luxembörg verstoan wordt, t is dan ook de hoestoal van tachteg perzìnt van de Luxembörgse bevôlken. t Luxembörgs wordt in totoal sproken deur sikkom 300.000 mìnsken.
Deur de slechte herinnerns aan de Duutse bezètten ien Twijde Wereldkraig vinden veul Luxembörgers t nait zo pretteg as boetenlaanders heur omgaangstoal n Duuts dialekt nuimen. Zee stoan der op dat Luxembörgs as n apaarte toal zain worden mout. Nou binnen de verschillen mit t Hoogduuts ienderdoad zo groot dat aine dij allìnd Hoogduuts kìn (grode) muite het om t Luxembörgs tou verstoan. Aan de aandere kaant binnen de verschillen tussen Luxembörgs en Hoogduuts minder groot as tuzzen bieveurbeeld t Nederlaands (Nederduuts) en Duuts (Hoogduuts).
t Luxembörgs is n Middelduutse en doarmit ook Hoogduutse variëteit van Fraankische stam. Om t tou onderschaiden van aandere Fraankische variëteiten wordt t deur toalkundegen wel 'Mouzelfraankisch' nuimd.
| LUXEMBÖRGS | GRÖNNEGS |
|---|---|
| moien | moi (bie t ontvaangst) |
| äddi | moi (bie t vortgoan) |
| wann ech gelift | aseblieft |
| merci | bedaankt |
| Lëtzebuerg | Luxembörg |
| jo | joa |
| neen | nee |
| FRAANS | LUXEMBÖRGS | GRÖNNEGS |
|---|---|---|
| billet | Billjee | koartje |
| saucisse | Zossiss | worst(je) |
| prison | Prisong | gevaangenis |
| valise | Wallis | kovver |
| pompiers | Pompjeeën | braandweer |
| merci beaucoup | villmools merci | haartelk bedaankt |
| Indo-europeeske talen > germaanske talen > | ||
| noordgermaanske talen: | westgermaanske talen: | oustgermaanske talen: |
| däänsk | färöösk | noorsk | norn* | sweedsk | yslandsk | afrikaansk | düütsk | engelsk | freesk | jiddisj | limbörgsk | luxembörgsk | neaderlandsk | sassisk | skotsk | wilmesauersk** | burgondisk* | gotisk* | vandaalsk* | krimgotisk* |
| * = uutstorven taal ** = mid uutstarven bedreigd | ||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
