Dit is n Grönnegse toalwiezer op Wikipedie. t Is bedould om de Grönnegse toal te beschrieven en zo sprekers en nait-sprekers de Grönnegse toal zain te lôten en eventuweel heur dijent de leren. Dingen dij man hier vinden kin binnen woordenliesten, grammoatiek, oetsproak, spèllen en zegswiezen.
Info veurof
Der besteyt ouk een artikel "Grunnegs" mid meyr informaty op dit underwarp
t Grönnegs is de dialektgroep dij proat wordt ien pervìnzie Grönnen en de grìnsgebieden mit Drìnt en Fraislaand. t Bestaait oet meerdere dialekten, woardeur nait overaal t zölfde Grönnegs proat wordt. Om toch alle Grunnegse dialekten heur stee te geven, worden dialektverschillen in dit woordenbouk goud vermeld.
Hieronder stoan de Grönnegse dialekten van west noar oost tou. Doarachter staait roegweegs t toalgebied en doarachter tuzzen hoakjes de kode dij broekt wordt om t dialekt aan te geven.
- Pompsters, ien t Fraise dörp De Pomp (KPM)
- Westerkwartaars, aan zuudwestkaant van t Raitdaip (WEK)
- Hoogelaandsters, op Hoogelaand (HGL)
- Stadjeders, ien Stad en Hoaren (STD)
- Noordvelds, ien de kop van Drìnt (NVL)
- Oldambtsters, ien oostelk Fivelgo, noordelk Oldambt en Bennewold en der om tou (OLD)
- Veenkolonioals, ien de Veenkelonien en om en bie Winschoot (VEK)
- Westerwolds, om en bie de dörpen Troapel, Zèlng en Onstwedde (WEV)
Oetsproak
- Der besteyt ouk een artikel "Grunnegs (oetsproak)" mid meyr informaty op dit underwarp
Ien t Grunnegs worden letters over t aalgemain net zo oetsproken as ien t Nederlaands. Dochs binnen der wel n aantel letters dij aans oetsproken worden. Zinnen worden voak wel hail aans oetsproken, deurdat Grunnegers voak hail vlot proaten. Der wordt voak zègd dat t Grunnegs zo schreven wordt as dat t oetsproken wordt, môr as man perzies schrieven gaait as dat man proat, den krigst veurbeelden as dit:
Veurbeeld 1
- Schriefwieze: "Dat het hai aiglieks nait doan," zegt zien bruier
- Oetsproak: Daddedde ailieks naaidoan, sètsien bröjr
Veurbeeld 2
- Schriefwieze: Woarom schriefst doe heur nait woar of t is?"
- Oetsproak: Woarem ssriefstoeweur naait woaroftis?
Veurbeeld 3
- Schriefwieze: Dij kerel staait doar nou al doagen laank te wachten
- Oetsproak: Dij kirrol staaitoar nouwaal doakhnglaank twach n
Veurbeeld 4
- Schriefwieze: Maggen joe doar nait in?
- Oetsproak: Makhngjoe doarnaaidin?
De ö is de i in de Nederlaandse oetsproak van "shirt". De kombinoatsie kh is de Duutse g. De kombinoatsie oa is de oo ien "oor". Zai t heufdartikel veur meer informoatsie.
Spèllen
- Der besteyt ouk een artikel "Grunnegs (spèllen)" mid meyr informaty op dit underwarp
Veur t Grunnegs bestaait gain vaaste spèllen en t is nait standerdiseerd. Der is wel n veurkeursspèllen dij ien elk dialekt as standerd zain wordt, môr nait aaltieds broekt wordt, omreden der nait veul weet van is. Zai t heufdartikel veur meer informoatsie over de spèllen van t Grunnegs.
Grammoatiek
- Der besteyt ouk een artikel "Grunnegs (grammoatiek)" mid meyr informaty op dit underwarp
De grammoatiek van t Grunnegs verschilt ien veul zoaken van dij van t Nederlaands. t Is zowel verwaant aan dijent van t Frais en Leegsaksisch, wat perzies dudelk môkt wat t Grunnegs is, Friso-Saksisch.
Biezundere woorden
- Der besteyt ouk een artikel "Grunnegs (biezundere woorden)" mid meyr informaty op dit underwarp
Ien t Grunnegs bestoan der n aantel woorden woarvan t gebroek of de betaikenis ôfwiekt van de Nederlaandse. Dizze woorden worden ien t heufdartikel beschreven.
Woorden noar kategorie
- Der besteyt ouk een artikel "Grunnegs (kategorie)" mid meyr informaty op dit underwarp
Man kin noast t zuiken op letters, ook zuiken op kategorie. Hier stoan aalmoal woorden biemekoar dij wat mit n bepoald onderwaarp te doun hebben.
Algemaine woorden
Ien dizze seksie kin man zuiken op letter:
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z
| Grunnegs | Nederlaands |
| Kavort | envelop |
| Keroazie | moed (EN: courage) |
| Kippen | kantelen |
| Klaaien/graimen | morsen |
| Klontje | kandijbrok |
| Kloed(e) | klont/dik persoon (negatief) |
| Knipnoagels | hete kolen |
| Knuppen | knopen |
| Koare | kruiwagen |
| Konstelloatsie | sterrenbeeld (EN: constellation) |
| Kopstubber | ragebol |
| Kou/boekou | koe |
| Krep | onkruid |
| Kroagbonk | sleutelbeen |
| Krödde | onkruid |
| Kruudoorns | kruisbessen |
| Kullen | mislukken |
| Kwedeln, reuteln, proatjen | kletsen |
| Leeg | laag |
| Lief | lichaam/buik |
| Liek | gelijk, zoals, recht, evenwijdig |
| Liepen | huilen (zn) |
| Liggoam | lichaam |
| Loek | Lübeck |
| Loeren | kijken (negatief) |
| Loophek | babybox |
| Loos | slim (negatief) |
| Loug/dörp | dorp |
| Meer | merrie |
| Mieren | zeuren |
| Miezer, miegel | motregen |
| Min | slecht |
| Minne | moe |
| Mis | mis/mesthoop |
| Mishottjen | mislukken |
| Mizze | miskraam |
| Moaden | paren |
| Moor | moeras |
| Mous | boerenkool |
| Mug | vlieg |
| Neevie | mug |
| Nikken | begroeten |
| Noaber/nijber/naiber | buurman/naaste |
| Noaberschop/noaberskop | buurt |
| Noaberske (zn) | buurvrouw |
| Noaberske (bw) | naburige |
| Nust/bèr(re) | bed |
| Oate | vader (verouderd) |
| Omstebeurten | om de beurt |
| Oetzied/uutzied | opzij |
| Opoe | oma |
| Oust | knoest |
| Over | via (ik gaai over Veendam noar Stad tou) |
| Paart | deel |
| Pafken | roken |
| Peerd | paard |
| Peperwörrel | Mierikswortel |
| Peut(e)/pudde/put(te) | put |
| Pikken | kleven |
| Pitten/sloapen/pomen | slapen |
| Plaze | verwaand persoon |
| Plof/ploffiets(e)/plovvert | brommer |
| Poezen | hard blazen |
| Pool | muts, pet |
| Puut/pude/pute | (plastic) zak |
| Raaimen | rijmen |
| Raimen/riemen/klaaien | morsen |
| Raaive | gereedschap |
| Reren/schraaien/blèren | huilen (ww) |
| Riepe | stoep |
| Rieten | trekken |
| Rijer | kantonrechter |
| Saus | saus, latex verf |
| Sauzen | verven (latex) |
| Schienvat | zaklantaarn |
| Schoet | schort |
| Schuddeldouk | vaatdoek |
| Schosstain/schösstain | schoorsteen |
| Schotjen | slenteren |
| Schovvel | onkruidspade |
| Sikkom/sikkem | bijna/ongeveer, zomaar/toch nog even |
| Slaif | soeplepel (niet pollepel) |
| Slicht/schel | scheef |
| Slim | erg |
| Slik | snoep |
| Sloek | keel |
| Smok | zoen |
| Snappen | begrijpen, happen, zwiepen (bv. van een flexibele stok) |
| Snoarske | schoonzus |
| Snits | winst |
| Snoetjeknovveln | zoenen/vrijen |
| Snok | de hik |
| Soezen | zeuren |
| Spaigelploat(e) | cd |
| Stain | steen/pit (van een vrucht) |
| Steekruif | koolraap |
| Stiefels | laarzen/schoenen |
| Stoer | moeilijk |
| Stranpel | boomstronk |
| Strupen | omhoog doen (bv. rolgardienen of maauwen), strikken |
| Taauwkevlais | rollade |
| Vernaggeln/diggeln | vernielen |
| Veurtieds | van tevoren |
| Visker | visser (hobbie) |
| Viskerman | visser (beroeps) |
| Vlod, vloud | vloed |
| Vlod | vlooi |
| Vlodde | kwakje |
| Vlödde, room | room |
| Voaie | lief klein kereltje (OLD), vader (WEK) |
| Volle/ vaile | dweil |
| Vot | weg |
| Waalske bonen | tuinboon |
| Wakken, haauwen, pruigeln | slaan |
| Weerglas | barrometer |
| Wicht | meisje |
| Wied | ver |
| Wizze (bw) | zeker |
| Wizze (zn) | zwangerschap |
| Zedel | folder |
| Zeup | borrel |
| Zoepen (ww) | drinken |
| Zoepen (zn) | karnemelk |
| Zoepenbrij | karnemelkse pap |
| Zok heugen | zich herinneren |
| Zuneg | zuinig; nauwelijks |
Waarkwoorden
- Der besteyt ouk een artikel "Grunnegs (waarkwoorden)" mid meyr informaty op dit underwarp
Ien t Grunnegs worden waarkwoorden nait aaltieds zo vervougd as ien t Nederlaands. Doarom worden vervougens van waarkwoorden hier geven.
Geogroafie
- Der besteyt ouk een artikel "Grunnegs (geogroafisch)" mid meyr informaty op dit underwarp
Onder dit kopke kin man lezen hou bepoalde ploatsnoamen, landen en gebieden ien t Grunnegs nuimd worden. Dizzent worden aanders nait aaltieds broekt en worden den gewoon vervongen deur de aaigense benoamen van dat gebied of de Nederlaandse noam.
Zegswiezen
- Der besteyt ouk een artikel "Grunnegs (zegswiezen)" mid meyr informaty op dit underwarp
Ien t Grunnegs bestoan n hail ìnde zegswiezen dij ôfwieken van t Nederlaands. Ook n hail ìnde wieken ôf van t Leegsaksisch, woardeur de maiste zegswiezen typisch Grunnegs binnen. Ien t Grunnegs Nederlaands worden dizze zegswiezen sums letterlieks vertoald, woardeur der wel ais misverstanden ontstoan.
Westerwôlds
- Der besteyt ouk een artikel "Grunnegs (Westerwoolds)" mid meyr informaty op dit underwarp
t Westerwôlds nemt n biezunder stee binnen t Grönnegs toalgebied ien. Doarom wordt der binnen dizze toalwieze ook n apaarte ziede aan dit dialekt besteed.
Westerkertaaiers
- Der besteyt ouk een artikel "Grunnegs (Westerkertiers)" mid meyr informaty op dit underwarp
Ook t Westerkertaaiers nemt n biezunder stee binnen t Grönnegs toalgebied ien. Doarom wordt der binnen dizze toalwieze ook n apaarte ziede aan dit dialekt besteed.
Aander woordenbouken en -liesten op droad
- Sillius Groningana
- Popko Groninger Woordenboek
- Familie de Groot - Gronings-Nederlands
- Siemon Reker - Groningsonline.nl
| Grönnegse toalwiezer |  |
|---|---|
|
Oetsproak · Spèllen · Grammoatiek · Biezundere woorden · Woorden noar kategorie · Waarkwoorden · Geogroafische noamen · Zegswiezen A · B · C · D · E · F · G · H · I · J · K · L · M · N · O · P · Q · R · S · T · U · V · W · X · Y · Z |
| De taalwiezers en et woordenbook |  | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
