Tupai

Tupai (Jawi: ‏توڤاي‎‎) atau bajing (Jawi: ‏باجيڠ‎‎) ialah sejenis rodensia bersaiz kecil atau sedang dengan ekor berbulu dalam keluarga Sciuridae yang ditemukan di benua-benua Amerika, Eurasia dan Afrika.^[1] Banyak spesies tupai hinggap di pokok-pokok. Walau bagaimanapun, ada juga tupai tanah termasuk tupai belang dan spesies-spesies Cynomys.^[2]

Tupai Julat zaman: Eosen Akhir – Kini PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Bermacam ahli keluarga Sciuridae Callosciurus prevostii Eutamias sibiricus Tamiasciurus hudsonicus Sciurus niger Urocitellus columbianus Paraxerus cepapi Geosciurus inauris Marmota sp. Cynomys ludovicianus
Pengelasan saintifik
Domain:	Eukaryota
Alam:	Haiwan
Filum:	Chordata
Kelas:	Mammalia
Order:	Rodentia
Suborder:	Sciuromorpha
Keluarga:	Sciuridae Fischer de Waldheim, 1817
Genus jenis
Sciurus Linnaeus, 1758
Subkeluarga dan suku
Subkeluarga Ratufinae Subkeluarga Sciurillinae Subkeluarga Sciurinae Suku Sciurini Suku Pteromyini Subkeluarga Callosciurinae Suku Callosciurini Suku Funambulini Subkeluarga Xerinae Suku Xerini Suku Protoxerini Suku Marmotini

Fosil-fosil tupai yang terawal diketahui wujud sejak zaman Eosen, dan antara keluarga rodensia hidup yang lain, tupai paling berkait rapat dengan beaver gunung dan tikus tidur.^{[perlu rujukan]}

Ciri-ciri

Badan tupai lonjong, kaki belakangnya lebih panjang daripada kaki depannya yang memegang benda seperti tangan.^[1] Kukunya yang tajam menjadikan cengkamannya sangat kuat pada daun atau dahan kayu yang ia hinggap. Tupai mampu bergerak pantas dan laju dengan melompat dari satu dahan ke dahan lain dalam pokok atau dari bahagian atas ke bahagian bawah dengan imbangan kaki dan ekornya.

Ia mempunyai sepasang gigi kacip di depan yang tajam seperti pahat.^[3] Ia mampu menggigit dengan pantas untuk menebuk kulit buah-buahan malahan kulit atau batang pokok.

Tabiat

Tupai ialah mamalia yang bersosial dan bermasyarakat di mana tupai jantan dan betina tinggal di dalam sarang bersama dan kemudian melahirkan anak. Sarang tupai terdiri daripada ranting-ranting dan daun-daun kayu yang dibuat di kawasan agak tinggi dan selamat daripada ancaman musuh seperti ular dan burung pemangsa. Tupai biasanya mengeluarkan bunyi yang nyaring untuk berkomunikasi dengan kumpulan atau ahli keluarganya apabila mereka mencari makanan atau diganggu oleh musuh.

Taksonomi

Nama keluarga Sciuridae diberikan daripada genus Sciurus; nama genus itu pula adalah perkataan yang membawa maksud "tupai" dalam bahasa Latin dijejak daripada daripada kata-kata bahasa Yunani Purba σκία skia "bayang" dan ουρά ourá "ekor".^[4]

Senarai

• Dasar dan incertae sedis Sciuridae (semuanya fosil)
  • Hesperopetes
  • Kherem
  • Lagrivea
  • Oligosciurus
  • Plesiosciurus
  • Prospermophilus
  • Sciurion
  • Similisciurus
  • Sinotamias
  • Vulcanisciurus
• Subkeluarga Cedromurinae (fosil)
• Subkeluarga Ratufinae – tupai kerawak (1 genus, 4 spesies)
• Subkeluarga Sciurillinae – tupai pigmi neotropika (monotip)
• Subkeluarga Sciurinae
  • Suku Sciurini – tupai pokok (5 genus, sekitar 38 spesies)
  • Suku Pteromyini – tupai terbang sebenar (15 genus, sekitar 45 spesies)
• Subkeluarga Callosciurinae – tupai ornat Asia
  • Suku Callosciurini (13 genus, hampir 60 spesies)
  • Suku Funambulini – tupai palma (1 genus, 5 spesies)
• Subkeluarga Xerinae – tupai daratan
  • Suku Xerini – tupai berduri (3 genus, 6 spesies)
  • Suku Protoxerini (6 genus, sekitar 50 spesies)
  • Suku Marmotini – tupai tanah, marmot, tupai belang, tupai Cynomys, dsb. (6 genus, sekitar 90 spesies)