राष्ट्रकुल खेळ

राष्ट्रकुल खेळ ही राष्ट्रकुल परिषदेमधील सभासद राष्ट्रांची एक क्रीडा स्पर्धा आहे. इ.स. १९३० सालापासून राष्ट्रकुल खेळ स्पर्धा दर चार वर्षांनी भरवले जातात. सुरुवातीस ब्रिटिश एम्पायर खेळ, नंतर इ.स. १९५४ पासून ब्रिटिश एम्पायर व राष्ट्रकुल खेळ व इ.स. १९७० पासून ब्रिटिश राष्ट्रकुल खेळ ह्या नावंनी ही स्पर्धा ओळखली जात असे. १९७८ साली राष्ट्रकुल खेळ हे नाव ह्या स्पर्धेला दिले गेले.

कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन ही लंडन येथे मुख्यालय असलेली संस्था ह्या खेळांचे आयोजन करण्यास जबाबदार आहे. राष्ट्रकुल खेळांत अनेक ऑलिंपिक खेळ तसेच इतर काही विशेष खेळ घेतले जातात.

राष्ट्रकुल परिषदेचे ५४ सदस्य असले तरीही राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ७१ देश भाग घेतात. अनेक ब्रिटिश परकीय प्रदेश तसेच युनायटेड किंग्डममधील इंग्लंड, स्कॉटलंड, आयर्लंड व वेल्स हे घटक देश वेगवेगळे संघ पाठवतात.

आजवरच्या स्पर्धा

  आजवर यजमान राहिलेले देश

  सहभागी देश

  माजी सहभागी देश

0•0 यजमान शहरे व वर्ष

खेळ	वर्ष	यजमान	तारखा	स्पर्धा	प्रकार	सहभागी देश
ब्रिटिश साम्राज्य स्पर्धा
I	१९३०	हॅमिल्टन, कॅनडा	१६ – २३ August	६	५९	११
II	१९३४	लंडन, इंग्लंड	४ – ११ August	६	६८	१६
III	१९३८	सिडनी, ऑस्ट्रेलिया	५ – १२ February	७	७१	१५
IV	१९५०	ऑकलंड, न्यू झीलंड	४ – ११ February	९	८८	१२
ब्रिटिश साम्राज्य व राष्ट्रकुल स्पर्धा
V	१९५४	व्हॅंकूव्हर, कॅनडा	३० July – ७ August	९	९१	२४
VI	१९५८	कार्डिफ, वेल्स	१८ – २६ July	९	९४	३६
VII	१९६२	पर्थ, ऑस्ट्रेलिया	२२ November – १ December	९	१०४	३५
VIII	१९६६	किंग्स्टन, जमैका	४ – १३ August	९	११०	३४
ब्रिटिश राष्ट्रकुल स्पर्धा
IX	१९७०	एडिनबरा, स्कॉटलंड	१६ – २५ July	९	१२१	४२
X	१९७४	क्राइस्टचर्च, न्यू झीलंड	२४ January – २ February	९	१२१	३८
राष्ट्रकुल स्पर्धा
XI	१९७८	एडमंटन, कॅनडा	३ – १२ August	१०	१२८	४६
XII	१९८२	ब्रिस्बेन, ऑस्ट्रेलिया	३० September — ९ October	१०	१४२	४६
XIII	१९८६	एडिनबरा, स्कॉटलंड	२४ जुलै – २ ऑगस्ट	१०	१६३	२६
XIV	१९९०	ऑकलंड, न्यू झीलंड	२४ January – ३ February	१०	२०४	५५
XV	१९९४	व्हिक्टोरिया, कॅनडा	१८ – २८ ऑगस्ट	१०	२१७	६३
XVI	१९९८	क्वालालंपूर, मलेशिया	११ – २१ सप्टेंबर	१५	२१३	७०
XVII	२००२	मॅंचेस्टर, इंग्लंड	२५ जुलै – ४ ऑगस्ट	१७१	२८१	७२
XVIII	२००६	मेलबर्न, ऑस्ट्रेलिया	१५ – २६ मार्च	१६२	२४५	७१
XIX	२०१०	दिल्ली, भारत	३ – १४ ऑक्टोबर	१७३	२७२	७१
XX	२०१४	ग्लासगो, स्कॉटलंड	२३ जुलै – ३ ऑगस्ट
XXI	२०१८	गोल्ड कोस्ट, ऑस्ट्रेलिया	४ – १५ एप्रिल

2022= बर्मिंगहॅम इंग्लड

सहभागी देश व प्रदेश

एडन १ १९६२  अँग्विला १९८२, १९९८–  अँटिगा आणि बार्बुडा १९६६–१९७०, १९७८, १९९४–  ऑस्ट्रेलिया १९३०–  बहामास १९५४–१९७०, १९७८–१९८२, १९९०–  बांगलादेश १९७८, १९९०–  बार्बाडोस १९५४–१९६६, १९७०–१९८२, १९९०–  बेलीझ १९७८, १९९४–  बर्म्युडा १९३०–१९३८, १९५४–१९८२, १९९०–  बोत्स्वाना १९७४, १९८२–  ब्रिटिश गयाना२ १९३०–१९३८, १९५४–१९६२  ब्रिटिश होन्डुरास३ १९६२–१९६६  ब्रिटीश व्हर्जिन द्वीपसमूह १९९०–  ब्रुनेई १९५८, १९९०–  कामेरून १९९८–  कॅनडा १९३०–  केमन द्वीपसमूह १९७८– साचा:देश माहिती सिलोन४ १९३८–१९५०, १९५८–१९७०  कूक द्वीपसमूह १९७४–१९७८, १९८६–  सायप्रस १९७८–१९८२, १९९०–  डॉमिनिका १९५८–१९६२, १९७०, १९९४–  इंग्लंड १९३०–  फॉकलंड द्वीपसमूह १९८२–  फिजी५ १९३८, १९५४–१९८६, १९९८–२००६  गांबिया १९७०–१९८२, १९९०–  घाना १९५८–१९८२, १९९०–  जिब्राल्टर १९५८–  गोल्ड कोस्ट६ १९५४  ग्रेनेडा १९७०–१९७४, १९९४–  गर्न्सी १९७०–  गयाना १९६६–१९७०, १९७८–१९८२, १९९०–  हाँग काँग७ १९३४, १९५४–१९६२, १९७०–१९९४  भारत १९३४–१९३८, १९५४–१९५८, १९६६–१९८२, १९९०– आयर्लंड८ १९३०[1] साचा:देश माहिती Irish Free State८ १९३४  आईल ऑफ मान १९५८–  जमैका १९३४, १९५४–१९८२, १९९०–  जर्सी १९५८–  केन्या १९५४–१९८२, १९९०–  किरिबाटी १९९८–  लेसोथो १९७४–  मलावी९ १९७०– साचा:देश माहिती मलाया१० १९५०, १९५८–१९६२  मलेशिया १९६६–१९८२, १९९०–  मालदीव १९८६–

माल्टा १९५८–१९६२, १९७०, १९८२–  मॉरिशस १९५८, १९६६–१९८२, १९९०–  माँटसेराट १९९४–  मोझांबिक १९९८–  नामिबिया १९९४–  नौरू १९९०– साचा:देश माहिती Newfoundland११ १९३०–१९३४  न्यूझीलंड १९३०–  नायजेरिया १९५०–१९५८, १९६६–१९७४, १९८२, १९९०–१९९४, २००२–  न्युए २००२–  [[{{{टोपणनाव}}}|{{{टोपणनाव}}}]] १९८६–  North Borneo १० १९५८–१९६२  उत्तर आयर्लंड८ १९३४–१९३८, १९५४– साचा:देश माहिती Northern Rhodesia१२ १९५४  पाकिस्तान १९५४–१९७०, १९९०–  पापुआ न्यू गिनी १९६२–१९८२, १९९०–२०१० साचा:Flagdeco Rhodesia१३ १९३४–१९५० साचा:देश माहिती Rhodesia and Nyasaland१२ १९५८–१९६२  रवांडा २०१०- साचा:देश माहिती Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha १९८२, १९९८–  सेंट किट्स आणि नेव्हिस (Saint Christopher-Nevis-Anguilla १९७८), १९९०–  सेंट लुसिया १९६२, १९७०, १९७८, १९९४–  सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडीन्स १९५८, १९६६–१९७८, १९९४–  सामो‌आ १९७४– साचा:देश माहिती Sarawak१० १९५८–१९६२  स्कॉटलंड १९३०–  सेशेल्स १९९०–  सियेरा लिओन १९६६–१९७०, १९७८, १९९०–  सिंगापूर१० १९५८–  सॉलोमन द्वीपसमूह १९८२, १९९०–  दक्षिण आफ्रिका १९३०–१९५८, १९९४– साचा:देश माहिती South Arabia१ १९६६ साचा:देश माहिती Southern Rhodesia१२ १९५४  श्रीलंका १९७४–१९८२, १९९०–  इस्वाटिनी १९७०– साचा:देश माहिती Tanganyika१४ १९६२  टांझानिया १९६६–१९८२, १९९०–  टोंगा १९७४, १९८२, १९९०–  त्रिनिदाद आणि टोबॅगो १९३४–१९८२, १९९०–  टर्क्स आणि कैकास द्वीपसमूह १९७८, १९९८–  तुवालू १९९८–  युगांडा १९५४–१९८२, १९९०–  व्हानुआतू १९८२–  वेल्स १९३०–  झांबिया९ १९७०–१९८२, १९९०–  झिम्बाब्वे९ १५ १९८२, १९९०–२००२

टीपा:

1. ^ एडनने १९६८ मध्ये राष्ट्रकुल सोडले.
2. ^ १९६६ साली गयाना बनला.
3. ^ १९७३ साली बेलिझ बनला.
4. ^ १९६६ साली श्री लंका बनला.
5. ^ Suspended from the Commonwealth and Games in २००९.^[2]
6. ^ १९५७ साली घाना बनला.
7. ^ १९९७ साली राष्ट्रकुल सोडले.
8. ^ Ireland was represented as a team from the whole of Ireland in १९३०, and from both the Irish Free State and Northern Ireland in १९३४. The Irish Free State became Ireland in १९३७ (but also known by its name in Irish Éire), formally left the Commonwealth when it declared that it was a Republic on १ January १९४९.
9. ^ Competed from १९५८–१९६२ as part of Rhodesia and Nyasaland.
10. ^ Malaya, North Borneo, Sarawak and Singapore federated as Malaysia in १९६३. Singapore left the federation in १९६५.
11. ^ Joined Canada in १९४९.
12. ^ Southern Rhodesia and Northern Rhodesia federated with Nyasaland from १९५३ as Rhodesia and Nyasaland which lasted till १९६३.
13. ^ Divided into Southern Rhodesia and Northern Rhodesia in १९५३.
14. ^ Zanzibar and Tanganyika federated to form Tanzania in १९६४.
15. ^ Withdrew from the Commonwealth in २००३.

संदर्भ

1. contemporary illustrations show Green Flag used for the Irish team
2. "Fiji suspended from Commonwealth". The New Zealand Herald. २ September २००९. २५ September २०११ रोजी पाहिले.

बाह्य दुवे

विकिमीडिया कॉमन्सवर खालील विषयाशी संबंधित संचिका आहेत: राष्ट्रकुल खेळ

• अधिकृत संकेतस्थळ Archived 2008-07-23 at the Wayback Machine.