Иллиной

Иллиной (Англи: Illinois) нь Америкийн Нэгдсэн Улсын 21 дэх муж улс юм. Иллиной нь хүн амын хувьд хамгийн олон тоотой муж улсуудын нэг бөгөөд хүн ам нь олон үндэстэн ястнаас бүрдсэн^[5] Дундад Өрнөдийн муж улс. АНУ-д хүн амын тоогоор 5-д ордог. Зүүн хойд хэсэгт нь Чикаго хот орших бөгөөд төв болон баруун хэсгээрээ жижиг үйлдвэрийн хотууд болон хөдөө аж ахуйн салбар хөгжсөн, өмнөд хэсгээр нь нүүрс, мод, газрын тос зэрэг байгалийн баялагийн салбар хөгжсөн Иллиной муж улсын эдийн засаг олон салбар дээр тогтдог. Иллиной нь тээврийн чухал төв юм. Тухайлбал Чикагогийн боомт нь Иллиной голоор дамжин Их Нууруудыг Миссиссиппи голтой холбож өгдөг. Иллинойг АНУ-ын бичил загвар гэж үзэх нь олонтаа. Ассошэйтэд Пресс агентлагийн тооцоолсноор хүн амзүйн 21 хүчин зүйлээр Иллиной нь АНУ-ын хамгийн дундаж муж улс болох нь тогтоогджээ^[6].

Иллиной Муж Улс State of Illinois
Далбаа Сүлд Хоч(нууд): Land of Lincoln (Линкольны нутаг); The Prairie State (Тал нутгийн муж улс) Уриа: State sovereignty, national union (Муж улсын бүрэн эрхэт байдал, үндэсний нэгдэл) Иллиной муж улсыг тодруулсан АНУ-ын газрын зураг
Албан ёсны хэл	англи[1]
Нийслэл	Спрингфийлд
Хамгийн том хот	Чикаго
Хамгийн том хотуудын бөөгнөрөл	Чикагогийн метрополитан бүс
Нутаг дэвсгэр	АНУ-д 25-д орно
- Нийт	140,998 км²
- Өргөн	340 км
- Урт	629 км
- Усны эзлэх %	4.0
- Өргөрөг	36° 58′ N - 42° 30′ N
- Уртраг	87° 30′ W - 91° 31′ W
Хүн ам	АНУ-д 5-д орно
- Нийт	12,852,548 (2007 оны тооцоо)[2]
- Нягтшил	86.27/км² АНУ-д 12-д орно
- Дундаж орлого	$45,787[3] (18)
Өндөр
- Хамгийн өндөр цэг	Чарльз Маунд[4] 377 м
- Дундаж	182 м
- Хамгийн нам цэг	Миссиссиппи гол[4] 85 м
АНУ-д нэгдсэн	1818 оны арванхоёрдугаар сарын 3 (21)
Амбан захирагч	Пэт Куинн (АН)
Дэд захирагч	Шила Саимон (АН)
АНУ-ын сенатчид	Ричард Дөрбин (АН) Роланд Баррис (АН)
Конгрессын төлөөлөгчид	Жагсаалт
Цагийн бүс	Төв: UTC-6/-5
Товчлолууд	IL, Ill. US-IL
Вэбсайт	www.illinois.gov

Хүн амын бараг 66% нь муж улсын зүүн хойд буланд Чикаго хот болон түүний эргэн тойрны метрополитан бүсэд төвлөрөн суудаг.

МЭ 1300-1400 оны үед өнөөгийн өмнөд Иллиной муж улсад оршиж байсан, 40,000 орчим хүн амтай байсан Миссиссиппийн Кахокиа хот нь ирээдүэйн АНУ-ын хэмжээнд хамгийн олон хүн амтай хот байсан ба 1790-1800 оны үед л Нью-Йорк хотод гүйцэгджээ. Америкийн хувьсгал гарах үед Иллиной хавиар 2,000 гаруй уугуул америк анчид болон цөөн тооны франц суурьшигчид нутаглаж байв.^[7] Америк суурьшигчид 1810-аад оны үед Кентакки муж улсаас хүрэлцэн ирж эхэлсэн бөгөөд 1818 онд муж улсын эрхтэй болсон. Ирээдүйн метрополис Чикаго 1830-аад оны үед Чикаго голын эрэг дээр байгуулагджээ. Тус хот нь өмнөд Мичиган нуурын эргийн байгалийн цорын ганц боомт юм.^[8] Төмөр зам гарч ирж, Жон Дийр өөрөө хагалагч ган анжис зохион бүтээснээр төв Иллинойн үржил шимтэй тал нутаг дэлхийн хамгийн үр өгөөжтэй, үнэ цэнтэй фермийн газар болж, Герман, Шведийн цагаач фермерүүдийн сонирхлыг татах болжээ. Хойд Иллиной нь Америкийн иргэний дайны үеэр нутгийнхаа Абрахам Линкольн болон Улиссес С. Грант нарт томоохон дэмжлэг үзүүлжээ. 1900 он гэхэд хойд хотууд дахь үйлдвэрийн өсөлт болон төв ба өмнөд хэсгийн нүүрсний уурхай зэрэг нь Зүүн болон Өмнөд Европоос цагаачдыг татаж, тус муж улс дэлхийн хоёр дайны үеэр зэ зэвсгийн үйлдвэрлэлийн томоохон төв болжээ. Өмнөдийн хөдөө нутгаас Чикаго руу цагаачлагч африк-америкчууд тус хотын алдартай жаз болон блюз хөгжмийг үүсгэсэн томоохон угсаатны бүлгийг бүрдүүлжээ.

Лавлах материал

1. 5 ILCS 460/20 (from Ch. 1, par. 2901‑20) - Sec. 20. "Official language. The official language of the State of Illinois is English."
2. http://www.census.gov/popest/states/NST-ann-est.html 2007 Population Estimates
3. "US Census Bureau, median household income by state 2004". Татаж авсан: 2006-07-01.
4. "Elevations and Distances in the United States". U.S Geological Survey. 29 April 2005. Archived from the original on 1 Зургадугаар сар 2008. Татаж авсан: 15 Арван нэгдүгээр сар 2008. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= and |archive-date= (help); Unknown parameter |accessmonthday= ignored (help); Unknown parameter |accessyear= ignored (|access-date= suggested) (help)
5. Stephen Ohlemacher (May 17, 2007). "Analysis ranks Illinois most average state". Associated Press.
6. Stephen Ohlemacher (May 17, 2007). "Analysis ranks Illinois most average state". Associated Press.
7. Biles (2005) ch 1
8. "Chicago's Front Door: Chicago Harbor." A digital exhibit published online by the Chicago Public Library. Archive copy (Memento 26. Арванхоёрдугаар сар 2007 цахим архивт) Accessed October 20, 2007.

Номзүй

• Biles, Roger. Illinois: A History of the Land and Its People (2005)
• Bridges, Roger D. and Davis, Rodney O., Illinois : Its History and Legacy (1984) (ISBN 0-933150-86-5)
• Cole, Arthur Charles. The Era of the Civil War, 1848–1870 (1919). ISBN 0-8369-5646-X. narrative history
• Costa, David J. Illinois. (2007). Society for the Study of the Indigenous Languages of the Americas Newsletter XXV: 4, 9-12.
• Davis, James E. Frontier Illinois (1998). ISBN 0-253-33423-3. analytic history
• Gove, Samuel K. and James D. Nowlan. Illinois Politics & Government: The Expanding Metropolitan Frontier (1996). ISBN 0-8032-7014-3. Government text with guide to further sources.
• Grossman, James R., Ann Durkin Keating, and Janice L. Reiff, eds. The Encyclopedia of Chicago (2004). ISBN 0-226-31015-9. online version; major scholarly guide to the metro area's history, geography, and culture
• Hallwas, John E. ed., Illinois Literature: The Nineteenth Century (1986). OCLC 14228886.
• Howard, Robert P. Illinois: A History of the Prairie State (1972). ISBN 0-8028-7025-2. textbook
• Jensen, Richard. Illinois: A History (2001). ISBN 0-252-07021-6. interpretation using a traditional-modern-postmodern model.
• Keiser, John H. Building for the Centuries: Illinois 1865–1898 (1977). ISBN 0-252-00617-8, narrative history
• Meyer, Douglas K. Making the Heartland Quilt: A Geographical History of Settlement and Migration in Early-Nineteenth-Century Illinois (2000). ISBN 0-8093-2289-7.
• Kilduff, Pygman. Illinois: History Government Geography (1962) school text
• Kleppner, Paul. Political Atlas of Illinois (1988). ISBN 0-87580-136-6. Maps for 1980s.
• Peck, J. M. A Gazetteer of Illinois (1837). ISBN 1-55613-782-6.
• Sutton, Robert P. ed. The Prairie State: A Documentary History of Illinois (1977). ISBN 0-8028-1651-7. 2 vol of primary sources
• Walton, C. Clyde. ed. An Illinois Reader (1970), primary sources
• Works Progress Administration. Illinois: A Descriptive and Historical Guide (1939). ISBN 0-394-72195-0. A famous survey covering every town and city and much more.

Гадны холбоос

• State of Illinois Web Site
• Illinois State Guide, from the Library of Congress
• Illinois State Databases - Annotated list of searchable databases produced by Illinois state agencies and compiled by the Government Documents Roundtable of the American Library Association.
• Energy Data & Statistics for Illinois- From the U.S. Department of Energy
• USGS real-time, geographic, and other scientific resources of Illinois
• U.S. Census Bureau
• Illinois State Facts
• Biographies of Illinois Governors 1818 to 1885
• 1837 Gazetteer of Illinois^{[permanent dead link]}
• Illinois Highways Page, Compendium of all numbered highways in Illinois
• Boston Phoenix article naming Big Black the All-Time Best Band, Miles Davis the All-Time Best Solo Artist, and the Chadeliers the Best New Band from Illinois