ശ്രാദ്ധം
മരിച്ചുപോയ പൂർവ്വികരുടെ ബഹുമാനാർത്ഥം നടത്തുന്ന ഒരു ചടങ്ങ് / From Wikipedia, the free encyclopedia
മരിച്ചുപോയ പൂർവ്വികരോട് നമ്മുടെ കടപ്പാടുകൾ നിറവേറ്റുകയും, അവരുടെ ആത്മാവിനെ തൃപ്തിപ്പെടുത്തുകയും അവരുടെ പാപങ്ങളിൽ നിന്ന് അവരെ മുക്തരാക്കുകയും ആണ് ശ്രാദ്ധ കർമ്മ ലക്ഷ്യം[1]. മരിച്ചുപോയ ഒരു പൂർവ്വികന്റെ ബഹുമാനാർത്ഥം നടത്തുന്ന ഒരു ചടങ്ങാണ് ശ്രാദ്ധം; ഈ ആചാരം എല്ലാ പുരുഷ ഹിന്ദുക്കൾക്കും (സന്യാസിമാർ ഒഴികെ) കല്പിച്ചിട്ടുള്ള ഒരു സാമൂഹികവും മതപരവുമായ ഉത്തരവാദിത്തമാണ്. മരിച്ചവരുടെ ആത്മാക്കളെ അവരുടെ പുനർജന്മത്തിനും പുനരവതാരത്തിനും മുമ്പായി താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്ന് ഉയർന്ന മേഖലകളിലേക്കുള്ള അവരുടെ തീർത്ഥാടനത്തിൽ പോഷിപ്പിക്കാനും സംരക്ഷിക്കാനും പിന്തുണയ്ക്കാനും ഇത് ഉദ്ദേശിച്ചുള്ളതാണ്[2]. ശ്രാദ്ധ കർമ്മം പൂർണ്ണ ഭക്തിയോടെ അനുഷ്ഠിക്കേണ്ടതിന്റെ പ്രാധാന്യം ശാസ്ത്രങ്ങളിൽ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. "മകൻ തന്റെ മാതാപിതാക്കളെ 'പുത്' എന്ന നരകത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കുന്നു, അതിനാൽ 'പുത്രൻ' എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നു" എന്ന് ഗരുഡ പുരാണത്തിലെ ശ്ലോകത്തെ (21.32) ഉദ്ദരിച്ചുകൊണ്ട് പറയപ്പെടുന്നു[3]. മരിച്ച പൂർവ്വികരുടെയോ അല്ലെങ്കിൽ ശരിയായ ആചാരങ്ങൾക്കനുസൃതമായി ദഹിപ്പിക്കപ്പെടുകയോ സംസ്കരിക്കുകയോ ചെയ്ത എല്ലാ മരിച്ചവരുടെയും ഏതെങ്കിലും ആത്മാക്കളെയാണ് പിതൃക്കൾ എന്ന പദം കൊണ്ട് ഉദ്ദേശിക്കുന്നത്[4].
മരിച്ചുപോയ ബന്ധുമിത്രാദികൾക്കോ പിതൃക്കൾക്കോ മരിച്ച ദിവസത്തെ തിഥിയും, പക്ഷവും കണക്കിലെടുത്ത് അർപ്പിക്കുന്ന ദ്രവ്യത്യാഗമാണ് ശ്രാദ്ധം. പ്രധാനമായും ഹിന്ദു സംസ്കാരത്തിലെ ഒരു ആചാരമാണിത്[5]. പഞ്ചമഹായജ്ഞങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുന്ന പിതൃയജ്ഞമാണ് ഇത്. പരശുരാമൻ പിതാവിന്റെ ശ്രാദ്ധത്തിന് അദ്ദേഹത്തെ കൊന്നയാളിന്റെ രക്തം കൊണ്ട് തർപ്പണം ചെയ്തതതായി പുരാണങ്ങൾ പറയുന്നു. ബുദ്ധമതത്തിലും ശ്രാദ്ധം അർപ്പിക്കുന്ന ചടങ്ങ് ഉണ്ട്. സ്മൃതികളിൽ ശ്രാദ്ധങ്ങൾ ചെയ്യേണ്ട രീതിയെക്കുറിച്ച് വിസ്തരിച്ച് പ്രതിപാദിക്കുന്നു. ബ്രാഹ്മണർക്കാണ് ശ്രാദ്ധം അർപ്പിക്കേണ്ടതെങ്കിലും ഇന്ന് മിക്കവരും ശ്രാദ്ധം നടത്തുന്നുണ്ടെങ്കിലും അത് ബ്രാഹ്മണർക്കയി മാത്രം അർപ്പിച്ചുകാണുന്നില്ല.