![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Flag_of_Croatia_%25281941%25E2%2580%25931945%2529.svg/langmk-640px-Flag_of_Croatia_%25281941%25E2%2580%25931945%2529.svg.png&w=640&q=50)
Независна Држава Хрватска
From Wikipedia, the free encyclopedia
Независна Држава Хрватска (српскохрватски: Nezavisna Država Hrvatska, НДХ; германски: Unabhängiger Staat Kroatien; италијански: Stato indipendente di Croazia) - марионетска држава од Втората светска војна на Нацистичка Германија [1][2] и Фашистичка Италија. Била основана во делови на окупирана Југославија на 10 април 1941 година, по инвазијата на Силите на Оската. Нејзината територија се состоела од поголемиот дел од денешна Хрватска и Босна и Херцеговина, како и некои делови од денешна Србија и Словенија, но исто така исклучувала многу области населени со Хрвати во Далмација (до крајот на 1943 година), Истра и регионите Меѓимурје кои денес се дел од Хрватска).
Независна Држава Хрватска Nezavisna Država Hrvatska
| |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1941–1945 | |||||||||
Химна: Lijepa naša domovino | |||||||||
![]() Независна Држава Хрватска во 1942 | |||||||||
Статус | Марионетска држава на Германија (1941–45) Протекторат на Италија (1941–43) | ||||||||
Главен град | Zagreb | ||||||||
Говорени јазици | Хрватски | ||||||||
Вероисповед | Римокатоличка црква | ||||||||
Уредување | Кралство (1941–43), Фашистичка Еднопартиска Држава | ||||||||
Крал | |||||||||
• 1941–1943 | Томислав II | ||||||||
Поглавник | |||||||||
• 1941–1945 | Анте Павелиќ | ||||||||
Премиер | |||||||||
• 1941–1943 | Анте Павелиќ | ||||||||
• 1943–1945 | Никола Миндиќ | ||||||||
Историски период | Втора светска војна | ||||||||
• Основана | 10 Април 1941 | ||||||||
• Престанала да постои | 8 Мај 1945 | ||||||||
Површина | |||||||||
1941 | 115.133 km2 (44,453 sq mi) | ||||||||
Население | |||||||||
• 1941 | 6.966.729 | ||||||||
Валута | НДХ Куна | ||||||||
|
Во текот на целото свое постоење НДХ била управувана како еднопартиска држава од фашистичката усташка организација. Усташите биле предводени од поглавникот Анте Павелиќ. [note 1] Режимот ги таргетирал Србите, Евреите и Ромите како дел од големата кампања на геноцид, како и антифашистите или дисидентите Хрвати и босанските муслимани.[3] Според Стенли: „злосторствата во НДХ беа пропорционално надминати единствено од Нацистичка Германија, Црвените Кмери во Камбоџа и неколку екстремно геноцидни африкански режими“. [4]
На територијата контролирана од Независната Држава Хрватска, помеѓу 1941 и 1945 година, постоеле 22 концентрациони логори. Најголем логор бил Јасеновац. Во два кампа, Јастребско и Сисак, имало само деца.
Државата била официјално монархија по потпишувањето на Законите за круната на Ѕвонимир на 15 мај 1941 година [5][6] Назначен од Виктор Емануел III, принцот Ајмоне, војводата од Аоста првично одбил да ја преземе круната наспроти италијанската анексија на регионот Далмација населен со мнозинско хрватско население, анектиран како дел од италијанската иредентистичка агенда за создавање на Mare Nostrum ( „Нашето море“). [7] Подоцна накратко го прифатил престолот поради притисокот од Виктор Емануел III и бил наречен Томислав II, но никогаш не се преселил од Италија за да престојува во Хрватска.
Од потпишувањето на Римските договори на 18 мај 1941 година до италијанската капитулација на 8 септември 1943 година, државата била територијално владеење на Германија и Италија. [7] „Така, на 15 април 1941 година, Павелиќ дојде на власт, иако многу ограничена моќ, во новата усташка држава под чадорот на германските и италијанските сили. Истиот ден германскиот фирер Адолф Хитлер и италијанскиот Дуче Бенито Мусолини и дадоа признание на хрватската држава и изјавија дека нивните влади со задоволство ќе учествуваат заедно со хрватската влада во одредувањето на нејзините граници.“ [8][9][10] Во својата пресуда во Судскиот процес за заложници, Воениот трибунал во Нирнберг заклучил дека НДХ не е суверена држава. Според Трибуналот, „Хрватска во секое време била вклучена како окупирана земја“. [11]
Во 1942 година, Германија и предложила на Италија да преземе воена контрола врз цела Хрватска поради желбата да ги пренасочи германските трупи од Хрватска кон Источниот фронт. Италија, сепак, ја отфрлила понудата бидејќи не верувала дека може сама да се справи со нестабилната ситуација на Балканот.[12] По соборувањето на Мусолини и примирјето на Кралството Италија со сојузниците, Томислав II абдицирал од својот хрватски престол: НДХ на 10 септември 1943 година објавила дека Римските договори се ништовни и го анектирала делот од Далмација што бил отстапен на Италија. НДХ се обидела да ја анектира Зара (денешен Задар, Хрватска), која била призната територија на Италија од 1920 година и долго време предмет на хрватскиот иредентизам, но Германија не го дозволила тоа. [7]