From Wikipedia, the free encyclopedia
Евтини приказни (англиски: Pulp Fiction) — американски филм од 1994 г. на режисерот Квентин Тарантино, кој е автор и на сценариото, заедно со Роџер Ејвери. Главните улоги во филмот ги играат: Џон Траволта, Семјуел Л. Џексон, Брус Вилис, Ума Турман, Харви Кајтел, Тим Рот, Росана Аркет, Кристофер Вокен, Стив Бушеми и Квентин Тарантино.[2] Филмот бил номиниран за седум награди „Оскар“, но Тарантино и Ејвери ги освоиле наградите „Оскар“, „Златен глобус“ наградата на БАФТА за најдобро оригинално сценарио. На Канскиот филмски фестивал, филмот бил награден со „Златна палма“. Вкупно, филмот освоил 60 награди, а во 2013 година бил вклучен во Националниот филмски регистер на САД.[3]
„Евтини приказни Pulp Fiction“ | |
---|---|
Плакатот на македонски | |
Режисер | Квентин Тарантино |
Продуцент | Лоренс Бендер |
Сценарист | Квентин Тарантино Роџер Ејвери |
Главни улоги | Џон Траволта Семуел Л. Џексон Ума Турман Брус Вилис Харви Кител Тим Рот Аманда Пламер Марија де Медеирос Винг Рејмс Ерик Столц Розана Аркет Кристофер Вокен |
Кинематографија | Андржеј Секула |
Монтажа | Сели Менк |
Премиера | 1994 (23 мај - американска премиера)[1] |
Времетраење | 154 минути |
Земја | САД |
Јазик |
|
Буџет | 8,5 милиони $ |
Бруто заработка | 107 милиони $ |
Насловот на филмот се однесува на шунд списанијата и „тврдо варените“ криминалистички романи од средината на XX век, познати по сликовитите прикази на насилство и испразнети дијалози. Приказната е, како и во другите дела на Тарантино, нелинеарна. Критичарите го нарекуваат филмот прв пример за постмодерен филм заради неговата саморефлективност и неконвенционална структура. Евтини приказни послужи како инспирација за многу подоцнежни филмови кои примија многу елементи од неговиот стил. Природата на неговата продукција, маркетингот и дистрибуцијата и дополнителната прoфитабилност имаа силно влијание на подрачјето на независната кинематографија.
Режиран на многу стилизиран начин, вклучувајќи многу филмски наводи, Евтини приказни ги спојува совпаѓачките приказни за мафијашите, маргинализираните, ситни крадци во Лос Анџелес, и една мистерозна актовка. Добар дел од времето е посветен на дијалозите и монолозите со кои се открива смислата за хумор на некои ликови и нивните погледи врз животот. Иако некои критичари го сметаат за црна комедија,[4] филмот често е етикетиран и како „нео-ноар“.[5] Критичарот Гофри О'Брајан тврди друго:
Николас Кристофер слично го нарекува „повеќе ганстерско подземје отколку нео-ноар“.[7] Фостер Хирш вели дека неговата „фантастична средина“ го карактеризира во повеќе од еден жанр: Сместен во „свет кој може да постои само во филмовите“, Евтини приказни претставува „сочна ужина“, прекрасно припремена брза храна за кинофилите.[8]
Евтини приказни е структуризиран од три различни, но поврзани приказни: мафијашки платениот убиец Винсент Вега е главниот јунак на првата приказна, боксерот Буч Кулиџ на втората, а колегата на Винсент, платениот убиец Џулс Винфилд е главниот јунак на третата приказна.[9] Иако секоја од приказните се фокусира на друга серија на инциденти, тие се поврзани и имаат повеќе допирни точки. Филмот почнува со „Тиквичка“ (анг:Pumkin) и „Медењаче“ (анг:Honey Bunny) кои ограбувааат ресторан, потоа продолжува со приказната за Винсент, Џулс, Буч и неколку поважни ликови, вклучувајќи го мафијашкиот шеф Марселус Волис, неговата сопруга Миа и Винстон „Волкот“ Вулф, човек од подземјето задолжен за решавање на проблеми. На крајот приказната се враќа од таму каде што и започна, во ресторанот: Винсент и Џулс, кои наминаа за ручек, се најдоа во средината на грабежот. Вкупно постојат седум наративни секвенци - на трите главни приказни претходат наслови на црн екран:
Кога седумте секвенци би се подредиле хронолошки, би оделе во овој редослед: 4а, 2, 6, 1, 7, 4б, 5. Секвенците 1 и 7 и 2 и 6 се делумно преклопуваат така што се презентирани од различни погледи. Наративниот редослед, со сето свое заобиколување, е всушност кружен, бидејќи последната сцена се совпаѓа со првата. Зборувајќи за филмот, Тарантино вели: „Супер работа е ова со кршењето на линеарната структура, кога го гледам филмот со публиката, ја крши состојбата и на публиката. Тоа е како она, 'Морам да го видам ова... Морам да обрнам внимание'. Скоро можете да осетите како сите се поместуваат во нивните седишта. Забавно е да се гледа публиката како на некој начин го лови филмот.“[10]
„Тиквичка“ (Тим Рот) и „Медењаче“ (Аманда Пламер) појадуваат во ресторан. Одлучуваат да го ограбат, бидејќи така ќе можат да извлечат пари не само од благајната, туку и од муштериите, како што направиле во последниот нивни грабеж. Неколку моменти подоцна почнува грабежот, сцената исчезнува и почнува најавната шпица.
Додека Џулс Винфилд (Семјуел Л. Џексон) вози, Винцент Вега (Џон Траволта), набивајќи ја сачмарката, раскажува за своите искуства во Европа, од каде штотуку се вратил - во хашиш-барот во Амстердам; за Франција и за McDonald's бургерот со кашкавал („Royale со кашкавал“). Парот облечен во елегантни црни костуми се на пат да ја земат актовката од Брет (Френк Вејли), кој ја украл од нивниот шеф, гангстерот Марселус Волис. Џулс му вели на Винцент дека Марселус фрлил некој од четврти кат кога ѝ ги измасирал стапалата на жена му. Винсент одвраќа дека Марселус го замолил да ја придружува неговата сопруга додека тој е надвор од градот. По шеговитото, филозофско дофрлање, се враќаат на своите вистински улоги и го убиваат Брет на драматичен начин кога Џулс рецитира злокобно „библиско“ пророштво.
Во скоро празниот коктел-бар, поранешниот борец за награди Бач Кулиџ (Брус Вилис) прифаќа голема сума на пари од Марселус (Винг Рејмс), со договор дека тој ќе падне во петтата рунда на следниот меч. Бач и Винцент кратко се среќаваат ама не разговараат пријателски, потоа Винцент и Џулс - сега необично облечени во маици и шорцеви - влегуваат во клубот на Марселус за да ја достават актовката. Следниот ден, Винсцнт оди кај Ленц (Ерик Столц) и Џоди (Розана Аркет) за да купи малку висококвалитетен хероин. Нафиксувајќи се пред состанокот со Миа Волис (Ума Турман), ја води надвор. Излегуваат во Jack Rabbit Slim's, допадлив ресторан тематски уреден во стилот на педесеттите во кој вработените се облечени како некои поп икони на таа деценија. Миа се сеќава на нејзиното глумечко искуство во пропаднатиот телевизиски пилот „Fox Force Five“.
По учеството во натпревар на твист, се враќаат во куќата на Волис со трофејот. Додека Винцент во тоалетот сам се увера дека нема да се вмеша во врска со сопругата на шефот, Миа го пронаоѓа хероинот во џебот од палтото на Винсент. По грешка мислејќи дека е кокаин, го шмркнува и се предозира. Винцент ја наоѓа и престрашен ја носи во куќата на Ленц за помош. Вбризгуваат инјекција адреналин во нејзиното срце, со што ја освестуваат. Пред да се разделат, Миа и Винцент се договараат да не му кажуваат на Марселус за инцидентот, плашејќи се од она што тој може да им го направи.
Младиот Бач (Чендлер Линдауер) гледа телевизија, а тогаш во собата влегува виетнамскиот ветеран, капетанот Кунс (Кристофер Вокен). Кунс објаснува дека му го донел златниот часовник, оној кој со генерации се пренесувал меѓу машките во семејството Кулиџ, уште од Првата светска војна. Таткото на Бач починал во камп за воени заробеници, а на негова последна желба Кунс го сокрил часовникот во неговото право црево и го чувал две години за да му го донесе на Бач. Заѕвонува ѕвонцетото, преплашувајќи го возрасниот Бач од неговите сеќавања. Тој е во боксерска опрема и е време за борбата во која тој е платен да падне.
Бач бега од арената по победата во борбата, не само што не паѓа во мечот туку и го убива својот противник. Бегајќи со такси, од својата возачка опседната со смрт, Есмералда Виљалобос (Анџела Џоунс), дознава дека го убил својот противник. Бач го измамил Марселус, обложувајќи се со својата плата на себе со прилично погоден коефициент. Следното утро во мотелот каде престојува, Бач открива дека неговата девојка, Фабиен (Марија де Медеирос), заборавила да го спакува неговиот незаменлив часовник. Се враќа во својот стан за да го собере, иако е скоро сигурен дека го бараат луѓето на Марселус. Бач бргу го пронаоѓа часовникот, но мислејќи дека е сам, застанува да си испече тост. Тогаш на кујнската маса забележува автоматски пиштол. Слушајќи пуштање на вода од тоалетот, Буч го зема пиштолот и го убива Винцент кој излегува од тоалетот.
Возејќи се подалеку од станот, Бач случајно налетува на Марселус. Го удира со автомобилот, но се судира со друг автомобил. Почнува потера и двајцата мажи завршуваат во заложилница. Бач подига пиштол за да го убие Марселус, но тогаш сопственикот на дуќанот, Мејнард (Двејн Витакер), ги заробува и двата. Мејнард и неговиот ортак, Зед (Питер Грин), го носат Марселус во задната соба и го силуваат, оставајќи еден маскиран човек - сексуален роб - да го надгледува Бач. Бач се ослободува и го нокаутира маскираниот човек. Има намера да побегне, но сепак одлучува да го спаси Марселус. Додека Зед го силува Марселус, Буч со меч го убива Мејнард. Марселус ја зема пушката на Мејнард и го погодува Зед во препоните. Му вели на Бач дека се квит ако не спомнува ништо за силувањето и ако го напушти Лос Анџелес засекогаш. Бач прифаќа, напуштајки го градот заедно со Фабиен на чоперот на Зед.
Приказната се враќа на Винсент и Џулс во станот на Брет. Откако го убија, друг маж (Алексис Аркет, братот на Розана Аркет) излегува од тоалетот и почнува дивјачки да пука по нив, промашувајќи ги со секој истрел и ги запрепастува Џулс и Винсент кои не успеваат ни да возвратат, но потоа го убиваат. Џулс тврди дека тоа било чудо и дека е Божји сигнал до него да се повлече од работата како платен убиец, иако Винцент не се согласува. Заминуваат со еден соработник на Брет, Марвин (Фил ЛеМар), нивниот информатор. Винцент го прашува Марвин за мислење за „чудото“, случајно и не сакајќи го застрелува во главата додека невнимателно мавташе со пиштолот.
Принуден да го тргне својот крвав автомобил од улиците, Џулс го повикува својот пријател Џими (Квентин Тарантино). Сопругата на Џими, Бони, набргу треба да се врати од работа, а тој е загрижен дека таа ќе ги сретне и ќе види што се случило. На барање на Џулс, Марселус бара помош од Винстон Вулф (Харви Кител), Вулф ги зема работите во свои раце, наредувајќи им на Џулс и Винсент да го исчистат автомобилот, да го скријат телото во багажникот, да се ослободат од својата крвава облека и да се преоблечат во маиците и шорцевите кои им ги дава Џими. Освен тоа, му плаќа на Џими за неговите постелнини кои ќе послужат за криење на крвавите седишта додека возат кон депонијата каде работи девојката на Вулф, Ракел (Џулиа Свини). Вулф и Ракел одат на појадок, а Џулс и Винсент одлучуваат да го направат истото.
Џулс и Винсент јадат, а разговорот се враќа на одлуката на Џулс да се пензионира. Во краткиот пресек, ги гледаме „Тиквичка“ и „Медењаче“ пред да ја донесат одлуката да го ограбат ресторанот од првата сцена на филмот. Додека Винцент е во тоалет, почнува грабежот. „Тиквичка“ ги зема сите драгоцености, а ја бара и мистериозната актовка на Џулс. Џулс го изненадува „Тиквичка“ и успева да го држи на нишан со својот пиштол. „Медењаче“, хистерична, го вперува пиштолот на Џулс. Винцент излегува од тоалетот и тој го вперува пиштолот на неа. Настанува мексиканска ситуација. Џулс ја објаснува својата амбивалентност кон својот криминален живот, а како прв чин на покајување ги убедува двајцата ограбувачи да ги земат парите што ги собраа и да си одат, со заклучок како мудро се поштедени, оставајќи ја актовката која ќе биде вратена на нејзиниот сопственик.
Првиот елемент од она што ќе стане сценариото на Евтини приказни го напишал Роџер Ејвери во есента 1990:
Првата инспирација била троделниот хорор, антологискиот филм Black Sabath (1963) на италијанскиот режисер Марија Бав. Проектот на Тарантино и Ејвери привремено е наречен „Црна маска“, по криминалистичкото шунд списание.[13] Сценариото на Тарантино е продуцирано како Касапски кучиња, неговото режисерско деби; она на Ејвери, наречено „Pandemonium Reigns“, ќе ги создаде темелите за делот на филмот со наслов „Златниот часовник“.[14]
Откако ја завршил работата на Касапски кучиња, Тарантино се вратил на идејата за филмската трилогија: „Имав замисла за она што го прават писателите на романи, но не и филмските писатели: да се раскажат три посебни приказни, во кои ликовите влегуваат и излегуваат една од друга.“[15] Тарантино објаснува дека идејата била „да се претстави најелегантната приказна која сте ја некогаш виделе како криминалистичка... фраерот мора да излезе со жената на шефот и да не ја допре. Знаете, сте ја виделе приказната зилион пати.“[9], вели „Користам стари облици на раскажување и потоа намерно ги искривувам“. „Дел од трикот е да се земат овие филмски ликови, овие битови ликови и овие битови ситуации и да се адаптираат по некои правила на вистинскиот живот и да се види како работите се одвиваат.“ [16]
Тарантино на сценариото на Евтини приказни почнал да работи во Амстердам во февруари 1992.[17] таму му се придружил Ејвери, кој на проектот придонел со со приказната „Pandemonium Reigns“ и учествувал во нејзиното преправување како и во развојот на новите приказни кои ќе се спојат со неа.[14] Две сцени кои Ејвери оригинално ги напишал за сценариото на Вистинска романса, ексклузивно препишан на Тарантино, се вметнати во воведот на „Ситуацијата со Бони“.[18] Идејата за криминалниот „чистач“ кој ќе кој ќе стане средниот дел од епизодата е инспириран од краткиот филм Curdled, кој Тарантино го видел на филмски фестивал. Ја ангажирал главната глумица, Ангела Џоунс, за Евтини приказни и подоцна ја поддржувал долгометражната верзија на Curdled.[19] Сценариото вклучувал два комерицијални брендови кои подоцна ќе се повторуваат во филмовите на Тарантино: Big Kahuna хамбургери и цигарите Red Apple.[20] Додека работил на сценариото, Тарантино го следел Касапски кучиња по разни европски филмски фестивали. Објавен во САД во октомври 1992, филмот бил критички и комерцијален успех. Во јануари 1993 бил довршен Евтини приказни.[21]
Тарантино и неговиот продуцент, Лоренс Бендер, го однеле сценариото во Jersey Films, продукциска куќа предводена од Дени Девито, Мајкл Шамберг и Стејси Шер. Пред да го изгледаат Касапски кучиња, Jersey се обиделе да го потпишат Тарантино за неговиот следен проект.[22] На крајот потпишан е договор вреден околу милион долари; Jersey добил дел во проектот и право да го продава сценариото на студија.[23] Сценариото е продадено на студиото Columbia TriStar, кое му платило на Тарантино за да ја земе предвид нивната понуда.[24] Во февруари, Евтини приказни се појавил во списанието Variety на списокот на филмови во предпродукција во TriStar.[25] Меѓутоа, во јуни студиото го одбил проектот.[24] Според директорот на студиото, шефот на TriStar, Мајк Медавој, проектот бил „премногу пореметен“.[26] Имамо гласини дека студиото не сака да поддржува филм кој вклучува зависник од хероин; имало индикации и дека студиото едноставно го видел проектот како премногу нискобуџетен за неговиот ѕвезден имиџ.[27] Бендер сценариото го однел во Miramax, Харви Веинстин - потпретседател на студиото, заедно со неговиот брат Боб, oстанале импресионирани од сценариото и студиото го преземало.[28] Евтини приказни, првиот проект на Miramax кој добил зелено светло по преземањето од Disney, добил буџет од 8,5 милиони долари.[29] Станал првиот филм кој Miramax во потполност го финансирал.[30] Планот на Бендер бил да се намалат трошоците за да може да им се плати на сите главни глумци ист износ неделно, без разлика на нивниот статус во индустријата.[31] Најголемата ангажирана ѕвезда била Брус Вилис. Иако пред тоа се појавил во неколку високобуџетни промашоци, сепак привлекувал големо внимание. На силата на неговото име, Miramax собрал 11 милиони долари за филмските права во остатокот на светот, осигурувајќи ја на тој начин профитабилноста на филмот.[32]
Снимањето на Евтини приказни започнало 20 септември 1993.[33] Главни играчи зад камерата биле оние кои претходно работеле со Тарантино - снимателот Андржеј Секула, монтажерката Сели Менк и сценографот Дејвид Васко. Според Тарантино, „Имавме 8 милиони долари. Сакав тоа да биде филм од 20-25 милиони. Сакав да изгледа како спектакл. Тоа беше спектакл во секој поглед - во инвентивност, во амбиција, во должина, во досег, во сѐ освен во цената.“[34] Филмот, вели тој, е сниман на „најниска филмска брзина (50 ASA). Причината поради која ја користевме таа лента е заради тоа што не создава ни малку зрнца, сликата е блескава. Тоа беше најблиската работа која ја имавме до Техниколорот на педесеттите.“[35] Најголемиот дел од буџетот - 150.000 долари се потрошени за сетот на ресторанот Jack Rabbit Slim's.[36] Изграден е во складиште во Калвер Сити, каде му се придружени и неколку други сетови, како и неколку продукциски оддели.[37] Тарантино за костимите се послужил со својата инспирација од францускиот режисер Жан-Пјер Мелвил, кој верувал дека облеката која ја носат неговите ликови се нивниот симболичен оклоп.[35] Тарантино си доделил скромна улога себеси, како што направил и во Касапски кучиња. Еден од неговите поп-тотеми, житариците Fruit Brute, исто така ги вратил од претходниот филм.[38] Снимањето е завршено на 30 ноември.[39] Пред премиерата на Евтини приказни, Тарантино го наговорил Ејвери да му ja препушти неговата заслуга за сценариото и да го земе оној за приказна (анг:story by), за реченицата „Written and Directed by Quentin Tarantino“ (превод:Напишан и режиран од Квентин Тарантино) да може да се користи во маркетингот и на екранот.[40]
За Евтини приказни не е компониран посебен саундтрак, туку Тарантино наместо тоа искористил еклектички асортиман на сурф музика, рокенрол, соул и поп песни. Обработката на „Misirlou“ на Дик Дејл го отвора филмот. Тарантино ја одбрал сурф музиката како основен музички стил за филмот, но не, како што инсистира тој, заради поврзаноста со сурферската култура: „За мене тоа звучи како рокенрол, дури и музиката на Мориконе. Звучи како рокенрол шпагети вестерн музика.“ [58] Некои од песните на Тарантино му ги предложиле Чак Кели и Лора Лавлејс, кои се потпишани како музички консултанти. Лавлејс во филмот се појавува како Лора, келнерката; ја репризираше својата улога и во Џеки Браун.[59] Саундтрак албумот, Music from the Motion Picture Pulp Fiction (анг.„музика од филмот Евтини приказни“) е објавен заедно со филмот во 1994. Се качи на 21. место на Билбордовата топ 200 листа.[60] Синглот Girl, You'll Be a Woman Soon, обработката на песната на Нил Дајмонд во изведба на Urge Overkill се искачи на 59. место.[61]
Естела Тинкнел го споредува саундтракот со оној од Форест Гамп, најуспешниот филм во 1994, кој исто така се потпира на период на поп-музиката: „Верзија на 'шеесеттите' кои ги понуди Евтини приказни... сигурно не е широко препозната како контракултура од Форест Гамп, но е пооригинална форма на субкултура основана околу животен стил - сурфање, дружење - кои е резолутно аполитичен.“ Саундтракот е клучен, вели, за успех на филмот кај „помладите, филмски образовани гледачи.“[62]
Евтини приказни бргу стана еден од најважните филмови на својата ера. Во посебното издание на критичкото шоу Siskel & Ebert, посветено на Тарантино, Џин Сискел утврдил дека Евтини приказни е голем предизвик во „окоскувањето на американските филмови со нивните брутални формули“. Сискел вели,
Кен Денсигер пишува дека неговиот „имитативен и иновативен“ стил - како и неговиот претходник, Касапски кучиња - претставува
Во познатиот говор од 31 мај 1995, републиканскиот претседателски кандидат Боб Дол ја нападна американската забавна индустрија за ширење на „изопачености“. Евтини приказни е наскоро поврзан со овие обвинувања заради безпричинското насилство. Дол всушност не го споменал филмот; навел два помалку познати филмови засновани на сценарија на Тарантино, Природни убијци и Вистинска романса.[65] Во септември 1996, Дол го обвинил Евтини приказни - кој самиот не го го гледал - поради промицијата на „романтичноста на хероинот“.[66]
Паула Рабиновиц го изразила општиот став на филмската индустрија дека Евтини приказни „истовремено ги воскреснала Џон Траволта и филм ноар“.[67] Според Питер Бискајнд, создади се „луди фраери со пиштоли“.[68] Стилистичкото влијание на филмот набргу станало очигледно. Помалку од енда година по премиерата на филмот, британскиот критичар Џон Ронсон присуствувал на прикажувањето на филмот на крајот од семестарот во Националната школа за филм и заклучил дека: „од пет студентски филмови кои ги изгледав, четири беа со насилни пресметки со огнени оружја на саундтрак на иконични хитови на седумдесеттите, два завршија со колективно убиство на главните ликови, а еден имаше платени убијци кои си разговараа за The Brady Bunch пред да ја убијат жртвата. Од Граѓанинот Кејн не се појави ниеден човек со релативна анонимност кој ја редефинираше филмската уметност.“[69] Меѓу првите холивудски филмови кои се неведени како имитатори беа Судбината го вклучува радиото (1995), во кој Тарантино глумел, Работи што можеш да ги направиш кога си мртов во Денвер (1995).[70] и 2 дена во долината (1996).[71] „Допре безброј кловнови“, пишува Фиона Вилеал.[72] Влијанието на Евтини приказни на филмската уметност се гледа и до 2007, а Дејвид Денби од весникот The New Yorker напишал како филмот иницирал непрекинат циклус на поврзани и филмски раскажувања.[73]
Влијанието врз Холивуд е уште подлабоко. Според магазинот Variety, патот на Евтини приказни од Кан комерцијалниот успех „засекогаш ја промени играта на тн. независни филмови.“[74] „Ја зацементира положбата на Miramax на владетел на независните филмови“, пишува Бискинд. „(филмот) стана Војна на ѕвездите на независниот филм, отфрлајќи го очекувањето за тоа што може еден независен филм да постигне на бокс-офисот.“[75] Финансиската исплатливост на филм со толку низок буџет...
Во 2001, магазинот Variety, нагласувајќи го зголемениот број на глумци кои се предомислуваат меѓу скапи студиски филмови и нискобуџетни независни проекти, сугерираше дека тоа е „раскрсницата за филмските ѕвезди“ била одлука на Брус Вилис - еден од најплатените холивудски глумци - да се појави во Евтини приказни.[77]
Влијанието на самиот филм било далеку пошироко. Опишан е како „големо културно случување“, „меѓународен феномен“ кој влијаеше на телевизијата, музиката, книжевноста и огласувањето.[72][78] Веднаш по објавувањето, означен е како значаен фокус на внимание меѓу рестечката генерација на семрежни корисници.[79] Ставајќи го Евтини приказни на својот список на „Големи филмови“ 2001, Роџер Иберт го нарече „највлијателниот филм на деценијата“.[80] Четири години подоцна, Корлис од Тајм напишал нешто слично: „(без сомневање) највлијателниот американски филм на деведесеттите“.[81]
Неколку сцени и слики од филмот стекнаа култен статус. Дијалогот на Џулс и Винсент за „Royale со кашкавал“ стекна култен статус.[82] Сцената во која Траволта и Турман играат беше често предмет на наводи, а најјасно тоа се гледа во филмот од 2005 Биди кул, во кој настапија истите двајца глумци.[83] Сликата на Траволта и на Џексон како стојат еден до друг во костим и со вратоврски, со вперени пиштоли, исто така стана нашироко позната. BBC во 2007 јави како „лондонските јавни работници го избришале иконскиот мурал на 'герилскиот уметник' Банкси... сликата прикажувала сцена од Евтини приказни, со Семјуел Л. Џексон и Џон Траволта како држат банани наместо пиштоли.“[84] Некои реченици влегоа во секојдневниот живот како популарни фрази, особено заканата на Марселус, „Ќе го испробам цел среден век на твојот газ!“[85] Цитатот на Џулс од „Езекиел“ е избран како четвртти најдобар филмски говор на сите времиња во 2004.[86]
Евтини приказни сега се појавува на изборите на критичарите за најдобри филмови на сите времиња. Во 2007 е избран како 96. од 100 најдобри во изборот на Американскиот филмски институт.[87] Во 2005 се најде на списокот на Тајм за 100 најдобри филмови.[81] Од мај 2007 се наоѓа на 8. место на списокот на најдобри филмови на сите времиња на мрежното место Metacritic.[88] Филмот остварува добри пласмани и во јавните анкети. Во анкета меѓу онлајн заедниците од 2007, се најде на 11. место.[89] Читателите на бтитанскиот магазин Total Film го прогласија за 3. најдобар во историјата.[90] Во националната анкета на британскиот Channel 4 во 2001 заврши на четвртото место.[91] Од октомври 2007, се наоѓа на петтото место на изборот на Семрежната филмска база на податоци (IMDb) на списокот на најдобри филмови на сите времиња.[92]
Тарантино изјави дека оригинално планирал „да сними Црна маска“, реферирајќи на популаризацијата на „тврдо варените“ магазини одговорни за популаризација на детективската фикција. „Едноставно ги променив плановите.“ [93] Гофри О'Брајан резултатот го гледа поврзан со „традиционалниот шунд: приказните за насилство и опасности какви што практикувале писателите Корнел Вулрич и Фредерик Браун... Двајцата делуваа на подрачјето на неверојатни случајности и сурови космички шеги, токму она што го разработи Евтини приказни.“[94] О'Брајан особено ја нагласува сродноста меќу замрсените приказни на Браун и испреплетената структура на Евтини приказни.[95] Роберт Колкер ги гледа „кич, наизглед баналните дијалози како патина покриена врз имитација. „Имитацијата... доаѓа од два филма кои Тарантино најверојатно не може да ги исфрли од главата: Злобни улици (1973) на Мартин Скорсезе и Убиството (1956) на Стенли Кјубрик."[96] Тој го контрастира Евтини приказни со претходните претставници на постмодениот Холивуд, Хадсон Хок (1991; со Брус Вилис) и Последниот акционен херој (1993; со Арнолд Шварценегер) кои „претераа со шегата... едноставно сугерираа дека се попаметни од публиката“ и пропаднаа.[97] Тод МекКарти пишува дека „импресивната композиција на филмот често содржи објекти во крупен план и живописни контрасти, понекогаш потсетувајќи на визуелните стратегии на Серџо Леоне“, познатиот херој на Тарантино.[98] За Мартин Рубин, „опсежните, светло обоени визуелни елементи“ го потсетуваат на комедиите на режисерите од типот на Френк Ташлин и Блејк Едвардс.[99]
Алузиите на популарна култура во филмот, од познатиот лик на Мерилин Монро со фустан кој се дига над пареата на подземната железничка шахта до обраќањето на Џулс на „Тиквичка“ како „Ринго“ заради англискиот акцент, поттикнаа многу критичари да расправаат за рамката на постмодернизмот. Опишувајќи го филмот во 2005 како „постмодерно ремек-дело... до денес“ на Тарантино, Дејвид Вокер пишува дека е тоа „е обележано од шеговита наклонетост кон педесеттите... со константно пецкање и често попустливи наводи на други филмови.“ Замрсената наративна техника ја опишува како „постмодерно подигрување“.[100] Нарекувајќи го филмот „конечен постмодерен колаж“, Фостер Хирш го гледа Евтини приказни нешто подалеку од ремек-дело: „авторитетен, влијателен и бесмислен“.[101] Кетрин Констабл го смета моментот во кој иглата наполнета со адреналин во срцето на Миа како застрашувачки. Вели дека во тоа „може да го види нејзиното воскреснување од мртвите, како што подсетува и на убивање на вампири со колец. Според овој модел, реферирањето на претходните естетски облици и стилови одат уште понапред.“[102]
Иако приказната е сместена во раните деведесетти години, Евтини приказни е безвременски филм кој ги опфаќа речиси сите периоди од XX век. Миа Волис изгледа како лик од немите филмови во дваесеттите години на почетокот на векот. Од друга страна пак, некои сцени упатуваат на ликот на Ана Карина од филмот од 1962 година на Жан-Лук Жодар наречен My Life to Live.[103] Вулф вози автомобил Acura NSX кој почнува да се произведува во 1991 година. Постојат директни наводи на Втората светска војна и Виетнамската војна. Марселус, меѓу другото, ја спомнува Индокина. Знакот кој упатува на борбата на Буч („Wilson vs. Coolidge“) е игра со имиња на поранешни претседатели на САД, Вудро Вилсон и Калвин Кулиџ. Додека Буч се вози со такси, позадината е заматена и е црно-бела, како во стилот на старите филмови. Миа Волис има стар касетофон и грамофон и во својата куќа, а Винсент Вега и Џулс Винфилд по фризурите и стилот изгледаат како да излегле од седумдесеттите, од ерата на Елвис Присли.
Евтини приказни е полн со наводи на други филмови. „Ликовите на Тарантино“, пишува Гери Грот, „живеат во свет кој е составен од холивудски производи. Тарантино е филмски клептоман - тој едноставно не може да се излечи.“[104] Две сцени особено предизвикаа расправии за нагласениот инертекстуален стил на филмот. Многу претпоставија дека сцената со твист натпреварот во Jack Rabbit Slim's е референца на изведбата на Траволта во улогата на Тони Манер во епохалната Треска во сабота навечер (1977); Тарантино, меѓутоа, инспирацијата за сцената ја препишува на филмот на Жан-Лук Жодар, Bande a part (1964). Според режисерот,
Естела Тинкнел нагласува дека, иако „уредувањето на ресторанот е слика на рестораните од педесеттите ... натпреварот во твист е музичка секвенца која потсетува на шеесеттите, додека играњето на Тарантино нѐ навраќа во седумдесеттите и на неговиот настап во Треска во сабота навечер.... Така неколку стилски водилки од поранешните децении се споени во еден момент.“[106] Нагласува дека филмот на кратко го „напушта својот ироничен дискурс и станува класичен мјузикл.“[106]
Клучниот момент во кој Марселус ја преминува улицата пред автомобилот на Буч и го забележува потсетува на сцената во која шефот на Марион Крејн ја здогледува неа во Психо.[107] Марселус и Буч наскоро стануваат заробеници на Мејнард и Зед, двајца садисти кои излегле директно од Ослободување (1972) на Џон Борман.[108] Зед го дели името со ликот на Шон Конери од следниот филм на Борман, научно-фантастичниот Зардоз (1974). „Зед е мртов“ (Zed's dead) е последната реченица изразена во тој филм; во смисла на раскажувачка хронологија, тоа е последната реченица во Евтини приказни. Кога Буч одлучува да го спаси Марселус, според зборовите на Глин Вајт, „пронаоѓа еден куп предмети кои во сеќавање повикуваат некои филмови со познати јунаци.“[109] Критичарите ги идентификуваа овие оружја и ги препишаа на можните алузии:
На крајот на сцената, злокобната реченица на Марселус потсетува на криминалистичката драма од 1973, Чарли Ворик, која е режирана од уште еден херој на Тарантино, Дон Сигел; името на ликот кој го тоа таму изговара е Мејнард.[111]
Дејвид Бел тврди дека оваа сцена вклучува „класични стеротипи, со сиромашни бели сељаци... Припростите сексуални изрази во американските филмови често примаат облик на хомосексуално силување.“ [112] Стефан Пол Милер верува дека сцената во Евтини приказни се извлекува многу полесно од онаа на која потсетува: „Извршената содомија не е толку шокантна како што тоа беше во Ослободување... Филмовите на деведесеттите го намалуваат влијанието од семудесеттите, хорор и табуата се претворуваат во рафинирана забава набиена со адреналин - во фикцијата, шунд фикцијата“ (заб.: се алудира на насловот, Pulp Fiction, чиј алтернативен наслов би бил, по буквален превод, Шунд фикција).[113] Жиро гледа слично на сцената на силување: „Користењето на Тарантино на пародии е реплика, трансгресија и омекнување на лицето на насилството.“[114] Според погледот на Грот, клучната разлика е во тоаш што силувањето од Ослободување создава средишна морална дилема на филмот, додека онаа во Евтини приказни е пак најчудниот ден во животот на Буч.“[115]
Нил Фулвуд се фокусира на изборот на оружје на Буч, пишувајќи, „Овде највеќе доаѓа до израз љубовта на Тарантино кон филмовите, каде ги одбира најблагородното и најозлогласеното оружје, со што праќа порака за својата репутација на enfant terrible на филмското насилтво. Освен тоа, сцената праќа лукав коментар за подготвеноста на филмот да се фати за било што при рака во моментот на очекување или убиство.“[110] Вајт тврди дека „катаната која конечно ја избира ја идентифицира со.... чесните јунаци.“[109] Конард вели дека трите предмети кои Буч ги одбива симболизираат нихилизам. Традиционалниот јапонски меч, во контраст, претставува култура дефинирана со морален кодекс и затоа Буч на тој начин се поврзува со позначаен пристап кон животот.[116]
Очигледното согледување за украдената актовка вратена од Џулс и Винсент како и комбинацијата со која таа се отвора „666” (бројот на ѓаволот) е директна импликација на Библијата. Тарантино рекол дека не постои објаснување за тој контекст. Оригинално во Евтини приказни актовката требала да содржи дијаманти, но на Тарантино тоа му се чинело многу приземно. За потребите на снимањето, актовката содржела скриена портокалова светилка која ја создавала чудната светлост.[117] Најверојатно содржината на актовката е поврзана со онаа во филмот од 1955 година на Роберт Алдрич, наречен Бакни ме смртоносно, каде многу слична актовка е полна со јадрена направа.[118]
Во видео интервју од 2007, со пријателот и режисер Роберт Родригес, Тарантино ја „открива“ тајната содржина на актовката, но тогаш филмот прекинува се префрла на сцената и стилот во кој е виден филмот на Тарантино и Родригес, Грајндхаус, со наслов на екранот кој вели дека недостасува филмска лента (missing reel). Интервјуто продолжува со Родригес кој вели дека „информацијата“ која ја слушнал сега радикално го менува значењето на филмот.[119]
Обожавателите понудија неколку теории, а најпопуларната е дека Брет прави договор со Марселус Валас за да ја земе неговата душа. Според оваа теорија точката каде што е стационирана душата на Марселус е на неговиот врат, токму затоа тој има чуден фластер на вратот. (всушност тоа е само ненамерен пропуст бидејќи глумецот Винг Рејмс само сакал да прекрие една непријатна лузна) Кога Брет ќе биде убиен на екранот се забележува златна светлина, според теоријата се работи за одделување на душата на Брет од неговото тело. Комбинацијата на бравата „666” сугерира и духовно објаснување кое вели дека содржината на актовката е всушност сите лоши дела кои се направени. Другите теории ги инволвираат поранешните филмови на Тарантино како што се Вистинска романса и Касапски кучиња.
Џулс рецитира она што тој го пишува како библиски пасус, Езикиел 25:17, пред да егзекутира некој. Го слушаме пасусот трипати: во воведната секвенца во која Џулс и Винсент ја враќаат актовката на Марселус од Брет, кој притоа е убиен; по вторпат на почетокот на „Ситуацијата со Бони“, која се совпаѓа со крајот на претходната секвенца; и во епилогот во ресторанот. Верзијата на пасусот е следнава:
Овој стих е нејасна референца на Карате Чиба Бодигард, филм од 1976 година каде што игра Сони Чиба (Тарантино го поздравил како „најдобриот глумец со кого соработувал во војни уметнички филмови”), и овој филм се отвора со речиси идентичен библиски стих кој е преземен исто така од Езекиел.[120]
Евтини приказни е најекстремниот пример на застапеноста на Тарантино кон наводи кои вклучуваат тоалети и бањи.[121] Во Jack Rabbit Slim's, Миа оди да го „напудри носот“; во тоалетот таа шмрка кокаин, опкружена со неколку жени кои едвај тоа го забележуваат. Буч и Фабиен играат подолга сцена во бањата, тој е под тушот, а таа ги мие забите; следното утро, неколку филмски секунди подоцна, таа пак ги четка забите. Додека Џулс и Винсент се спротивставуваат на Брет и двајцата негови ортаци, четвртиот маж се крие во тоалетот - неговата акција го доведува Џулс до неговата „преобразба“. По апсурдната смрт на Марвин, Винсент и Џулс се мијат во бањата на Џими, каде се препиркаат за крвавата крпа. Откако сцената во ресторанот ќе се претвори во мексиканска ситуација, „Медењаче“ возвикнува: „Морам да мочам!“[122]
Како што објаснуваат Питер и Вил Брукер, „Во три важни моменти Винсент оди во тоалетот и се враќа во свет на крајно изменети околности во кои му се заканува смрт.“[123] Опасноста се зголемува додека нарацијата тече хронолошки, а се реализира во третиот пример:
Во анализата на Брук, „Низ Винсент... гледаме како светот е несигурен, како се менува, катастрофално, во случај да не внимавате.“[123] Фрајман го смета за значајно тоа што Винсент во два од трите примера чита Modesty Blaise. Таа го поврзува овој факт со навредливиот поглед кон жените како „архетипски конзументи на шундот“.
Евтини приказни ги освои следниве признанија:[125][126]
Добитник | |
---|---|
Оскари |
Оскар за најдобро оригинално сценарио — Квентин Тарантино и Роџер Ејвери |
БАФТА награди |
Најдобар спореден глумец — Семјуел Л. Џексон |
Кански филмски фестивал |
Златна палма — Евтини приказни (Квентин Тарантино, режисер) |
Златни глобусии |
Златен глобус за најдобро сценарио — Квентин Тарантино |
Национално друштво на филмски критичари |
Најдобар филм — Евтини приказни (Квентин Тарантино, режисер) |
Ги заработи и следниве номинации:[125]
Номинации | |
---|---|
Оскари |
Најдобар филм (Лоренс Бендер, продуцент) |
БАФТА награди |
Најдобар филм (Лоренс Бендер/Квентин Тарантино) |
Златни глобуси |
Најдобар филм - драма (Лоренс Бендер) |
Во тајното гласање на Националното друштво на филмски критичари на САД, Семјуел Л. Џексон беше втор во категоријата најдобар и најдобар спореден глумец.[126]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.