Тројна врска

Тројна врска — хемиска врска меѓу два атома образувана со шест сврзани електрони наместо вообичаените два во ковалентната единечна врска. Тројните врски се посилни од еквивалетните единечни или двојни врски, бидејќи имаат три сврзувања. Најчестата тројна врска, меѓу јаглеродни атоми, се среќава кај алкините. Други функционални групи со тројни врски се цијанидите и изоцијанидите. Некои двоатомски молекули како диазотот и јаглерод моноксидот исто така се тројно сврзани. На скелетните формули оваа врска се претставува со три напоредни црти (≡) помеѓу сврзаните атоми.^[1][2][3]

Хемиски состави на тројната врска

ацетилен, H−C≡C−H	цијан, N≡C−C≡N	јаглерод моноксид, C≡O

Структура на АСМ-слика на дехидробензо[12]анулен, каде бензенските прстени се прицврстени со тројни врски

Сврзување

Видот на сврзување го одредува орбиталната хибридизација. Во случај на ацетиленот, секој јаглероден атом има две sp-орбитали и две p-орбитали. Двете sp-орбитали се линеарни со рамни агли (180°) и ја заземаат x-оската (Декартов координатен систем). p-орбиталите се нормални на y-оската и z-оската. Кога јаглеродните атоми ќе се доближат, sp-орбиталите се преклопуваат образувајќи сигма-врска sp-sp. Истовремено p_z-орбиталите се приближуваат и заедно образуваат p_z-p_z пи-врска. Така, другиот пар на p_y-орбитали образува p_y-p_y пи-врска. Следствено на тоа, се образуваат една сигма-врска и две пи-врски.

Во свитканите врски, тројната врска може да се образува и со преклоп на три sp³ резни без потреба од создавање на пи-врска.^[4]

Кај елементите потешки од јаглерод

Структура на хекса(терт-бутокси)диволфрам(III), пример за метално-метална тројна врска.

Тројните врски се застапени во многу елементи потешки од јаглеродот, особено кај преодните метали. Добро познати примери се хекса(терт-бутокси)диволфрам(III) и хекса(терт-бутокси)димолибден(III). Меѓумолекулското растојание изнесува околу 233 пм.^[5] Соединението W2 е од особен интерес заради неговите реакции со аклините, што води до тројно сврзани метално-јаглеродни соединенија со формулата RC≡W(OBut)₃^[6]

Наводи

1. March, Jerry (1985), Advanced Organic Chemistry: Reactions, Mechanisms, and Structure (3. изд.), New York: Wiley, ISBN 0-471-85472-7
2. Organic Chemistry 2nd Ed. John McMurry
3. Pyykkö, Pekka; Riedel, Sebastian; Patzschke, Michael (2005). „Triple-Bond Covalent Radii“. Chemistry: A European Journal. 11 (12): 3511–20. doi:10.1002/chem.200401299. PMID 15832398.
4. Advanced Organic Chemistry Carey, Francis A., Sundberg, Richard J. 5th ed. 2007
5. Chisholm, Malcolm H.; Gallucci, Judith C.; Hollandsworth, Carl B. (2006). „Crystal and molecular structure of W₂(OBut)₆ and electronic structure calculations on various conformers of W₂(OMe)₆“. Polyhedron. 25 (4): 827–833. doi:10.1016/j.poly.2005.07.010.
6. .Listemann, Mark L.; Schrock, Richard R. (1985). „Multiple metal carbon Bonds. 35. A General Route to tri-tert-Butoxytungsten Alkylidyne complexes. Scission of Acetylenes by Ditungsten Hexa-tert-butoxide“. Organometallics. 4: 74–83. doi:10.1021/om00120a014.

Надворешни врски

• Хемиски врски — „Е-хемија“ (македонски)