From Wikipedia, the free encyclopedia
Пентан е органско соединение, со формула C5H12, — алкан со пет јаглеродни атоми. Терминот може да се однесува на која било од трите структурни изомери, или на нивна мешавина: во номенклатурата IUPAC, сепак, пентан значи исклучиво n' '-пентански изомери; другите два се нарекуваат изопентан (метилбутан) и неопентан (диметилпропан). Циклопентанот не е изомер на пентан бидејќи има само 10 водородни атоми каде пентанот има 12.
| |||
Други називи Квинтан;[2] Ладилно средство-4-13-0 | |||
Назнаки | |||
---|---|---|---|
109-66-0 | |||
Бајлштајн | 969132 | ||
ChEBI | CHEBI:37830 | ||
ChEMBL | ChEMBL16102 | ||
ChemSpider | 7712 | ||
DrugBank | DB03119 | ||
EC-број | 203-692-4 | ||
Гмелин |
1766 | ||
3Д-модел (Jmol) | Слика | ||
MeSH | pentane | ||
PubChem | 8003 | ||
RTECS-бр. | RZ9450000 | ||
| |||
UNII | 4FEX897A91 | ||
ОН-бр. | 1265 | ||
Својства | |||
Хемиска формула | |||
Моларна маса | 0 g mol−1 | ||
Изглед | безбојна течност | ||
Мирис | Мирис на бензин[3] | ||
Густина | 0,626 g mL−1; 0,6262 g mL−1 (at 20 °C) | ||
Точка на топење | |||
Точка на вриење | |||
40 mg L−1 (at 20 °C) | |||
log P | 3,255 | ||
Парен притисок | 57,90 kPa (at 20.0 °C) | ||
Хенриева константа (kH) |
7,8 nmol Pa−1 kg−1 | ||
Киселост (pKa) | ~45 | ||
Константа на базицитет (pKb) | ~59 | ||
UV-vis (λmax) | 200 nm | ||
Магнетна чувствителност (χ) |
-63,05·10−6 cm3/mol | ||
Показател на прекршување (nD) | 1.358 | ||
Вискозност | 0.240 mPa·s (at 20 °C) | ||
Термохемија | |||
Ст. енталпија на образување ΔfH |
−174,1–−172,9 kJ mol−1 | ||
Ст. енталпија на согорување ΔcH |
−3,5095–−3,5085 MJ mol−1 | ||
Стандардна моларна ентропија S |
263,47 J K−1 mol−1 | ||
Специфичен топлински капацитет, C | 167,19 J K−1 mol−1 | ||
Опасност | |||
GHS-ознаки: | |||
Пиктограми |
|||
Сигнални зборови |
Опасност | ||
Изјави за опасност |
H225, H304, H336, H411 | ||
Изјави за претпазливост |
P210, P261, P273, P301+P310, P331 | ||
NFPA 704 | |||
Температура на запалување | −490 °C (−850 °F; −217 K) | ||
2,600 °C (4,710 °F; 2,870 K) | |||
Граници на запалливост | 1,5–7.8%[3] | ||
Смртоносна доза или концентрација: | |||
LD50 (средна доза) |
| ||
LC50 (средна концентрација) |
130,000 mg/m3 (глушец, 30 мин) 128,200 ppm (глушец, 37 мин) 325,000 mg/m3 (глушец, 2 часа)[4] | ||
NIOSH (здравствени граници во САД): | |||
PEL (дозволива) |
TWA 1000 ppm (2950 mg/m3)[3] | ||
REL (препорачана) |
TWA 120 ppm (350 mg/m3) C 610 ppm (1800 mg/m3) [15-минути][3] | ||
IDLH (непосредна опасност) |
1500 ppm[3] | ||
Дополнителни податоци | |||
(што е ова?) (провери) Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa) | |||
Наводи |
Пентаните се компоненти на некои горива и се користат како специјални растворувачи во лабораторија. Нивните својства се многу слични на оние на бутанот и хексанот.
Пентаните се некои од примарните дувачки средства кои се користат во производството на полистиренска пена и други пени. Вообичаено, за оваа намена се користи мешавина од n-, i- и сè повеќе циклопентан.
Киселински катализирана изомеризација дава изопентан, кој се користи за производство на високооктански горива.[5]
Поради нивната ниска точка на вриење, ниската цена и релативната безбедност, пентаните се користат како работен медиум во геотермални енерегетски станици и во органски Ранкинов циклус . Се користи и во некои мешани разладни средства.
Пентаните се растворувачи во многу обични производи, на пр. во некои пестициди.[6]
Пентаните се релативно евтини и се најиспарливи течни алкани на собна температура, така што тие често се користат во лабораторија како растворувач што може лесно и брзо да се испари. Меѓутоа, поради нивната неполарна способност и недостаток на функционална група тие се раствораат само неполарни и соединенија богати со алкил групи. Пентаните се мешливи со најчестите неполарни растворувачи како што се хлоројаглерод, ароматичните соединенија и етер.
Тие често се користат во течната хроматографија.
Точката на вриење на пентанските изомери се движат од околу 9 до 36 °C. Како што е случајот со другите алкани, подебело разгранетите изомери имаат тенденција да имаат пониска точка на вриење.
Истото важи и за точката на топењеи на алканските изомери, а онаа на изопентанот е за 30 °C пониска од онаа на n-пентанот. Сепак, точката на топење на неопентан, најтешко разгранет од трите, е 100 °C „повисока“ од онаа на изопентанот. Аномално високата точка на топење на неопентан му се припишува на тетраедарските молекули поблиску спакувани во цврста форма; ова објаснување е контрадикторно со фактот дека неопентан има помала густина од другите два изомери,[7] а високата точка на топење е всушност предизвикана од значително помалата ентропија на соединување на неопентанот.
Разгранетите изомери се постабилни (имаат помала топлина на формирање и топлина на согорување) од n-пентанот. Разликата е 1,8 kcal/mol за изопентан и 5 kcal/mol за неопентан.[8][9]
Ротацијата околу две централни единечни C-C врски од n-пентан произведува четири различни конформации.[10]
Како и другите алкани, пентаните се во голема мера нереактивни при собна температура и стандардни услови - сепак, со доволна енергија на активирање (на пр., отворен пламен), тие лесно оксидираат за да формираат јаглерод диоксид и вода:
Како и другите алкани, пентаните подлежат на хлорирање:
Ваквите реакции се неселективни; со n-пентанот, а резултатот е мешавина од 1-, 2- и 3-хлоропентан, како и повеќе високохлорирани деривати. Може да се случи и друга радикална халогенација.
Пентанот е компонента на издишаниот здив за некои поединци. Производ на деградација на незаситени масни киселини, неговото присуство е поврзано со одредени болести и канцери.[11]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.