Хексанот е органско соединение, алкан со прван синџир со 6 јаглеродни атоми и со молекулска формула C6H14.

Кратки факти Назнаки, Својства ...
Хексан
Thumb
Thumb
Thumb
Thumb
Назнаки
110-54-3 Ок
Бајлштајн 1730733
ChEBI CHEBI:29021 Ок
ChEMBL ChEMBL15939 Ок
ChemSpider 7767 Ок
DrugBank DB02764 Ок
EC-број 203-777-6
Гмелин
1985
3Д-модел (Jmol) Слика
KEGG C11271 Ок
MeSH n-hexane
PubChem 8058
RTECS-бр. MN9275000
UNII 2DDG612ED8 Ок
ОН-бр. 1208
Својства
Хемиска формула
Моларна маса 0 g mol−1
Изглед Безбојна течност
Мирис Мирис на бензин
Густина 0,6606 g mL−1[3]
Точка на топење
Точка на вриење
9,5 mg L−1
log P 3,764
Парен притисок 17,60 kPa (на 20.0 °C)
7,6 nmol Pa−1 kg−1
UV-vismax) 200 nm
Магнетна чувствителност (χ)
−74,6·10−6 cm3/mol
Показател на прекршување (nD) 1,375
Вискозност 0,3 mPa·s
Диполен момент 0,08 D
Термохемија
Ст. енталпија на
образување
ΔfHo298
−199,4 до −198,0 kJ mol−1
Ст. енталпија на
согорување
ΔcHo298
−4180 до −4140 kJ mol−1
Стандардна моларна
ентропија
So298
296,06 J K−1 mol−1
Специфичен топлински капацитет, C 265,2 J K−1 mol−1
Опасност
Безбедност при работа:
Главни опасности
Репродуктивна токсичност – По Белодробна респирација, Белодробен едем, Пневмонитис
GHS-ознаки:
Пиктограми
GHS02: Запаливо GHS07: Извичник GHS08: Опасност по здравјето GHS09: Опасност по животната средина
Сигнални зборови
Опасност
Температура на запалување −22 ºC[convert: unknown unit]
234.0 °C (453.2 °F; 507.1 K)
Граници на запалливост 1,2–7,7%
Дополнителни податоци
 Ок(што е ова?)  (провери)
Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa)
Наводи
Затвори

Хексанот е безбојна течност, без мирис коа е во чиста форма, и точка на вриење околу 69 °C (156 °F). Хексанот има широка употреба поради ниската цена, релативно е безбеден за користење, во голема мера не реактивен и лесно испарлив не-поларен растворувач. Модерните мешавини на бензин исто така содржат околу 3% хексан.

Терминот „хексани“ се однесува на мешавина, составена во голема мера (>60%) од хексан, со различни количини на изомерни соединенија 2-метилпентан и 3-метилпентан и можеби помали количини неизомерни C5, C6 и C7 циклоалкани.

Изомери

Повеќе информации Име, IUPAC име ...
Име IUPAC име Формула Скелетна формула
Хексан,
n-Хексан
Хексан CH3(CH2)4CH3
Изохексан 2-Mетиилпентан (CH3)2CH(CH2)2CH3
3-Mетилпентан CH3CH2CH(CH3)CH2CH3
2,3-Диметилбутан (CH3)2CHCH(CH3)2
Неохексан 2,2-Диметилбутан (CH3)3CCH2CH3
Затвори

Примена

Во индутријата хекасот е користен во подготовката на адхезивно лепило за чевли, производи од кожа и покриви. Исто така се користи и во екракцијата на некои масла за јадење, како што е репкиното или соиното масло, од нивните семиња, за чистење и обезмастување на различни предмети и во текстилната индустрија. Во САД најчесто се користи за екстракција на масло од соја во прехрамбената индустрија, и е потенциално присутен како загадувач во сите прехрамбени производи од соја кои се добиваат со ваквата екстракција.

Во лаораториски услов, хексанот се користи за екстракција на петролеум и маст (лубрикант) како загадувачи од примероци за анализа, како што се вода или почва.[4] Бидејќи хексанот не може лесно да се депротонира, се користи во реакции со силни бази, како што е подготовката на органолитиумови реагенси/органолитиум. Како пример, бутиллитиум најчестно се снабдува како раствор на хексан. .[5]

Хексанот најчесто се користи и во хроматографијата, како не-поларен растворувач. Повисоките алакани кои се присутни како нечистотии во раствор на хексан, имаат исто ретенционо време како и растворувачот, така што фркациите кои содржат хексан исто така ќе ги содржат и овие нечистотии. Во препаративна хроматографија, концентрација на висок волумен на хексан може да резултира со примерок кој е значително контаминиран со алкани. Ова може да резултира со добивање на цврт производ (масло), и алканите може да интерферираат во анализата.[6]

Производство

Хексанот главно се добива од рафинирана или сурова нафта. Точниот состав на фракциите во голема мера зависи од типот на мсалото (сурово или рафинирано) и ограничувањата на самото рафинирање. Производот (обично околу 50% од тежината на изомерот со прав синџир) е фракцијата што врие на 65–70 °C (149–158 °F).

Физички својства

Сите алкани се безбојни раствори.[7][8] Точката на вриење кај различни хексани е донекаде слична, за разлика од други алкани, каде што точката на вриење е генерално пониска за поразградените форми. Додека точката на топење кај различни хексани е различна и не е забележан никаков тренд.[9]

Повеќе информации Изомери, T.T. (°C) ...
Изомери T.T. (°C) Т.Т. (°F) Т.В. (°C) Т.В. (°F)
n-хексан−95.3−139.568.7155.7
3-метилпентан−118.0−180.463.3145.9
2-метилпентан (изохексан)−153.7−244.760.3140.5
2,3-диметилбутан−128.6−199.558.0136.4
2,2-диметилбутан (неохексан)−99.8−147.649.7121.5
Затвори

Хексанот има значителен парен притисок на собна температура:

Повеќе информации Tемпература (°C), Tемпература (°F) ...
Tемпература (°C) Tемпература (°F) Парен притисок (mmHg) Парен притисок (kPa)
−40−403.360.448
−30−227.120.949
−20−414.011.868
−101425.913.454
03245.376.049
105075.7410.098
2068121.2616.167
2577151.2820.169
3086187.1124.946
40104279.4237.253
50122405.3154.037
60140572.7676.362
Затвори

Реактивност

Како и повеќето алкани, хексанот карактеристично покажува ниска реактивност и поради тоа е соодветен растворувач за реактивни соединенија. Комерциалните примероци на n-хексанот, содржат метилциклопентан, коие содржи терциерни С-Н врски, кои се некомпатибилни со некои радикални реакции. .[10]

Безбедност

Вдишување на n-хексан на 5000 ppm за 10 минути предизвикува изразена вртоглавица; 2500-1000 ppm за 12 часа предизвикува поспаност, замор, губење на апетит и парестезија во дисталните екстремитети; 2500-5000 ppm предизвикува мускулна слабост, ладно пулсирање во екстремитетите, заматен вид, главоболка и анорексија.[11] Докажано е дека хроничната професионална изложеност на покачени нивоа на n-хексан е поврзана со периферна невропатија кај автомеханичарите во САД и невротоксичност кај работниците во печатниците и фабрики за чевли и мебел во Азија, Европа и Северна Америка.

Американскиот Национален институт за безбедност и здравје при работа (NIOSH) има поставиено препорачана граница на изложеност (REL) за изомери на хексан (не n-хексан) од 100 ppm (350 mg/m3 (0,15 gr/cu ft)) над 8- час работен ден.[12] However, for n-hexane, the current NIOSH REL is 50 ppm (180 mg/m3 (0.079 gr/cu ft)) over an 8-hour workday.[13] Оваа граница била предложена како дозволена граница на изложеност (PEL) од Управата за безбедност и здравје при работа во 1989 година; сепак, овој предлог бил отфрлен во американските судови во 1992 година. .[14] The current n-hexane PEL in the US is 500 ppm (1,800 mg/m3 (0.79 gr/cu ft)).[13] Тековната дозволена граница на изложеност на n-хексан во САД е 500 ppm (1.800 mg/m3 (0,79 gr/cu ft)).[13]

Хексанот и други испарливи јаглеводороди, како (нафтен етер) претставуваат ризик од Респираторна пневмонија. .[15] n-Хексан понекогаш се користи како средство за денатурација на храна и како денатурант за алкохол исто како и средство за чистење на текстил, мебел и во кожарската индустрија, но полека се заменува со други растворувачи. .[16]

Како и бензинот, хексанот е многу испарлив и претставува ризик од експлозија. Запалувањето на пареата на хексан, која биле незаконски испуштени во канализацијата на Луисвил (Кентаки), од фабрика за преработка на соја во сопственост на Ралстон-Пурина предизвикало серија на експлозии во канализацијата во Луисвил што уништило преку 21 км канализациски линии и улици во тој град.

Инциденти

Професионалното труење со хексан се случило кај јапонски работници со сандали, италијански работници за чевли, ,[17] работниците во печатници во Тајван и други.[18] Анализата на тајванските работници покажала професионална изложеност на супстанции вклучувајќи n-хексан.[19] Во 2010-2011 година, беше пријавено дека кинеските работници кои произведуваа iPhone телефони претрпеле труење со хексан.[20][21]

Хексанот бил идентификуван како причина за експлозиите на канализацијата во Луисвил на 13 февруари 1981 година, кои уништија повеќе од 13 милји (21 км) канализациони линии и улици во центарот на Луисвил во Кентаки, Соединетите Американски Држави и беше препишан како причина за експлозија што се случило во Националниот универзитет во Рио Куарто, Аргентина на 5 декември 2007 година, поради излевање на хексан во близина на машина за производство на топлина која експлодирала и предизвикала пожар во кој загина еден студент, а биле повредени уште 24.

Биотрансформација

n-хексан се биотрансформира во 2-хексанол и понатаму во 2,5-хександиол во телото. Конверзијата е катализирана од ензимот цитохром P450 кој користи кислород од воздухот. 2,5-Хександиол може дополнително да се оксидира до 2,5-хександион, кој е невротоксичен и предизвикува полиневропатија.[16] Со оглед на ова однесување, се дискутирало за замена на n-хексан како растворувач. n-хептанот е можна алтернатива.[22]

Види повеќе

Наводи

Надворешни врски

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.