Словенски јазици

Словенските јазици — една од најголемите групи на индоевропски јазици. Најмногу се зборуваат во Европа, но исто така и во Северна Азија, односно во азискиот дел од територијата на Руската Федерација.

Словенски јазици
Народност:	Словени
Географска распространетост:	Низ Средна Европа, Источна Европа, Југоисточна Европа, Североисточна Европа, Северна Азија и Средна Азија.
Класификација:	индоевропски балтословенски словенски јазици
Прајазик:	Прасловенски јазик
Гранки:	Источнословенски Јужнословенски Западнословенски
ISO 639-5:	sla

Класификација

Јазично стебло на словенските јазици.

Словенските јазици се делат на неколку главни групи:

• прасловенски јазик
  • источнословенски јазици
    • староруски јазик (рус(ь)(с)кыи) †
      • белоруски јазик (беларуская)
      • русински јазик (русинська)
      • руски јазик (русский)
      • украински јазик (украї́нська)
  • јужнословенски јазици
    • источна група
      • старословенски јазик (́ ́, ) †
      • бугарски јазик (български)
      • македонски јазик
    • западна група
      • босански јазик (bosanski)
      • словенечки јазик (slovenščina)
      • српски јазик (српски/ srpski)
      • хрватски јазик (hrvatski)
      • црногорски јазик (црногорски/ crnogorski)
  • западнословенски јазици
    • лехитска група
      • полапски јазик (slüvensťĕ) †
      • полски јазик (polski)
      • поморски јазици
        • кашупски јазик (kaszëbsczi)
        • словински јазик (słowińskô) †
    • лужичка група
      • горно лужички јазик (hornjoserbsce)
      • долно лужички јазик (dolnoserbski)
    • чешко-словачка група
      • словачки јазик (slovenčina)
      • чешки јазик (čeština)

Симбол:

† - мртви јазици, вештачки зачувани во црквата или познати на науката по текстови.

Акцент

Акцентот во словенските јазици може многу да варира помеѓу различните јазици, па дури и меѓу дијалектите во еден јазик. Секој словенски јазик има свој уникатен акцент кој може значително да влијае на изговорот и значењето на зборовите.

Во источнословенските јазици акцентот е слободен и може да се најде на било кој слог од зборот. Ист е случајот и со јужнословенските јазици, со исклучок на македонскиот каде акцентот е определен и секогаш се паѓа на третиот слог од крајот на зборот. Во западнословенските јазици акцентот е исто така определен, и се паѓа на вториот слог од крајот на зборот (во полскиот јазик) и на првиот слог од зборот (во чешкиот и словачкиот јазик).

Акцентот во словенските јазици^[1]

Акцент		Јазици
Слободен		руски, украински, белоруски, српски, хрватски, словенечки, бугарски
Определен	на вториот слог од крајот на зборот	полски
	на третиот слог од крајот на зборот	македонски
	на првиот слог од зборот	чешки, словачки

Писма

Асеманиево евангелие (11 век)

Многу азбуки биле користени едно или друго време за пишување на словенските јазици. Најчесто користени се глаголицата, кирилицата и латиницата; спорадично биле користени и грчката, арапската, па дури и хебрејската азбука.

Приближната дистрибуција по локација и период е приближно следнава:^[2]

• Глаголица – Моравија (9 век); Македонија (9 – 11 век); Бугарија (9 – 12 век); Хрватска (10 – 16 век), потоа во црковна употреба до 19 век, и спорадично во 20 век; Словенија (15 – 16 век); Бохемија и Полска (14 – 16 век);
• Кирилица – Бугарија (9 век – денес); целиот источнословенски простор (Русија, Украина, Белорусија), Македонија, Србија, Босна и Црна Гора (10 век – денес);
• Латиница – западнословенската област (10 век – денес); Хрватска и Словенија (10 век – денес); Србија (но секогаш споредна на кирилицата), исто така Босна, истиот период; Белорусија и дел од Украина (16 – 20 век);
• Грчка азбука – Македонија, особено во егејскиот дел (15 – 19 век);
• Арабица – Белорусија (16 – 18 век); Босна (15 – 20 век);
• Хебрејска азбука – Белорусија (16 – 18 век).

Општо земено, отсекогаш постоела тесна корелација помеѓу азбуката и религијата, иако не секогаш таа морала да биде причинско-последична.

Наводи

1. Šipka & Browne 2024, стр. 10. sfn error: no target: CITEREFŠipkaBrowne2024 (help)
2. Comrie & Corbett 2003, стр. 20. sfn error: no target: CITEREFComrieCorbett2003 (help)

Извори

• Šipka, Danko; Browne, Wayles, уред. (2024). The Cambridge Handbook of Slavic Linguistics. Cambridge University Press. ISBN 9781108967907.
• Comrie, Bernard; Corbett, Greville, уред. (2003). The Slavonic Languages. Taylor & Francis. ISBN 9781136861376.