Вануату
независна островска држава во Океанија From Wikipedia, the free encyclopedia
независна островска држава во Океанија From Wikipedia, the free encyclopedia
Вануату (бислама, англиски и француски: Vanuatu) или службено Република Вануату (Ripablik blong Vanuatu, Republic of Vanuatu, République de Vanuatu) е независна островска држава во Океанија. Островите на државата се со вулканско потекло и се наоѓаат на 1750 километри источно од Австралија, 540 километри североисточно од францускиот регион Нова Каледонија, југоисточно од Соломоните и западно од Фиџи. Главен град на државата е Порт Вила.
| Република Вануату |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Гесло: Long God yumi stanap (бислама) Nous nous tenons devant Dieu (француски) With God we stand (англиски) „Со Господ сме“[1][2] |
||||||
| Химна: Yumi, Yumi, Yumi Ние, Ние, Ние |
||||||
.svg) |
||||||
_-_VUT_-_UNOCHA_mk.svg) |
||||||
| Главен град | Порт Вила | |||||
| Најголем град | гл. град | |||||
| Службен јазик | ||||||
| Народности (1999) |
|
|||||
| Демоним | Вануаќанец | |||||
| Уредување | Унитарна парламентарна република | |||||
| • | Претседател | Талис Обед Мосес | ||||
| • | Премиер | Шарлот Салваи | ||||
| Законодавство | Парламент | |||||
| Независност | ||||||
| • | од Франција и Обединетото Кралство | 30 јули 1980 | ||||
| • | Член на ООН | 15 септември 1981 | ||||
| Површина | ||||||
| • | Вкупна | 12,189 км2 (157-ма) | ||||
| Население | ||||||
| • | Попис 2016 | 272,459[3] | ||||
| • | Густина | 19.7 жит/км2 (188-ма) | ||||
| БДП (ПКМ) | проценка за 2018 г. | |||||
| • | Вкупен | $820 милиони[4] (178-ма) | ||||
| • | По жител | $2,850[4] (155-та) | ||||
| БДП (номинален) | проценка за 2018 г. | |||||
| • | Вкупно | $957 милиони[4] (175-та) | ||||
| • | По жител | $3,327[4] (124-та) | ||||
| Џиниев коеф. (2010) | 37.6[5] среден |
|||||
| ИЧР (2018) | ▬ 0.597[6] среден · 141-ва |
|||||
| Валута | Вануатски вату (VUV) |
|||||
| Часовен појас | VUT (вануатско време) (UTC+11) | |||||
| Се вози на | десно | |||||
| НДД | .vu | |||||
| Повик. бр. | +678 | |||||
Вануату е населен од Вануаќани, меланезиски народи. Првите Европејци кои ги посетиле островите биле шпанските истражувачи кои биле предводени од Португалецот Педро Фернандес де Кеирос. Кеирос пристигнал на островот Еспириту Санто во 1606 година. Овие острови биле под јусрисдикција на шпанскиот престол како дел од колонијата Шпански Источни Инди. Името на колонијата била Австралија на Еспириту Санто (La Austrialia del Espíritu Santo).
Во 1880-те Франција и Велика Британија објавиле дека архипелагот е под нивна управа. Во 1906 година двете европски империјалистички држави се согласиле за заедничко управување со островите под новото колонијално име Нови Хебриди. Оваа состојба траела сè до 1970-те кога почнале да се појавуваат движењата за независност на Вануаќаните. Во 1980 година островите познати како Нови Хебриди станале независни под новото име Вануату.
Меѓу останатите меѓународни организации, Вануату е и член на ООН, Комонвелтот на нациите, Франкофонијата и Форумот на Тихоокеанските Острови.
До независноста на Вануату, државата и островите биле именувани како Нови Хебриди.
Денешното име на државата потекнува од зборовите vanua („земја“, „дом“),[7] и tu ("стои").[8] Двата збора го означуваат независниот статус на новата нација.[8]
Праисторискиот период на Вануату е сиромашен со информации, но сепак се потврдува теоријата дека австронезиско население се доселило на островите пред 4.000 години.
Првиот остров пронајден од страна на Европејците бил островот Еспириту Санто кога во 1606 година португалскиот истражувач Педро Фернандес де Кеирос работел за шпанскиот крал. Европејците не се вратиле сè до 1768 година, кога Луи Антоан де Бугенвил повторно ги посетил островите. Во 1774 година, капетан Кук ги именувал островите како Нови Хебриди, име кое се користело сè до независноста на Вануату.
Долго време островите биле под раководство на Франција и Велика Британија и месното население било под притисок без никакви права. Со доаѓањето на Американците на островите во 1940-те се подигнал и национализмот на месното население.
Првата политичка партија во Вануату била во раните 1970-ти години и била наречена Национална партија на Нови Хебриди. Во 1974 година партија била преименувана во „Vanua'aku Pati “ и партијата се изборила за независност и во 1980 година се основала Република Вануату.
Вануату е архипелаг кој се состои од околу 82 релативно мали вулкански острови од кои 65 се населени. Два од овие острови Франција си ги присвојува кон своите прекуокеански територии, поточно кон Нова Каледонија. 14 острови имаат над 100 км2. Најголем остров е Еспириту Санто.
Копното на Вануату изнесува околу 4.700 км2. Повеќето од земјата е ридеста, со нестабилна почва и мали количини на свежа вода. Брегот е воглавно карпест. На Вануату има неколку активни вулкани, како што е Лопеви, но има и доста подводни вулкани.
Климата на Вануату е суптропска со околу девет месеци топло време и со дождови. Топлината на водата во Вануату е околу 22 °C во зима и околу 28 °C во лето. Дневната просечна температура е помеѓу 20 °C до 32 °C. Вануату има долги врнежливи сезони со можности за циклони.
Вануату е парламентарна демократија на чие чело е претседател кој има церемонијална улога и е избран за мандат од 5 години. Електоратот кој го избира претседателот се членовите на парламентот и претседателите на Регионалните совети. Претседателот може да биде сменет поради неспособност. Премиерот е избран од страна на членовите на парламентот.
Од 1994 година Вануату е поделена на шест покраини. Покраините во Вануату се:
Покраините се автономно единици со свои избрани локални власти познати како покраински совет. Тие собираат локални даноци и создаваат закони, создаваат покраински буџед или вршан некои основни административни работи. Поктраините се поделени на општини, обично една општина е еден остров, предводени од совет и градоначалник.
Економијата е заснована на земјоделството кое овозможува егзистенција за околу 65% од населението. Најмногу се произведува кава и копра. Кавата во моментот на луѓето им донесува многу приходи па така се намалува одгледувањето на копра. Покрај ова населението се занимава и со крајбрежно производство, туризам и сточарство. Рудното богатство е незначително.
БНП на Вануату се зголемил за 3% во 1990-тите. Бидејќи Вануату има многу мали даноци, државата важи за рај за даноци, но другите држави за тоа се жалат. Владата на Вануату се труди да ги зајакне овие даночни обврски, особено на големите крајбрежни центри.
Вануату има население од 221.506 жители. Вануаќаните се мнозинство во државата и сочинуваат 98.5% од населението и остатокот од населението се Европејци или мешани меланезиски етнички групи. Три острови отсекогаш биле населени со полинезиско население. Околу 2.000 вануаќани живеат и работат во Нова Каледонија.
Во Вануату има три службени јазици: англиски јазик, француски јазик и бислама. Бислама е пиџин, а додека во урбаните места е креолски јазик и кој вклучува типична меланезиска граматика со англиски зборовен фонд. Тој е единствениот јазик кој може да се разбере како втор јазик. Додатно на овие три јазици се зборуваат уште 113 староседелски јазици.
Христијанството е доминантна религија во Вануату.
| Верници во Вануату | ||||
|---|---|---|---|---|
| Протестанти | 32 % | |||
| Католици | 13 % | |||
| англиканци | 13 % | |||
| Адвентисти | 11 % | |||
| Други | 14 % | |||
Вануатската култура е многу различна поради локалните културни елементи и влијанијата од странските култури. Вануату може да биде поделен на три културни региони. Така има северен централен и јужен културен регион и сите си имаат свои специфичности.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg)
