Нежидерско Езеро
From Wikipedia, the free encyclopedia
Нежидерско Езеро (германски: Neusiedler See; унгарски: Fertő (tó); српскохрватски: Nežidersko jezero; словенечки: Nežidersko jezero; словачки: Neziderské jazero; чешки: Neziderské jezero) — најголемото ендорејско езеро во Средна Европа, кое се наоѓа меѓу австриско - унгарската граница. Езерото опфаќа 315 км2, од кои 240 км2 е на австриска страна и 75 км2 од унгарска страна[се бара извор]. Сливот на езерото има површина од околу 1.120 км2. Од север кон југ, езерото е околу 36 км долго, и тоа е помеѓу 6 км и 12 км широко од исток кон запад. Во просек, површината на езерото е 115,45 метри над Јадранското Море и езерото не е повеќе од 1,8 метри длабоко.
| Нежидерско Езеро | |
|---|---|
| Neusiedler See Fertő tó | |
 Сателитска снимка на Нежидерското езеро | |
| Подрачје | Австрија, Унгарија |
| Координати | 47°50′N 16°45′E |
| Главни истеци | испарување (90%) |
| Слив | 1.120 км2 |
| Сливни земји | Австрија, Унгарија |
| Најг. должина | 36 км |
| Најг. ширина | 12 км |
| Површина | 315 км2 |
| Прос. длабочина | 1 м |
| Најг. длабочина | 1,8 м |
| Зафатнина | 0,325 км3 |
| Надм. височина | 115,45 м |
| Населени места | Ноисидл ам Си, Руст |
| Службен назив: Културна површина Ферто/Ноисидлерсе | |
| Тип: | Културно |
| Критериуми: | v |
| Прогласено: | 2001 (25. сесија) |
| Број | 772 |
| : | Австрија и Унгарија |
| Регион: | Европа и Северна Америка |
Неважечки статус | |
| Прогласено: | 16 декември 1982 |
| Број | 271[1] |
Неважечки статус | |
| Службен назив: Езеро Ферто | |
| Прогласено: | 17 март 1989 |
| Број | 420[2] |
Во минатото, врнежите и сушите предизвикале значителни поплави (кои во 1768 година го зголемиле езерото до неговата максимална документирана големина од 515 квадратни километри) и значително намалување на нивото на езерото, иако честопати се чинело дека нема очигледна врска со временската состојба.
Стратиграфијата покажува дека езерското корито тотално се исушило најмалку 100 пати од неговото формирање (18.000-14.000 п.н.е.). За време на поновата историја, целосно исчезнување на езерото е документирано во многу детали во неколку наврати, на пр. Во 1740-1742, 1811-1813 и неодамна во 1866 година, кога приватниот дневник на еден локален жител, Готлиб Вензел, забележал дека тој го преминал коритото на езерото на 4 јуни без да ги извалка чизмите. Делови од коритото на езерото се бараа за земјоделство; се садеа пченица и репа. Како и да е, во 1871 година езерото започна да се враќа и до пролетта 1876 година веќе ја обнови вообичаената големина. Последното (кратко и делумно) исчезнување се случи во текот на летото 1949 година кога северниот дел на коритото на езерото (до приближната ширина на Подерсдорф) се исуши неколку недели. Секој пат кога пресушувањето на езерското корито предизвикуваше големи нарушувања во животната средина затоа што немаше ефект на навлажнување и придушување на температурата на големото водно тело, и бидејќи ветровите разнесуваа големи количини на солена прашина во околните села. Во претходни прилики, езерото понекогаш се нарекуваше „мочуриште“, што укажува на многу ниско ниво на вода со експанзија на трска низ коритото на езерото. Две записи датирани во 1318 и 1324 година, соодветно споменуваат „река“, што подразбира дека во ова време езерото можело да биде сведено на централно водно тело што тече од север кон југ.
Денес нивото на водата е контролирано од вештачки одлив, и бент на територијата на Унгарија во близина на Фертујлак и билатералните прашања се решаваат од страна на Австоунгарската комисијата за вода, која е основана во 1956 година. Сепак, релативно мали флуктуации на нивото на езерото продолжуваат да се случуваат. Во 1965 година езерото добило 100 милиони кубни метри вода во рок од еден месец, зголемувајќи го неговото ниво за 35 сантиметри. Нивото на водата се намалило во слична мерка, за 30 сантиметри во рок од една година како резултат на сушата во 2003 година. Двата вида настани се совршено во рамките на нормалата, а поради плитката на водата може да се влоши или компензира со ефектите на притисокот на ветерот, што може привремено да го подигне или намали локалното ниво на водата за дури 75 сантиметри. Сепак, езерото останува чувствително на промените во неговата рамнотежа, како што покажаа неодамнешните симулации на сценариото за климатски промени.[3][4]
Пред регулаторните работи од 19 век, езерото се протегало на југоисток до мочуриштата на Хансаг (германски: Waasen) кои сè повеќе се пресушуваат и заземаат за земјоделство од 16 век наваму.[5] Првично, езерото било тесно поврзано со системите на реките Дунав и Раба.
Поголемиот дел од езерото е опкружен со трска што служи како живеалиште за дивиот свет (што го прави езерото важно место за одмор за птиците преселници)[6] и се бере во зима штом мразот биде доволно цврст.[7] Ова служи за двојна намена, една еколошка (отстранување на најголемиот дел од органска материја што инаку би се распаднала во езерото) и една економска (трската се продава за разни намени, главно поврзани со градежништво и домување). Во текот на летните месеци има повремени пожари на трска, бидејќи сувата трска е лесно запалива, а пожарите брзо се шират поради скоро постојаниот ветер. Квалитетот на водата се одредува според температурата, ветерот и количината на сол и кал што произлегуваат со подземната вода од седиментите.
Неколку планови за брани и други наметливи градежни работи што би го уништиле езерото и неговите биотопи беа дискутирани во текот на првата половина на 20 век, но без некој успех. Детални планови за поделба на езерското корито со земјени работи, така што одредени делови со разумно плодна почва може трајно да се исцедат и да се користат за земјоделство, додека останатите делови ќе се користат за интензивна аквакултура биле финализирани и одобрени во 1918 година, но беа напуштени кога поголемиот дел од езерото стана австриска територија по Првата светска војна. Во 1971 година плановите за мост преку австрискиот дел на езерото биле спречени од екологистите.
Во 1993 година Националниот парк Нојсидлер Сеу-Сивинкел се здобил со меѓународно прифаќање како зачувување на IUCN категорија II. Во 2001 година националните паркови во Австрија и Ферте-Хансаг во Унгарија беа заедно прифатени како светско наследство . Езерото Нојсидл и неговите околни области во Австрија уживаат заштита преку Конвенцијата Рамсар за мочуриштата.[8]
Трагите на населбата меѓу луѓето околу Нежидерското езеро се враќаат во неолитскиот период. Областа стана густо населена од 7 век п.н.е. па натаму, првично од луѓе од културата Халштат и остана така во текот на римското време. Во 454 година, тука е роден Великиот Теодорих, најголемиот крал на Остроготите. Во близина на Фертеракос има две римски вили и митраистички храм од 3 век отворен за посетители.
Посерсдорф ам Си / Австрија
Донерскихен / Австрија
Штркови гнезда
Фрауенкирхен / Австрија
Шолс Естерхази / Австрија
Нежидерското езеро при зајдисонце
Пештера во Ферторакос / Унгарија
Фертожеплак / Унгарија
Палта Жешењи / Унгарија
Шарод / Унгарија
Палата Естерхази / Унгарија
Ферто
.JPG)
И покрај тоа што останува заштитено живеалиште на дивиот свет, регионот на Нежидерското езеро, особено во неговиот австриски дел, привлекува значителен број туристи. Езерото е познато како „Виенско Море“, бидејќи нуди големи можности за пловење и сурфање на разумно растојание од Виена. Исто така има и трговски риболов.
Ниските нивоа на вода претставуваат проблем за едрење и комерцијална испорака, бидејќи чамците почесто удираат на земјата и местата за прицврстување можат да станат привремено неупотребливи. Сепак, тоа донекаде го олеснува годишното масовно преминување во слободен стил на езерото од Мербиш до Илмиц. Секој што може да плива и е повисок од 160 сантиметри може да учествува во овој настан, кој бил повторно актуелизиран во 2004 година.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
