Mponina ao Kômôro

Ny mponina ao Kômôro, araka ny fanisam-bahoaka natao tamin' ny taona 2004 dia niisa 646 400 (31 200 ny ao Moaly, 363 200 ny ao Ngazija, ary 252 000 ny ao Njoany). ary tombanana ôfisialy farany ho an' ny 1 Jolay 2020 dia 897 219.

Betsaka anefa ny Kômôriana am-pielezana any Frantsa (indrindra any Marseille, Paris, Lyon, Bordeaux, Toulouse, Dunkerque ary Nice) sy ao La Réunion sy Maiôty izay mihoatra io isa io. Atao hoe Kômôriana ny vahoakan' i Kômôron izay manam-piaviana afrikana sy arabo.

Ny fivavahana silamo no fivavahana be mpanaraka indrindra, ary manamafy ny heriny ny sekoly koranika ho an' ny ankizy. Na dia mafy orina aza ny kolontsaina mozilmana manerana an' ilay firenena dia ahitana Kristiana vitsy anisa koa ny ao.

Ny fiteny be mpampiasa indrindra dia ny fiteny kômôriana, izay mifandray amin' ny fiteny soahily. Ny fiteny frantsay sy ny fiteny arabo koa dia ampiasaina ao. Manodidina ny 89 % amin' ny mponina no mahay mamaky teny sy manoratra.

Ny mponina

Fiaviana

Isan-karazany ny vahoaka monina ao Kômôro, ka hita ao ny Antalaotra ("vahoakan' ny ranomasina" izay heverina fa mponina tonga voalohany tao). Taorian' ny fahatongavan’ ny Arabo sy ny Persiana (na Persa) voalohany tany Zanzibar sy tao amin’ ny morontsiraka atsinanan’ i Afrika, dia tonga koa nanorim-ponenana tao Kômôro koa ny Malagasy sy ny Indiana mozilmàna.

Fanisana

Tamin' ny taona 2008 dia niisa 731 775 ny mponina tao Kômôro, hakitroka 337 mp/km² izany. Mahatratra 35,1 ‰ ny fitombon’ ny mponina teo anelanelan’ ny taona 1995 sy 2005. Tamin’ ny taona 2008 dia nahatratra 35,8 ‰ ny taham-pahafatesana. Ny isan-jaza dia 4,9 isam-behivavy. Ny salan-kaela velona dia 63,1 taona tamin’ ny taona 2008, ka 60,7 taona ny lehilahy fa 65,5 taona ny vehivavy. Araka ny vinavina nataon' ny Central Intelligence Agency (CIA) dia misy 787 678 ny mponina ao Kômôro tamin' ny taona 2016^[1]. Tombanana any amin' ny 850 886 ny mponina ao Kômôro tamin' ny taona 2019^[2].

Fifindrà-monina

Fifindra-monina anatin' ny Vondro-nosy Kômôro

Lehibe ny fifindrà-monina any amin' ny nosy samihafa. Ny teratanin' i Nzwani dia nanorim-ponenana betsaka ao Mwali izay tsy dia be mponina loatra, niteraka disadisa ara-piarahamonina izany, ary maro koa ireo avy ao Nzwani izay nifindra monina tany Mayotte. Tamin' ny taona 1977 dia noroahin' i Mayotte ny tantsaha avy any Ngazidja sy Nzwani izay vao haingana nanorim-ponenana betsaka tao amin' ilay nosy. Ny sasany dia navela hiditra indray nanomboka tamin' ny taona 1981 mba ho mpiasa mpifindra monina fotsiny.

Fifindrà-monina any ivelany

Tombanana ho eo anelanelan' ny 80 000 sy 100 000 ny isan' ny Kômôriana monina any ivelany; nandritra ny fanjanahantany, ny ankamaroan' izy ireo dia nonina tao Tanzania sy teto Madagasikara ary tany amin’ ny faritra hafa ao amin' ny tapany atsimo-atsinanan' i Afrika. Nihena be ny isan’ ny Kômôriana monina eto Madagasikara taorian’ ny disadisa teo amin' ny Kômôriana sy ny Malagasy tamin' ny Desambra 1976 tany Mahajanga, izay nahafatesana Kômôriana miisa 1 400 farafahakeliny. Nahatratra 17 000 ny Kômôriana nandao an' i Madagasikara mba hitady fialofana any amin’ ny tanindrazany tamin’ ny taona 1977 fotsiny.

Kômôriana 100 000 eo ho eo no mipetraka any Frantsa; maro amin' izy ireo no nandrabto fianarana any amin' ny oniversite frantsay ary tsy niverina intsony.

Fifindra-monina avy any ivelany

Misy Indiana, Malagasy, Afrikanina Tatsimo ary Eorôpeana (Frantsay indrindraindrindra) mipetraka any Kômôro ary manana anjara toerana lehibe eo amin' ny toekarena. Ny ankamaroan' ny Frantsay dia niala taorian' ny fahaleovanten' io firenena io tamin' ny 1975.

Nanomboka nividy zom-pirenena kômoriana ho an' ny mponiny tsy manana zom-pirenena ny firenena ao amin' ny Hoala Persika ary nandroaka azy ireo tany Kômôro.

Kolontsaina

Fiteny

Ny fiteny be mpampiasa indrindra ao Kômôro dia ny fiteny kômôriana, izay fiteny ôfisialy, fiteny mifandray amin' ny fiteny soahily, sady misy karazany efatra (ny singazija tenenina ao Ngazidja, ny simoaly tenenina ao Mwali, ny sinjoany tetenina ao Nzwani ary ny simaôre tenennina ao Mayotte). Ny abidy arabo sy latina dia samy ampiasaina, ny abidy arabo no tena nampiasana taloha, izay vao haingana no nesorina tao amin' ny fanoratana ôfisialy ka nosoloina ny abidy latina.

Ny fiteny arabo sy ny fiteny frantsay ihany koa dia fiteny ôfisialy, miaraka amin' ny fiteny kômôriana. Ny fiteny arabo dia fiteny faharoa, fitenin' ny fampianarana ny Kor'any. Ny teny frantsay no fitenin' ny fitantanan-draharaha sady fitenin' ny fampianarana tsy koranika rehetra. Marihina fa ny fiteny malagasy kibosy dia ampiasain' ny ampahatelon' ny mponina ao Mayotte.

Fivavahana

Ny finoana silamo no fivavahana be mpanaraka indrindra, ahitana ny 98 % amin' ny mponina. Ny vitsivitsy amin' ny mponin' i Kômôro, anisan' izany ny ankamaroan' ny mpifindra monina avy any Frantsa, no kristiana katôlika ao aminy.

Jereo koa

• Jeôgrafian' i Kômôro
• Toekaren' i Kômôro
• Mponina ao Kômôro
• Fiteny ao Kômôro
• Fivavahana ao Kômôro
• Kolontsaina ao Kômôro
• Tantaran' i Kômôro

Loharano sy fanamarihana

1. "Comoros Archived Desambra 23, 2018 at the Wayback Machine", (tahiry) The World Factbook.
2. "World Population prospects – Population division". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved 9 November 2019.