Isfahan

32.652460°N 51.674620°E / 32.652460; 51.674620

Isfahan
Velarantany	NC
Isam-ponina	1 547 164 mponina
Tanànan-dehibe	NC
Ben'ny tanàna	NC
Firenena	Iran
Faritany	Isfahan
Faritra	NC

I Isfahan na Ispahan na Esfahan dia tanàna ao amin' ny faritanin' i Isfahan ao Iràna. Any amin' ny 340 km atsimon' i Teheran no misy azy, eo amin' ny sampanan-dalana roa lehibe mampitohy ny andrefana amin' ny atsinanana ary ny avaratra mankany atsimon' ilay firenena. I Isfahan tamin' ny Septambra 2015, no tanàna fahatelo be mponina indrindra ao Iràna (taorian' i Teheran sy i Mashhad) izay nisy mponina miisa 2 031 324 antsoina hoe Ispahaney na Isfahany.

Toekarena

Manana anjara toerana lehibe amin’ ny toekaren’ i Ispahan ny fambolena. Ny tany ao amin’ io faritra io dia natokana ho an' ny fambolena landihazo, voamadinika (varimbazaha, vary ôrza), ny karazam-boatango Cucumis melo, ny voaloboka ary ny paraky, ary ny fiompiana ondry.

Ivontoerana manan-danja amin' ny famokarana lamba i Ispahan: lamba vita amin' ny landihazo, amin' ny landy sy amjn' ny volon' ondry, fanenomana lamba voahaingo amin’ ny volamena na volafotsy (frantsay: brocart) sy fanenomana karipetra. Io tanàna io koa dia foiben' ny taozavabaventy izay misy fanadiovan-tsolitany sy fanamboarana mekanika. Misy koa ny fanetezana varahina sy volafotsy any. Ao amin' ny "Lalan' ny Landy" taloha no iorean’ ilay tanàna izay nitazona ny asa momba ny raharaham-barotra. Tanàna iroboroboan’ ny fizahantany ihany koa izy.

Endriky ny tanàna sy kolontsaina

Môskean' ny Mpanjaka (Masjid-e Shah)

Nalaza nandritra ny taonjato maro i Ispahan noho ny famirapiratany ara-javakanto sy ny hakanton’ ny zaridaina maro. Ny Môskean’ ny Mpanjaka (Masjid-e Shah), izay naorina tamin' ny taonjato faha-17 ao afovoan-tanàna, dia heverina ho iray amin' ny kanto indrindra amin' ny maritrano persiana. Voarakotra môzaîka maro loko ilay môskea, izay mijoro eo amin’ ny zaridaina mahitsizoro lehibe, izay voahodidina bazary maro ankehitriny. Tsy lavitra eo no misy ny môskea Masjid-e Sheik Latfellah, malaza amin' ny trano fivavahana boritafo misy môzaika manga. Varavarana avo iray no mivoha mankany amin' ireo zaridainan' ny mpanjaka taloha ao amin' ny lapan' i Ali Qapu, izay misy ny efitranon' ny seza fiandrianana sy ny trano heva misy ny lapa Chehel-Sotoun (persana: "Andry Efapolo", lapa-mpajaka safavida). Sekolin' ny dervisy (ireo mpanaraka ny lalana ezôterikan' ny sofisma, miaina an-tsitrapo anaty fahantrana) ilay trano tsara tarehy an' ny Madreseh-e Shah, izay naorina tamin' ny taona 1710.

Tantara

Nandritra ny vanim-potoan’ ny Akemenida (530-331 tal. J.K.), ny faritr' i Ispahan dia nampiasaina tamin' ny fanangonana ny tafiky ny Sasanida. Ny Tiorka Seljokida dia nanao an' i Ispahan ho renivohitry ny fanjakany tamin' ny taona 1051.

Nitombo ilay tanàna ary nanjary nalaza noho ny lamba landy sy lamba landihazo ary ny maritranony. Tamin’ ny taona 1386 dia nodoran’ i Tamerlan, lehiben’ ny foko tiorka-môngôliana, ilay tanàna. Teo ambany fitondran’ ny shah persiana Abbas I Lehibe i Ispahan dia lasa renivohitr’ i Iràna tamin’ ny taona 1589; nandray anjara tamin’ ny fandravahana azy ity shah ity sy ny mpandimby azy. Ny Afgana no nahazo an’ ilay tanàna tamin' ny taona 1722 ary avy eo dia voaroaka izy ireo tamin' ny taona 1729.

I Ispahan, izay nihena toerana ho tanànam-paritany, dia tsy afaka niverina tanteraka amin’ ny famirapirany taloha. Nanomboka tamin’ ny 1930 dia niara-niasa tamin’ ny famerenana amin’ ny endriny taloha an’ ilay tanàna ny mpanao maritrano sy ny arkeôlôga frantsay sy italiana.

Jeôgrafia

Ny isan' ny mponina dia 1 547 164 tamin' ny taona 2014.^[1]

Toetany

Misy zavatra tsy ampy anatin'ity fizaràna ity. Ilaina mandray anjara ianao !

Jereo koa

Tsiahy

1. Iràna ao amin'i geonames.org, novangiana ny 9/ 3/2019

Mbola ambangovangony  amin'ny resaka Iràna ity lahatsoratra ity ary tokony hofenoina. Azonao atao ny mandray anjara eto amin'ny Wikipedia amin'ny alàlan'ny fanitarana azy. Jereo koa ny pejy Ahoana ny manao takelaka rehefa te-hijery hoe ahoana no fanaovana azy.