genus prominentiae formatae propter solubilium lapidum dissolutionem From Wikipedia, the free encyclopedia
Carstus (-i m.)[1] est genus prominentiae formatae propter solubilium lapidum dissolutionem, aliquando etiam propter praecipitationem, et in superficie et in interioribus partibus, quod peculiares formas efficit. Carsticae formationes lapidum calcinorum, dolomiarum, evaporitarum (gypsorum et aliorum) typicae sunt.
Calcii carbonatum purā aquā non dissolvitur sed acidificatā aquā dissolvitur. Pluviae aqua paulum acida propter carbonii dioxidi praesentiam est et hoc modo carbontum dissolvi potest, et in superficie et cum per hiatūs ac canales intra lapideam massam fluit. Reactionum sequentia in lapidum calcinorum carstificatione implicata est:
Sicuti resultatio dissolutionis in superficie formae exocarsticae creantur et sicuti subterranearum aquarum per hiatūs ac canales fluentium resultatio formae endocarsticae creantur. Parvi canales speluncae et gurgites facti erunt.
Dissolutionis reactio reversibilis est et in locis ubi efficitur amissio carbonii dioxidi per degasificationem aut per photosyntheticorum organismorum aut carbonati actionem, denuo praecipitabitur formandis travertinis. Praecipitatio in locis ubi aqua cassitat ut stalactitae ac stalagmitae formentur efficiet.
Lingua Latina vocabulum "carstus" exeunte saeculo XIX mutuata est a Theodisco vocabulo Karst. Theodiscum vocabulum ante saeculum XIX in usu esse coepit. Secundum praevalentem interpretationem, vox derivatur a Theodisco nomine regionis Carsiae (Slovenice Kras, Italiane Carso, sed Theodisce Karst), calcini oropedii urbem Tergeste in Septemtrionali Hadriatico circumdantis, in praesenti sitae apud limites inter Sloveniam et Italiam, quae saeculo XIX Litoralis Austriaci pars erat. Philologi autem inter se utrum lingua Theodisca hoc vocabulum (nullam metathesin ostendens) a lingua Slovena mutuata esset annon discordant. Slovenicum substantivum appellativum kras primum saeculo XVIII consignatum est, et adiectiva eius forma kraški saeculo XVI. Sicuti nomen proprium, Slovenica forma Grast primum anno 1177 consignatum est, referens ad oropedium Carsum (regionem in Slovenia partim in Italiam patentem, ubi prima investigatio de carstica topographia confecta est). Slovenica vocabula per metathesin e reconstructa forma *korsъ coorta sunt, quam lingua Slovenica a voce Latina seu Dalmatica "carsus" mutuata est. Postremo, vocabulum Mediterraneae originis esse videtur, nam ab aliqua Romanizata Illyrica basi derivare creditur. Etiam suggestum est, ut carstus a Protoindoeuropaea radice karra 'lapis' originem habeat. Forsitan vox etiam cum oronymo Kar(u)sádios oros quod Claudius Ptolemaeus citat et cum Latina voce Carusardus conexa sit.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.